Çete Beyi Topal Osman - Bölüm 8

Erzurum Kongresi'nin ertelenmesi sırasında Vilayat-ı Şarkiyye Midafaa-yı Hukuk-u Milliye Cemiyeti'nin Erzurum Şubesi bünyesinde kurulmuş Heyet-i Faale'de Kongre'nin usül ve esasları, Kongre sonrasında kurulacak cemiyetin iç tüzüğü hakkında çalışmalar yürütmektedir. Mustafa Kemal Paşa bu heyetin başındadır. Trabzon delegeleri kendi aralarında yaptıkları küçük toplantılarla Kongre'ye liderlik edecek ismi tartışırlar. Sürmene delegesi Ömer Fevzi Bey:

'...milletin içinden doğan böyle bir kongrenin başkanlığına tanınmış bir kişinin hele bir komutanın getirilmesinin yurt dışında kötü yankılara sebep olacağını, padişahlık gibi yine bir kişinin peşinden gidildiği şeklinde yorumlanacağını, buna karşı olduğunu, delegelerin arasından birinin başkan seçilmesinin daha uygun olacağını, delegelerin birbirini daha iyi tanıması için başkanlık seçiminin ikinci güne bırakılmasını...'

önerir. Başkan seçimi ile ilgili tartışmadan sonra da başkan yardımcılığı için Trabzon bölgesinden bir üyenin seçilmesi gerektiği fikri öne sürülür. Trabzon Merkez delegelerinden Abanozzade Hüseyin Avni Efendi ve Eyyübzade Mehmet İzzet Bey'den birinin bu göreve getirilmesinin teklif edilmesi kararlaştırılır. Bu sırada da Mustafa Kemal Paşa'nın kongre başkanlığına seçilmesinin doğuracağı sakıncalar delegeler arasında konuşulmaya başlanır, hatta bu fikri benimseyenlerin sayısı da azımsanmayacak kadar çoktur.

Resim

Bu düşünceler Mustafa Kemal Paşa ve yakın arkadaşlarını kuşkulandırır. Kazım Karabekir Paşa bu işe el koyar. Trabzonluların başkan vekilliği için düşündükleri isimler, aynı zamanda Ömer Fevzi Bey'in akrabaları olan Abanozzade Hüseyin Avni Efendi ve Eyyübzade Mehmet İzzet Bey kendi aralarında anlaşamazlar. Trabzon delegelerinden Zeki, Servet ve İzzet Beyler Kazım Karabekir tarafından çağrılarak, Ömer Fevzi Bey ve arkadaşlarına duyurulmadan Mustafa Kemal Paşa'yı başkan seçmek üzere anlaşırlar. Böylece Erzurum Kongresi daha toplanmadan dağılma tehlikesinden kurtulmuş olur.

Erzurum Kongresi 23 Temmuz 1919'da Subyan Mektebi'nde açılır. En yaşlı üye Eyyübzade Mehmet İzzet Bey kongre açılışında başkanlık yapar. Gizli oylama ile yapılan seçimde Mustafa Kemal Paşa başkan seçilir. Mustafa Kemal Paşa ilk gün kongreye asker üniforması ile gelir ancak Giresun delegesi Dr. İbrahim Hamdi Bey başkanlık koltuğuna asker üniforması ile oturmaması yönünde kendisini uyarır. Görüşmeler biterken Trabzon Heyetinden zamansız bir önerge gelir. Zamanlama açısından can sıkan bu önergede;

• meydana getirilecek kuruluşların demokratik esaslara göre düzenlenmesi
• Hristiyanların din ve soy bakımından ilgili memleketlerle değiştirilmesi
• Amerika veya İngiltere'den birinin bilimsel, ekonomik, uygarlık alanında doğru yolu gösterici yardımlarının kabulü
• belediyelerin bağımsız hale getirilmesi
• vakıfların İslam cemaatlerine bırakılması
• vergilerin kazanç oranında alınması
• tarım kooperatifleri ve sanayi tesislerinin kurulması
• kız ve erkek çocukları için ilkokullar ve sanat okulları kurulması
• vatanın bağımsızlığının sağlanması ve dış düşmanlara karşı mücadele etmek amacıyla milis teşkilatı kurulması

gibi teklifler içermektedir.

Erzurum Kongresi'nin herkesçe bilinen kararlarının alınmasından sonra bu zamansız, alınan kararları saptırıcı nitelikteki öneriler başka bir arayışı göstermektedir. Ayrıca düzenli bir ordu kurmak yerine milis kuvvetlerin kurulması isteği de bu önerilerin reddedilmesine zemin hazırlar. Erzurum Kongresi biter. Önerilerin reddi Trabzon'un siyasi havasında huzursuzluk başlar. Kongre sonrasında delegeler memleketlerine dönme hazırlığı yaparken Giresun delegesi Dr. Ali Naci Bey Mustafa Kemal Paşa'nın elini sıkarak:

'Paşam, kongre sırasında itilaflarımız oldu. Fakat artık karar verildi. Bundan sonra memleketin dedikodu ve fikir münakaşalarına tahammülü yoktur. Alınan kararlar dairesinde çalışmak hepimiz için vicdan ve vatan borcudur. Allah muvaffak etsin.'

sözlerini söyler. Mustafa Kemal Paşa'da Naci Bey'e:

'Sen mert arkadaşsın, bana her zaman merdane söyledin.'

Mustafa Kemal Paşa'ya muhalefetleriyle tanınmış Trabzon delegeleri Erzurum Kongresi sonrasında da kuşkularından kurtulamamışlardır. Asıl korktukları kişi Mustafa Kemal Paşa değil o sırada Torul-Maçka bölgesinde bulunan Tümen komutanı Yarbay Halit Bey'dir. Deli Halit olarak da bilinen Yarbay Halit, cephelerde olağanüstü cesaretiyle ve kahramanlıklarıyla tanınır. Yarbay Halit, ilk günden beri Milli Mücadelenin ateşli bir taraftarı olmuş, kendi komutanı olan Kazım Karabekir Paşa'dan habersiz Mustafa Kemal Paşa ile bağlantı kurmuş, bu yüzden de Kazım Karabekir Paşa ile Mustafa Kemal Paşa arasında tatsız yazışmalara sebep olmuş biridir. Bu sebeplerden dolayı Mustafa Kemal Paşa muhalifleri kendisinden korkar.

Muhalif delegeler korkularından artık kendi bölgelerinde dahi seyahat etmekten çekinirler. Topal Osman Ağa da, daha önceleri aralarının iyi olduğu bazı delegelerle Erzurum Kongresi'nde Mustafa Kemal Paşa'ya olan muhalif tutumları sebebiyle arayı açar. Ancak kendilerine kızgınlığını her zeminde belirtmekten geri durmasa da herhangi bir eyleme girişmez.

Devamı gelecek...

Çete Beyi Topal Osman Yazı Dizisi
Bölüm 1 Bölüm 2
Bölüm 3 Bölüm 4
Bölüm 5 Bölüm 6
Bölüm 7