BISDAK TA BAY #3 (GRAMMAR 101): Pagbungkag sa "Abi nakog sakto..." ug ubang mga Misconception sa Binisaya

in #pilipinas6 years ago (edited)

1. Hala! Laloma aning nga mga words oy!

Walay lalom nga mga pulong sa bisan asang lengwahe sa kalibotan. Ang naa rakay ang kakulagan sa usa ka tawo sa pagbasa. Pananglitan sa Iningles: nganong sayon raman nato masabtan ang mga pulong "rendezvous", "ferocious", "despicable? Unsay naa sa Iningles nga wala nato nabuhat sa atong kaugalingong pinulongan? Sakto! Kulang sa pagkat-on. Laliman kang sa edad kuwatro o singko anyos palang ta, sa atong pagtungha pa lang daan sa nursery,Iningles na ang mitagbo sa atong puyang hunahuna hangtod nya kita mo-graduate sa kolehiyo ug padulong sa atong mga lapida sa atong lubnganan, dili gyod ta lum-an sa Iningles.

Sa makausab, mga maanyag nakong mga higala walay lalom nga pulong, walay "Bisaya-a ana oy" (gawas nalang kon German kag karon pa ka nakakat-og Binisaya gikan sa imong Aleman nga inahang dila). Ang naa ra mao ang kakulangan lang sa pagbansay kun pag-practice sa pinulongan pinaagi sa pagbasa ug pagsulat.

TIP! Kon mahimo pag-subscribe mo sa BISAYA MAGASIN matag semana. Php25 pesos ramana. Kon way namaligya niini sa inyong dapit, sa app nga Buqo, puyde mong makapalit og BISAYA MAGASIN.


Image Source: Play Buzz

2. Lisod man magsulat og Binisaya. Wala man koy nahibaw-ang mga words pareha anang "pinadakin-as didtos kinailadmang bahin sa akong pagbati".

Sa pagsulat sa inyong mga minugna (sama sa balak, sugilanon, gumalaysay) diri sa Steemit o bisan asang medium, dili kinahanglan nga mosulat mo morag nabuhi mo niadtong 19-forgotten o diba kaha ang imong sinulatan sa BInisaya sama nas kahumot sa imong Lolang sigeg panabako. Dumdomon nato nga ang pagsulat, mao ang pagsuon kon giunsa paggamit ang Binisaya sa adlaw-adlaw nga komuniskasyon: sa eskuyalahan, sa merkado, sa inyong balay o maski sa imong mga higala.

Pananglitan, sa Iningles. Imagine-a daw ang imong kaila nga kon mostorya sama ni Shakespeare: O! My friend. Where art thou? Ye, who honors me without limitation. I thank thee." Dili ba ka matigbasan ni Shakespeare sa iyang bukog nga gipahait pa niya para lang sa iya. Sama ra sad nas Binisaya. Kon giunsa nato kini paggamit sa atong adlaw-adlaw nga kinabuhi, ing-ana ra sad sa klase sa lengwahe ang imong ipakita sa imong sinulatan. Kon nabalaka ka kay limitado ra ang imong kapulongan kun vocabulary, tulo ra ka butang ang makatubag ana: PAGBASA, PAGSULAT, PAGBANSAY.

Andam na ba ka magsulat sa imong pinulongan?

3. Dili ko ganahan mobasag Bisaya kay dili ko kasabot.

Ayaw himoang excuse nga dili ka kasabot maong dili ka ganahan mobasag Binisaya. Igna lang gyod nga dili ka ganahan mobasa. Ug kon dili ta ganahan mobasa sa kinatibuk-an, waa tay makat-onan. Ang pagbasa ra gyoy makapuno sa mga pulong nga wala pa nimo nakat-onan. Ug dili lang na tinuod para sa Binisaya lakip na niana ang uban pang pinulongan sa kalibotan.

"So, gusto ko mobasa pero wala ko kabalo kon asa?"

Sakto na nga pangutana! Tinuod! Adunay kulang sa pagsuporta sa mga bookstore para sa mga librong Binisaya. Kasagara naa Iningles o Tinagalog. Sa akong bahin, makapalit rakog librong Binisaya kon mokuha ko direkta sa mga magsusulat. Oo, direkta ko mokontak sa magsusulat para lang makapalit ko.

"So, si kinsa mani silang magsusualt diin puyde ta makapalit?"

Sama nilang: Edgar Godin, Ritchel Dorotan, Noel Tuazon, Adonis Durado, Karla Quimsing, Raul Moldez, Emeterio Sumagang, Gratian Paul Tidor. Puyde sad mo makakontak sa publisher mismo sama sa: Kasingkasing Press, Saniata Publications, Bomba!, Davao Writer' Guild. Kon naa sad mo sa Cebu, puyde sad mo makapalit sa University of San Carlos- Cebuano Studies Center. 90% (kon wa ko nasayop) nga mga librong masulat sa Binisaya, makit-an sad dinhi. Ang USC- Cebuano Studies Center ginadumala ni Dr. Hope Yu, usa ka magsusulat ug iskolar sa pinulongang Binisaya.

Sa nahisgot sa babaw, naa ang subscription sa BISAYA MAGASIN nga nagapatik matag semana.

Ubay-ubay sad ang mga resource sa BInisaya online, sama sa mga sugilanong:

KASINA ni Jondy Arpilleda
Shortlisted 3rd Place, 2014
Carlos Palanca Memorial Awards for Literature

ANG BATANG TAMSI ni Ritchell Dorotan
Shortlisted 2nd Place, 2013
Carlos Palanca Memorial Awards for Literature

PADRE BOTOX ni Noel Tuazon
Shortlisted 3rd Place, 2013
Carlos Palanca Memorial Awards for Literature

DUHIRAW ni Noel Tuazon
1st Place, 2012
Carlos Palanca Memorial Awards for Literature

4. Lisod man isulat sa Bisaya. Wala manay grammar.

Fake news! xD Nakahan-ay na ang batadilang Binisaya sauna pa. Ang problema wala kini na-intigrate sa sistema sa atong edukasyon maong wa god tay kahanaw-hanaw sa batadila sa atong kaugalingong dila. Adunay namugna kanhi ang Akademiyang Binisaya. Ug karon nahimugso ang librong "Atong Inahang Dila" ni Edgar Godin. Si Sir Godin ang usa sa mga editor sa nagpabiling magasing Binisaya, ang Binisaya Magasin. Ug gikan sa panahon sa Akademiyang Binisaya, gipadayon kini pagtuon ni Editor Godin ug nahimugso ang kontemporaryong sumbanan sa batadilang Binisaya. Diri maggikan ang atong pagtuon sa batadila diri sa Steemit pinaagi sa atong BISDAK TA BAY nga mga post.

Unta mas modaghan ang mga magtutudlo ug mga tunghaan nga mokuha sa maong libro kay kini ang katugbang sa “The Elements of Style" nilang Strunk ug White's sa pinulongang Iningles.

5. Gusto ko makat-on og pag-ayo sa Binisaya. Pero wala may motudlo nako. Wala ko kabalo asa moduol.

Daghang mga grupo ang hinay-hinay nga nangaporma para sa pag-giya sa mga gustong magsulat. Sama sa:

Aduna say mga writing workshop nga puyde mo mopasa para mahatagag higayon nga makauban ang ubang kakontemporaryo nimo ug ang mga banggiitan ug mga dagkong ngalan sa pagpanulat. Naa ang mga sumusunod:

  • Iligan National Writers Workshop (MSU- Iligan Institute of Technology, ILIGAN CITY)
  • Davao Writers Workshop (DAVAO CITY)
  • BATHALAD-KAGIS Creative Writing Workshop (CEBU CITY)
  • Sulat-Dula Mindanao (CAGAYAN DE ORO)
  • Veritas Writers Workshop (Xavier University, CAGAYAN DE ORO CITY)

Personal sad nakong giipon ang mga online resource nga magamit sa tanang buot magkat-on ug magbasag mga obra sa Binisaya diri sa akong blog. Aktibo ug buhi ang atong pinulongan! Unta dili ta maulahi sa paggamit ug pag-ugma niini.

Kon aduna moy mga pangutana o suhestiyon para sa umaabot nga post, ayaw kaulaw sa pagpadayag sa ubos. Hangtod sa sunod nga gula sa BISDAK TA BAY!



FOLLOW | UPVOTE | RESTEEM
ABOUT Gil
@gilnambatac

RELATED POSTS:

Sort:  

amazing kaau haha walay lalom. kulang lang gyud ug basa ehehe

Abi nko ang LUDABI kay Lumba sa Dagang Bisaya 😀

Daog kaayo! Hahaha Karon pako ani ba,...

kaanindot palandungon nga adunay mga tawo nga nagpakabana sa atoang pinulongang bisaya. Nanghinaot ko nga kini matisuk sa alimpatakan sa mga Bisdak sama nako. :)

Padayun higala! ^^

Salamat @honeyletsgo. Dako na ning pangdasig imong komento. Unta mabuhat nako ang ubang plano nakong projetc diris Steemit inubanan syempre sa inyong suporta. Unta makabalik-balik ka.

hala!! tuara! pede e register akong anak anang mga org??? makalagot kau di kasbot ug bisaya.. nadaot sa peppa pig hahahha

Puyde kaayo! Ang challenge: Magbuhat og Bisaya ala-Dora, Peppa Pig, ug uban pang cartoons. Hahaha.

Salamat niini bai. Dili ko mabalaka kaayo sa pagbasa og bisaya kay ako usa ka magbabasa sa parokya diin ako makabansay sa akong binisaya gamit ang mga pulong sa Ginoo. Daghan unta ang matandog niini.

Maayo kon ana! Gasulat sad kag mga balak ug mga sugilanon??? Ikatulo na ni sa akong series nga Bisdak Ta Bay, puyde sad nmo mabasa ang naunang duha ka post... Kon naa kay mga sinulat, butangi lang og tag nga "bisaya" kay puhon-puhon mag-feature kog mga Bisaya nga maayong pagkasulat sa ilang mga post diris Steemit. Unta makabalik-balik ka sa akong blog. Support-support lang gyod.

Kindly give credit to the sources of your images. You can use this tool https://steemitcuration.appspot.com/imageformat

oh! Sorry! I forgot! Let me edit.

@bayanhihan, done! As recommended, thanks for the heads up.

Coin Marketplace

STEEM 0.29
TRX 0.12
JST 0.035
BTC 65869.37
ETH 3414.18
USDT 1.00
SBD 4.58