PSYCHOLOGIA: Obraz siebie vs. świat

Refleksja, która ostatecznie w formie tego posta wylądowała na Steemit, miała swój początek gdy zaczełam pisać tekst na 19-te tematy tygodnia. Ostatecznie tekst wylądował na śmietniku i dziś doczekał się dokończenia.

Bądź super, bądź kimś… tylko nie bądź sobą

Nie chcę mówić o tym jak jest bo tak naprawdę tego nie wiem. Opowiem więc o tym jak mi się wydaje, że jest.
Z wielu stron jesteśmy zachęcani do przybrania pewnych ról w naszym życiu. Roli szefa, lidera, przedsiębiorcy, idealnego rodzica, idealnej pani domu, ojca na szóstkę, sportowca doskonałego, pracownika nietuzinkowego i tak dalej. Nie ma nic złego w takich ambicjach, jednak narracja świata zewnętrznego komunikuje mi prosto w twarz: To czym jesteśmy jest niewystarczające. Na potwierdzenie możliwości bycia naj. Internet, media społecznościowe czy telewizja dostarczają nam obrazki pięknych kobiet i mężczyzn których historia ma dowodzić że można wszystko i, że to wszystko trzeba. Żeby się wyróżnić i wziąć swoje życie w ręce. Jako odbiorcy takich kolorowych treści wiemy przecież że Internet kłamie, telewizja kłamie. Wiemy, że rzeźba super wyciętej talii na Instagramie to często zasługa idealnej fotki w idealnej pozycji. Wszystko wiemy, ale mam wrażenie, że to niewiele zmienia. Ilu z nas wpadło w pułapkę bycia niewystarczającym?

Ja przyznaje się, wpadłam. Instagram codziennie szczuł mnie obrazkami idealnie „powycinanych dziewczyn” i o ile nie mam powodu do narzekania na swój wygląd to jednak zawsze znalazłam coś co było nie tak. Te same idealne dziewczyny codziennie prezentowały mi swoje idealnie ułożone włosy, życia i jedzenie na talerzu. A wszystko to dotyczyło mnie jeszcze bardziej gdy w spodniach od piżamy z nieumytą głową uczyłam się do sesji w bibliotece i czekałam na koleżankę, która właśnie pojechała po coś do jedzenia… do mcdonlad’s. Domyślam się, że część z Was mogłaby opowiedzieć podobne historie. Oczywiście nie musi chodzić o obce dziewczyny z portali społecznościowych czy wrzeszczącego z „ambony” Mateusza Grzesiaka. Każdy mógł doświadczyć tego w inny sposób, ale przyznajmy, że nie raz pozwoliliśmy by świat sprawił, że czujemy się niewystarczający.

Obraz siebie

Obraz siebie jest strukturą, która integruje i stabilizuje działania oraz nasz sposób myślenia o sobie i o świecie. Zaburzenia swojego obrazu, które w szerszym kontekście są zaburzeniami przeżywania siebie mogą być zwykle traktowane jako wyraz braku prawidłowości w kształtowaniu się osobowości

(lub nieprawidłowości w osobowości już ukształtowanej). Tak więc, można przyjąć iż nasz obraz siebie w znacznym stopniu determinuje to jak postrzegamy świat. Jak w każdym ekosystemie, w ekosystemie psychicznym jednostki także istnieją sprzężenia zwrotne. Zatem, świat, który postrzegamy ma wpływ na nasz obraz siebie i sposób przeżywania siebie i co się z tym wiąże, jakość naszego życia.

Jakość życia

Jakość życia można utożsamiać z jakością świata oraz jakością człowieka. To zespół elementów, które występują w różnych proporcjach (z różnym natężeniem, mocą, ważnością, którą sami nadajemy). To także pewien rodzaj recepcji świata w sposób emocjonalny. O jakości życia decydują przeżycia jednostkowe. Oznacza to, że nasze osobiste, jednostkowe przeżycia a przede wszystkim ich ocena przez nas samych, będą wpływały na jakość życia. Jak łatwo się można domyślić nasz obraz siebie będzie determinował sposób w jaki oceniamy nasze życie pod względem jakościowym. Oraz to, jak oceniamy jakość naszego życia, nie pozostanie bez wpływu na nasz obraz siebie.

---

Priorytety psychologiczne

Obrona pozytywnego obrazu siebie to jedno z bardzo ważnych zadań naszej psychiki, która ma do jego wykonania wiele narzędzi: m. innymi heurystyki, czy mechanizmy obronne. Działają one wówczas gdy zauważamy, że coś jest „atakiem” na nasz obraz siebie. Gdy ktoś nam bliski wytyka coś co zrobiliśmy i sygnalizuje, że nie jesteśmy tak bardzo wspaniali jak nam się wydawało, potrafimy sobie to na tysiąc sposobów wytłumaczyć.

„Zrobiłam to bo chciałam ją chronić.” „Kłamałam bo i tak nikt mnie nie rozumie.” „Byłam wredna bo ona była dla mnie taka wcześniej.”
Gdy jednak dociera do nas jakiś miły, kwadratowy bodziec w postaci fotografii na Instagramie, nie uznajemy go za atak na nasz obraz siebie. I tym sposobem pozostajemy wobec niego dziecięco bezbronni. Nie postrzegając tego jako zagrożenie, pozwalamy by otaczające nas obrazy wchodziły w wachlarz wariantów istnienia jako człowiek. Kolekcjonujemy te obrazki jak kiedyś karteczki w segregatorze. Nieświadomi niebezpieczeństwa jakie niesie za sobą otworzenie tego albumu i poświęcenie mu chwili uwagi. Co dostrzegamy wtedy? Szeroki katalog często odrealnionych obrazów, różni się w znaczący sposób od tego z czym mierzymy się na co dzień. Jako człowiek świadomy i posiadający zdolności do ukierunkowanego działania stajemy wówczas przed wyborem co zrobić z zauważoną rozbieżnością (możemy też jej nie zauważać lub zwyczajnie mieć ją gdzieś):

1. Zaakceptować (zdecydowanie najdłuższy i najtrudniejszy proces)
2. Uznać istnienie rozbieżności za dowód bycia kimś mniej wartościowym
3. Podjąć działania, które prowadzą do zmniejszenia rozbieżności
   
   

Moja wiedza na temat psychiki ludzkiej podpowiada mi, że ludzie najczęściej starają się redukować rozbieżności. W opisywanym przeze mnie zagadnieniu porównywania siebie jako człowieka do obrazu człowieka obecnego w mediach społecznościowych lub telewizji zredukowanie tej rozbieżności często nie jest możliwe w zgodzie z tym jacy czujemy się, że jesteśmy. Zdarza się też, że nierealny obrazek jest poza naszym zasięgiem (często problem tu stanowić może brak prywatnego odrzutowca, brak długich falowanych włosów, ponadprzeciętnej inteligencji, urody, pieniędzy lub nieświadomość tego, że oglądamy tylko wybrane przez kogoś wyreżyserowane momenty- często te najlepsze). Proszę nie zrozumieć w tym miejscu mojej wypowiedzi jako takiej, która uznaje, że posiadanie wyżej wymienionych przymiotów władzy i wysokiego statusu społecznego jest złe. Proszę natomiast zrozumieć moją wypowiedź jako przypomnienie, że każde położenie społeczne, majątkowe, relacyjne, psychologiczne człowieka ma swoje wady i zalety.

Ponadto, warto pamiętać, że człowiek w społeczeństwie (zwykle) chce zaprezentować się jak najlepiej, więc na ekspozycję społeczną wystawia tylko te elementy swojego życia, które stawiają go w „lepszym świetle”. I tu po raz kolejny możemy powiedzieć o istnieniu pewnego sprzężenia zwrotnego. To co najlepsze, nadające się w danej społeczności do eksponowania, jest determinowane przez wiele czynników takich jak ocena jakości życia członków danej społeczności, ich osobisty obraz siebie oraz to co każdy z nich uważa za dobre i pożądane.
Już na początku wspomniałam o tym co pozornie w dzisiejszym świecie jest pożądane, dobre, nadające się do eskpozycji. Pamiętajmy jednak, że to obraz bardzo powierzchowny i globalny. W zależności od tego w jakiej społeczności się znajdujemy, podejście do najnowszego zdjęcia blogerki modowej na Instagramie będzie różne. Choć globalnie, posiadane przez nią ubrania, świadczące o wysokim statusie materialnym, ilość polubieni fotografii, świadcząca o wysokiej pozycji w społeczeństwie będzie czymś, czego inni także pragną, to będąc bardziej świadomym na co dzień, możemy stworzyć swój ekosystem, w którym te wartości nie będą aż tak ważne. Warto pamiętać, że każdy z nas ze względu na swoją psychologiczną wyjątkowość może mieć również inny system oceny świata. Obrazów świata i siebie może być tyle, ilu ludzi na Ziemi. Nie zapominajmy o tym kolejnym razem gdy będziemy przewijać treści na Internecie. Nie musimy być w LA dwa razy w roku by móc powiedzieć, że przeżyliśmy przygodę życia. Nie musimy mieć tysiąca kliknięć pod zdjęciem. Nie musimy wyglądać tak, jak większość tego, co proponuje nam na co dzień Internet. I pamiętajmy, po drugiej stronie kabelka jest obraz, ale też rzeczywistość, która może być kompletnie inna niż to, co widzimy na ekranie telefonu.

Wiedza psychologiczna użyta do napisania tego artykułu pochodzi stąd:

1. Badura-Madej W., Bomba J., Hagman H. i wsp.: Self-imageof adolescents and adolescent depression. Comparativestudy of Finnish and Polish adolescents. 10. Sympozjum Sekcji Naukowej Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Współczesne dzieciństwo i adolescencja. Materiały konferencyjne, Kraków 16-19.09.1988 r.
2. Barrera M. Jr, Garrison-Jones C.V: Properties of the Beck Depression Inventory as a screening instrument for adolescent depression. J. Abnorm. Child Psychol. 1988; 16: 263-273.
3. Koenig L., Howard K.I., Offer D., Cremerius M.: Psychopathology and adolescent self-image. New Dir. Ment. Health Serv. 1984; (22): 57-71.