Architektura dla opornych #17 - LeCorbusier - przekleństwo czy zbawienie?

Gdy statek dotarł do portu i jego oczom ukazała się niesamowita, niespotykana w Europie panorama Nowego Jorku stwierdził, że te wieżowce są stanowczo za niskie. Przedstawiam bez wątpienia jedną z najwybitniejszych postaci w historii architektury i urbanistyki. Wielu uważa go za zbawiciela architektury, drugie tyle za jej przekleństwo.

LeCorbusier z Jednostką Marsylską, fot. spectator.co.uk

Charles Edouard Jeanneret urodził się 6 października 1887 roku w La Chaux-de-Fonds, we francuskojęzycznej części Szwajcarii. Pochodził z dobrego rodu, jego ojciec oraz stryj byli zegarmistrzami i właśnie u tego drugiego w młodości pracował przy grawerowaniu inicjałów. Grawerowania i cyzelunku uczył się również w szkole artystycznej. Tam właśnie spotkał profesora, który poznawszy się na jego ponadprzeciętnym talencie nakierował go w stronę architektury.

Gdy nasz bohater przechodził pierwsze szlify w nowym fachu, szczytem mody była Secesja oraz ruch Arts and Crafts. Jego pierwszą realizacją jako architekta była bogato zdobiona willa grawera Louisa Falleta. W kolejnych latach uczył się i zwiedzał miasta słynące z wysokiej klasy secesji czy klasycyzmu. Trudno w to uwierzyć znając dorobek LeCorbusiera. Przełom zaczął następować po 1910 roku, kiedy to podczas podróży do Berlina poznał innych wybitnych modernistów - założyciela Bauhausu Waltera Gropiusa oraz Miesa van der Rohe, autora maksymy "Less is more".

Jeden z budynków w indyjskim Czandigarh (1951), fot. Dietrich Burgmair

Setki stron notatek, doświadczenia lat podróży, nauki u mistrzów wraz z innymi przyszłymi mistrzami zakończyły się, kiedy to w 1917 roku osiadł w Paryżu i otworzył własną pracownię projektową. W stolicy Francji wszedł w awangardowe środowiska artystyczne, gdzie jako uzdolniony malarz, pomysłowy architekt i urbanista-wizjoner idealnie się wpasował. W przeciągu kilku lat odrzucił całkowity dorobek architektury dekoracyjnej i stał się papieżem modernizmu.

Architektem był bez dwóch zdań wybitnym. Można nie lubić jego prostych form ale 17 budynków na liście UNESCO mówi samo za siebie. LeCorbusier odrzucił sztukaterię na rzecz eksperymentu z formą. W 1922 roku w czasopiśmie L’Esprit Nouveau opublikował 5 postulatów nowoczesnej architektury.

• uniesienie budynku na konstrukcji słupowej, zwanej pilotis
• wolny plan wnętrza
• wolna fasada, niezależna od konstrukcji budynku
• horyzontalne pasy okien
• płaski dach, najlepiej z tarasem i ogrodem
  

Villa Savoye (1931), fot. metalocus.es

Pierwszym budynkiem zaprojektowanym przez niego według tych zasad była Villa Le Lac w Corseaux z 1923 roku. Prawdziwie ikonicznym dziełem stał się Pavillon de l’Esprit Nouveau, zaprojektowany na Wystawę Światową w 1925 roku. Przy projektowaniu pawilonu inspirował się benedyktyńskimi klasztorami. W 1931 roku Corbu postawił dla siebie jeszcze większą ikonę - Villę Savoye, która doczekała się nawet bycia częścią serii Lego Architecture.

W międzyczasie mocno zaangażował się w działalność w społeczności architektów i urbanistów. Był jednym z założycieli CIAM i głównych pomysłodawców Karty Ateńskiej. Jako urbanista propagował dogęszczenie miast, burzenie kamienicznych kwartałów (gruźlica, brak higieny, sanitariatów), wkomponowanie zieleni w centra miast. Mawiał, że to nie parki powinny być w miastach a raczej miasta w parkach. Był autorem interesującego projektu miasta dla 3 milionów ludzi (1922) i bardzo śmiałej koncepcji przebudowy Paryża (1925).

Plan przebudowy Paryża, fot. businessinsider.com

„Nadszedł czas na wielkie dzieła, które wymiotą zwyczaj życia w „martwej epoce” i rozpoczną erę ducha kolektywizmu i dumy społecznej”

W czasie II Wojny Światowej Corbusier pracował nad koncepcją "maszyny do mieszkania" - mieszkalnej jednostki idealnej. Miał to być budynek stawiany niskim kosztem, z prefabrykatów, według wymiarów opracowanych na bazie Modulora, czyli idealnie przeciętnego człowieka opracowanego przez samego Corbu. Tak powstał Unite d'Habitation, czyli pierwowzór wielkopłytowego bloku, zwany Jednostką Marsylską. W latach 50. poszedł w awangardzie jeszcze o krok dalej i stał się jednym z pionierów brutalizmu - jak sama nazwa wskazuje brutalnego stylu opartego głównie o surowy beton, ciężkie kształty i szkło.

Jednostka Marsylska, fot. uncubemagazine.com

Po wojnie zajął się planami odbudowy Francji z powojennych zniszczęń oraz skupił się na komercyjnej pracy projektowej. Dzięki wyrobionej przez lata renomie dostawał bardzo prestiżowe zlecenia, takie jak Czandigarh w Indiach czy współpraca przy projektowaniu Brasilii z Oscarem Niemeyerem. Otrzymał wiele odznaczeń oraz tytułów naukowych. Pod koniec życia wybudował sobie drewnianą kabinę mieszkalną o powierzchni 13 metrów nad brzegiem Morza Śródziemnego. Zmarł w 1965 roku podczas jednej z kąpieli w morzu.

„Wielu ludzi marzy o lepszym świecie; Ebenezer Howard, Frank Lloyd Wright i Le Corbusier poszli o krok naprzód – zaplanowali go”

LaTourette w L'Arbresle (1960), brutalizm, fot. grapheine.com

LeCorbusier pozostawił po sobie olbrzymie dziedzictwo. Jego wkład w rozwój architektury i urbanistyki modernistycznej jest trudny do opisania. Jako architekt jest powszechnie szanowany przez wszystkich. Jako urbaniście zarzuca mu się megalomanię, oderwanie od rzeczywistości oraz przesadny ciąg do zerwania z tradycją. Wypomina mu się wszelkie wady urbanistyki modernistycznej. Z drugiej strony jego oraz wielu jego popleczników opór sprawił, że dziś w miastach mamy więcej zieleni, w mieszkaniach mamy więcej przestrzeni, mamy dostęp do światła, wiatru, urządzeń sanitarnych. Tarasy i ogrody na dachu po dziś dzień są stosowane w architekturze premium. Wolna fasada jest podstawą praktycznie każdego współczesnego stylu, wolne przestrzenie we wnętrzach planuje się nie tylko w przestronnych domach ale także i 40-metrowych mieszkaniach. Może i kilka rzeczy Szwajcarowi nie wyszło jednak w CV ma zdecydowanie więcej sukcesów.

---

Źródła: 1 2 3 4 5

---

#tematygodnia #23 - temat 1: Mesjasz, zbawiciel

---

#pl-architektura - architektura, urbanistyka, wnętrza, budownictwo, wzornictwo, fotografia

@mmczarnecki - mój profil fotograficzny