'Osman Ağa, hizmet ve vatanseverliği takdire değer bir şahsiyettir.'
Mustafa Kemal Atatürk

Giresunlu Osman Ağa

Milli Mücadele yıllarımızın netliğe kavuşturulamamış bazı ihtilaflı konuları o günlerin üzerinden neredeyse bir asır geçmesine rağmen hala varlığını korumaktadır. Bu eksikliklerden bir tanesi de Kurtuluş Savaşı yıllarında faaliyet göstermiş çeteciler hakkında yazılan yazıların ve bilinenlerin azlığıdır. Bu çetecilerden olan Çerkez Ethem hakkında hakim kanı belli bir tarihe kadar hamiyetperver, vatansever, milletini koruyan bir lider olduğu düşünülse de, belli bir tarihten sonra bu kanı tam tersi yönde değişmektedir. Birkaç bölümden oluşacak bu yazının konusu olan Giresunlu Osman Ağa hakkında da Çerkez Ethem hakkında söylediklerimiz gibi tarihin neresinden bakıldığına göre yorumlar değişiklik göstermektedir.

Düzenli bir eğitim almamış olan Osman Ağa Milli Mücadele'ye ilk katılanlardandır. Pek çok Kuva-yı Milliye lideri gibi hakkında olumlu ve olumsuz görüşler ileri sürülmüştür. Bu görüşlerin bazıları Anadolu'nun çeşitli yerlerinde ortaya çıkan Kuva-yı Milliye liderlerinin kanunsuz uygulamalar yaptıkları ve şahsi menfaatlere dayalı hareket ettikleri gelmektedir. Ancak Osman Ağa gibi Kuvvacıların hareketlerini değerlendirirken öncelikle devlet otoritesinin zayıfladığı , ekonomik ve sosyal dengesizliklerin olduğu bir dönemde kanun dışı oluşumların olabileceğini unutmamak gerekir.

Dönemin sivil direniş örgütlenmeleri olarak da kabul edebileceğimiz Kuva-yı Milliye çetelerinin ortaya çıkmasında azınlıkların ve düşman devletlerin sivil halka olan haksız ve orantısız uygulamaları büyük ölçüde etkili olmuştur.

Birinci Dünya Savaşına kadar bölgesindeki Rum ve Ermenilerle dikkate değer bir sorun yaşamayan Osman Ağa, savaş yıllarında ve sonrasındaki Milli Mücadele yıllarında iç güvenliğin sağlanması ve sivil savunmasız halkın savunulması için örgütlü Pontusçuların üzerine gitmiştir.

Hakkındaki iddiaların ve tartışmaların zaman zaman uluslararası boyut kazanmasına rağmen Osman Ağa, yaşamının sonuna dek Faaliyetleri ve benimsediği siyasetle Mustafa Kemal Paşa'nın yanında yer almıştır. Önderliğini yaptığı birlikler Koçgiri ve Pontus isyanları ve Sakarya Meydan Muharebe'sindeki hizmetlerini inkar etmek mümkün değildir. Kurduğu birliklerin iaşeleri ise başta Giresun ve Ordu olmak üzere civar illerde yaşayan gönüllü halktan karşılanmıştır.

Ölüm hadisesi de tam aydınlatılamayan Osman Ağa'nın hayatı değerlendirilirken o dönemin şartları asla göz ardı edilmemelidir. Osman Ağa'nın faaliyetlerini tam manasıyla anlamak için şu soruya cevap bulmak yeterlidir:

'Osman Ağa'nın faaliyetleri kimin lehinedir?'

Dr.Rıza Nur yakinen tanıdığı Osman Ağa için şu sözleri söylemiştir:

Zavallı Ağa şu vatana üç, dört yıldır bence büyük hizmetler etmiş,kellesi
koltuğunda çalışmıştır. Çok ve müthiş hunhar idi. Ama kestiği adamlar da
yani Rumlar da Samsun havalisinde Türkleri müthiş katliam etmişlerdi.
Hem pek Türkçü, vatanperver, gayretli ve müslüman idi...Zavallı ümmi ve
cahil idi, fakat aklıselimi galip bir adamdı. Derdi ki:
'Ben çok iş ettim. Ben kurtulur muyum sanırsınız? Vatana hizmet ettim
ama bir gün beni harcarlar...'
Hala Osman'a acırım. Bir gün Maliye Vekili Ferid'in odasında ve beş altı
vekilin yanında:
'Ben cahilim, fakat Türküm, Müslümanım. Bu iki gayretle iyi yapıyorum,
diye yapıyorum. Yanlışsa doğrusunu gösterin öyle yapayım.' , demişti.
Bu faciayı, Osman'ı hatırladıkça hep bu sözleri kulağımda çınlar. O yeni
bir Köroğlu'dur. Menkıbelerini bir hikaye veya gülgülü opera halinde
yazmak istedim'.

Falih Rıfkı ise, Osman Ağa'yı ve Kuva-yı Milliyecileri şöyle değerlendiriyor:

'Bir zamanlar Topal Osman Karadeniz kıyılarının destan kahramanıydı.
Pontus Rum Krallığını kurmak için silahlanan çeteler, Türk köylerine ölüm,
talan ve ateş saldıkları zaman, karşılarına o ve onun gibi yiğitler çıktı.
Yunan istilasının ilk aylarında Türk halk edebiyatı Demirci Mehmet Efe'nin
şöhreti ile çalkalanmıştır. Atlı çetelerin başında yıldırım hızı ile isyandan
isyana koşanve hepsini olduğu yerde bastıran Çerkez Ethem, bir gün millet
meclisinde göründüğü vakit bütün millet vekilleri onu ayağa kalkarak
selamladılar ve alkışladılar'.

Yedi bölüm olarak ele alacağım Topal Osman konulu yazımın ilk bölümünü istifadenize sunuyorum. Görüş ve düşüncelerinizi yorumlar kısmında görmek beni mutlu edecektir.