Samotność w kulturze.

Podejmując się rozważań na temat samotności, nie sposób nie zadać sobie pytania o jej przyczynę. Czy człowiek sam i w pełni świadomie jest w stanie wybrać życie zupełnie wyobcowane, czy też nikt nie ma na to wpływu, a samotność stanowi wyrok? Między innymi na to pytanie próbował znaleźć odpowiedź Konrad z III cz. Dziadów Adama Mickiewicza. Nie jest on jednak jedyną postacią, która zmaga się z takimi rozterkami. Już w gimnazjum zapoznałem się z treścią utworu Ernesta Hemingwaya Stary człowiek i morze, traktującego o samotności osoby w podeszłym wieku, a także dzieła Henryka Sienkiewicza Latarnik, podejmującego również tę tematykę. Jeżeli chcemy znaleźć współczesny nam przykład, możemy odwołać się do tekstów wokalisty grupy Dżem, Ryszarda Riedla.

Konrad w III cz. Dziadów jest samotnikiem z wyboru, ponieważ czuje, iż jest bardziej na równi z Bogiem, niż z innymi osobami rodzaju ludzkiego. Wie, iż został namaszczony piętnem poezji, a poeta tworzy dla ludzi, więc jest od nich wyższy i potężniejszy. Od nazwania Boga carem ratuje go omdlenie. Bohater Mickiewicza zbytnio spoufalił się ze Stwórcą. Chce mieć moc stwarzania. Mówi: „Ja jestem Milijon, bo za miliony konam i cierpię katusze”. Samotność Konrada potęguje fakt, iż czuje się oszukany i opuszczony nawet przez Boga „Któż ciebie nazwał miłością?”. Zniewolona ojczyzna to brak własnego miejsca, a uwięzienie w klasztorze bazylianów spiętrza poczucie wynaturzenia. Samotność Konrada jest więc zarówno wyborem, jak i przymusem.

Stary człowiek u Hemingwaya zmaga się z samotnością, która przemienia się w pewien rodzaj szaleństwa. Polowanie na rybę stanowi dla niego najważniejszy cel w życiu. Gdyby główny bohater miał rodzinę, do której może wrócić po pracy, czekającą żonę i dzieci, nie marnowałby życia na tak błahą, w gruncie rzeczy, sprawę. Hemingway mówi też o samotności w powieści Komu bije dzwon, której nie czytałem, ale opowiadał mi o niej Tata. Żołnierz potrzebuje wsparcia ze strony młodej, zranionej dziewczyny, Króliczka. Dają sobie nawzajem miłość i ciepło. Pomimo iż rozdziela ich śmierć, choć przez swoje ostatnie dni mieli poczucie bezpieczeństwa. Nie wybrali samotności świadomie, była ona zdecydowanie przymusowa.

Tytułowy latarnik u Sienkiewicza wykonuje swoją pracę sumiennie przez wiele lat, jest to jednak wiele SAMOTNYCH lat. Kiedy dostaje w darze Pana Tadeusza, epopeję narodową, pełną scen radosnych, ale przede wszystkim pełnych rodzinnego szczęścia w ojczyźnie, nie jest w stanie poradzić sobie z emocjami i nie zapala światła latarni. Zostaje zwolniony z pracy, gdyż pokonała go samotność i tęsknota za ojczyzną. Nie chciał tego odosobnienia, był do niego zmuszony.

W tekstach grupy Dżem pojawiają się takie sformułowania, jak np. „Samotność to taka straszna trwoga”, czy „”Nie chcę już samotnym być!”. Nawet schorowany narkoman pragnął kochać i wrócić do rodziny, co można zaobserwować w filmie pt. Skazany na bluesa. Chciał zerwać z ogarniającą go samotnością i wrócić do normalnego życia, było już jednak za późno.

Jak widać, samotność w większości przypadków jest przymusem, nie zaś własnym wolnym wyborem człowieka, nawet jeśli ten tak sądzi. Przykład Konrada ukazuje samotność poety w zniewolonym państwie. Hemingway ukazuje bohaterów potrzebujących miłości, zaś Sienkiewicz ukazał rozterki emigranta. Ryszard Riedel to zwykły, aczkolwiek chory człowiek, który tylko chciał wrócić do żony i dzieci. Nigdy nie chciałbym być samotny, dlatego tak bardzo się cieszę, że mam kochającą rodzinę.

Bibliografia : Co tam krasnalkowi na sercu leży
Zdjęcie : https://pixabay.com/pl/kobieta-samotno%C5%9B%C4%87-smutek-emocje-1958723/