Bu sesi duydunuz mu?

Peki ya şu sesi?

Duyamayabilirsiniz, insan kulağının da belli duyma ölçütleri vardır. Acaba nasıl duyuyorum diye hiç merak etmediniz mi? Merak edipte öğrenme fırsatı bulamıyorsanız şimdi bu olayı sizlere açıklayayım. Önce işitebilmek için haliyle bir kulağa ihtiyacımız var ve duyma olayını anlatmadan önce gelin de bir kulağın yapısını inceleyelim.

Kulağın Yapısı Ve İşitme Olayı

---

Kulak beş duyu organımızdan biridir. Çevredeki algılanabilir tüm sesleri algılamamızı sağlar. Kulak yalnızca duyma eylemini gerçekleştirmez, duyma eyleminin yanında denge olayını da denetlemede görevlidir. Kulak havadaki ses dalgalarının sahip olduğu enerjiyi toplar, bunu sinirsel uyartılara dönüştürür ve ses olarak algılamamızı sağlar.

Her canlının kulağında olduğu gibi insanın kulağında da bir işitme sınırı vardır. İnsan kulağı çevreden yayılan 20 ila 20.000 Hertz(Hz) frekans aralığına sahip sesleri duyabilmektedir. Bu ölçüler diğer canlılarda farklılık gösterebilmeltedir. Örnek olarak; filler 1 ila 20.000 Hertz arasındaki, kediler 100 ila 60.000 Hertz arasındaki, mavi balinalar da 2 ila 20 Hertz arasındaki frekansa sahip sesleri duyabilmektedirler. Kulak; iç, orta ve dış kulak olmak üzere üç bölümde incelenir.

Dış Kulak

---

Dış kulak, kulak kepçesi ve kulak yolu adı verilen iki kısımdan meydana gelmektedir. Kulak kepçesinin yapısı kıkırdak dokudan olup, kulak kepçesi dışarıda kıvrımlı bir yapıya sahiptir. Kulak kepçesi dış ortamdan topladığı sesleri hemen ardından kulak yoluna iletir.

Kulak yolu ise hafif kıvrık bir yapıdadır. İç yüzü mukoza tabakası ile örtülüdür ve mukoza tabakasının üzerinde yağ bezleri ve kıllar bulunmaktadır. Kulak yolu, mukoza tabakası sayesinde nemli ve biraz da yapışkan bir haldedir. Mukoza tabakası sarı renkli bir sıvı salgılamaktadır ve bu sıvı kulak yoluna giren tozları, yabancı maddeleri ve mikrop diye adlandırdığımız mikroorganizmaları toplar.

Dış kulağın sonunda kulak zarı olarak adlandırılan esnek ve titreşebilen bir yapı vardır. Kulak zarı kulak yolu ile orta kulağın birbirine bağlanmasını sağlar.

Orta Kulak

---

Kulaktaki kohlea(salyangoz) ismindeki işitme organı iç kulak olarak adlandırılan bölümdedir. Kohleanın sahip olduğu oval pencere adı verilen kulaktaki üzengi kemiğinin bağlı olduğu bölge ile kulak zarı arasında kalan bölüm orta kulak olarak isimlendirilir. Çekiç, örs ve üzengi kemikleri bu bölgede bulunurlar. Ayrıca bu kemikler insan vücudundaki en küçük kemikler olarak bilinirler.

Çekiç kemiği bir yandan kulak zarına diğer yandan da örs kemiğine bağlıdır. Üzengi kemiği de bir yandan örse bir yandan da kohleanın oval pencere ismindeki bölümüne bağlanır. Anlaşılacağı gibi örs kemiği, üzengi ve çekiç kemikleri arasında köprü görevi görmektedir. Kulak kemiklerinin görevi kulak zarından aldıkları ses dalgalarının frekansını yükselterek oval pencereye iletmektir. Ayrıca orta kulak östaki borusu ile yutağa bağlanır. Östaki borusu yutkunma ya da esneme sırasında açılarak orta kulaktaki basıncın dış basınçla denge haline gelmesini sağlar. Bu dengeleme olayı neticesinde kulak zarının patlaması/delinmesi gibi ciddi bir sorunun önüne geçilmiş olur.

İç Kulak

---

İç kulağı, işitme olayının neticeye bağlandığı bölüm olarak nitelendirilebilir. İşitme ve denge olayının sağlanmasında görevli olan asıl bölümler iç kulakta bulunur. İç kulak kemik dolambaç ve zar dolambaç olarak iki kısma ayrılır.

Kemik Dolambaç

---

Kemik dolambaç da üç ayrı parçadan oluşmaktadır. Bunlar yarım daire kanalları, dalız ve kohleadır.

Dalız

---

Üzengi kemiğinin kohleaya dışarıdan bağlandığı oval pencerenin iç kulak boşluğuna dalız denir. Dalız adı verilen bu bölge oval pencereden gelen titreşimleri kohleaya iletmekle görevlidir.

Yarım Daire Kanalları

---

Kendi üzerlerine kıvrılmış, isminden de anlaşılacağı gibi yarım daire şekline benzeyen kanallardır. Bu kanalların dalıza açılan bölgelerinde ampul şekline benzeyen bazı şişkinlikler vardır. Yarım daire kanallarının sayısı üç olup iki tanesi yatay bir tanesi de dikey konumda durmaktadırlar. Yarım daire kanallarının içinde bulunan sıvı, tüysü oluşumlar ve denge merkezimiz olan beyincik sayesinde vücut dengemizin sağlanmasında rol oynamaktadırlar. Belirtmeliyim ki yarım daire kanallarının işitme olayı ile ilgileri yoktur.

Kohlea(Salyangoz)

---

Duyu hücreleri ve işitme sinirleri tam olarak kohlea içerisinde bulunurlar. Kohlea kendi içerisinde üç tane üst üste kanal barındırır. Üzengi kemiğinin bağlandığı bölümde bulunan kohleanın en üstündeki kanala vestibular kanal, bir alttaki kanala kohlear kanal, en alttaki kohleanın yuvarlak pencere adı verilen bölümü ile biten bölüme bağlı olan kanala da timpanik kanal ismi verilmektedir.

Kohleanın içinde bulunan kanalların içini de bazı sıvılar doldurmaktadır. Vestibular ve timpanik kanalların içini perilenf, kohlear kanalın içini de endolenf adı verilen sıvı doldurur. Ayrıca kohlear kanalın içini de kıl şeklindeki işitme reseptörleri adı verilen ve dış ortamdan alınan bilgilerin beyne iletilmesini sağlayan korti organı adı verilen bir yapı bulunur. Korti organının üzerindeki kıl şeklindeki reseptörlerin yüzeyi sinir ağlarıyla çevrilidir ve bu sayede reseptörlerin titreşimleri sinir hücreleriyle beyindeki ilgili bölüme iletilir.

Zar Dolambaç

---

Zar dolambaç adı verilen bu bölge kemik dolambacın içerisinde yer alır. Zar dolambacın dalıza rastlayan bölgesinde tulumcuk ve kesecik adı verilen torbalar bulunmaktadır. Tulumcuk yarım daire kanalları ile kesecik de kohlea ile bağlantılı olarak bulunmaktadır. Kesecik ve tulumcuk içerisinde kimyası kalsiyum karbonattan olan otolit adı verilen denge taşları bulunmaktadır.

Kulağın yapısını kabaca anlatmış olduğumuza şimdi de biraz işitme olayına değinelim o zaman.

İşitme Olayı

---

• Başlangıçta, kulak kepçesi tarafından toplanan ses kulak yoluna aktarılır. Ses kulak yolunda ilerler ve kulak zarına gelerek kulak zarının titreşmesini sağlar.

• Kulak zarına gelen titreşimler, kulak zarı ile bağlantılı olan örs, üzengi, çekiç üçlüsü sayesinde frekansı yükseltilerek kohleanın oval pencere bölümüne aktarılır.

• Oval pencereye gelen titreşimler bağlantılı olduğu vestibular kanalın içerisindeki sıvının titreşmesini sağlar. Sıvıda oluşan titreşimler kohleanın uç kısmına kadar ilerler ve buradan sonra timpanik kanala geçer. Timpanik kanala geçen titreşimler timpanik kanalın sonundaki yuvarlak pencereye çarparak sönümlenirler.

• Sıvıda oluşan bu basınç dalgaları korti organının kıllı reseptörlerin uyarılmasını sağlar. Uyarılar reseptörler impulslar oluşturarak bu impulsları sinir hücrelerinin yardımıyla beynin ilgili bölümüne kadar iletir ve iletilen uyartılar sayesinde titreşimleri ses olarak algılarız.

Görsel kaynak;

---

kaynak1

kaynak2

kaynak3

kaynak4