Açığa Satış İşlemi Nedir, Nasıl Yapılır?

Borsada açığa satış işlemi neredeyse tüm yatırımcıların para kazanmak için kullandığı başlıca yöntemler arasındadır. Çünkü bu sayede değeri düşen menkul kıymetlerden kazanç elde edilmektedir. Bu hususta bilinmesi gerekenler vardır.

Borsa yatırımcısı biliyorsunuz ki yatırım enstrümanlarının alım – satım değerleri arasındaki farktan kazanç sağlamaktadır. Bu yüzden para kazanmak için portföye eklenecek olan enstrümanların ileri tarihte değerinin yükselmesi gerekir. Fakat yükseliş yerine düşüş meydana geldiğinde zarar edilir. Bu nedenle de açığa satış işlemi geliştirilmiştir. Bu özellik sayesinde düşüşlerden de para kazanılmaktadır.

Borsada fiziki olmayan işlemler yapıldığı için değeri düşecek olan enstrümanın portföynüzde yer almasına gerek yoktur. Aracı kurumunuz sizin verdiğiniz açığa satış emrine göre bir başkasının portföyünde veya başka piyasada bulunan aracı ödünç almak suretiyle satış işlemi başlatır. Böylece değeri düşeceği ön gördüğünüz aracı yüksek fiyattan satarak, tekrar düşük fiyattan satın almış olursunuz. Böylelikle de aradaki fiyat farkından kar elde ederek, beklentinizi karşılarsınız. Bunun için kesinlikle hisse senedi fiyatlarını etkileyen faktörler bilinmelidir.

Borsa İstanbul’un günlük fiyat veri bülteninde açığa satış işlemine konu olan ürünlerin fiyat seviyeleri, miktarı ve sözleşmenin adedi belirtilir. Buna göre değerinin düşeceğini öngördüğünüz araçlar üzerinde bu özelliği kullanarak, olumsuz durumu olumluya çevirerek para kazanabilirsiniz.

Aracı kurumunuza A şirketinin hisse senedini açığa satış için almak istediğinizi belirttiniz. Bu durumda A şirketinin hisse senedini ödünç almak istediğiniz anlaşılır. Daha anlaşılır olması adına bu hisse senedini, elinde bulunduran birisinden kiraladığınızı düşünebilirsiniz. Aracı kurumlar bu talebiniz üzerine ödünç almak istediğiniz hisse senedini, diğer müşterilerinin hesaplarından temin edecektir. Elbette bu kişinin bu konuda bilgisi ve izni olmalıdır.
Siz aracı kuruma bu talebinizi ilettiğiniz zaman, portföylerinde bulunan A şirketinin hissesini size ödünç verecektir ve hesabınıza yatıracaktır. Bu işlem sonucunda aracı kuruma hem bir hisse senedi hem de komisyon ücretlerini borçlanmış olursunuz. Ayrıca ödünç almış olduğunu hisse senedini 100 liraya satmış olursunuz ve elinize 100 lira nakit geçer.
Beklentileriniz gerçekleşti ve hisse senedinin fiyatı 50 liraya düştü. Şimdi hisse senedi 50 liradan işlem görüyor. Ama aracı kuruma 1 hisse senedi ve komisyon borçlusunuz. Bu durumda elinizde olan 100 liradan hisse senedinin bugünkü fiyatı olan 50 lirayı ve komisyon ücretini düşersiniz. Bu şekilde elinizde 50 liranın biraz altında bir kar kalır ve bu kazancınızdır.
Şimdi, borsada açığa satış işlemi hakkında örnek vermek istiyorum:
Açığa satış işlemine konu olan şirketlerin değerlendirmesini yaptığınız ve birkaç tane şirketin mali yapısının sağlam olmadığını saptadınız. Bu durumda hisselerin ilerleyen dönemde değerinin düşeceğini öngörmüş olursunuz. Sonuçta değer kaybedecek hisse senedine yatırım yapmak borsada mantıklı değildir. Çünkü bu öngörü sonucu doğru çıkarsa zarar edilir. Bu nedenle para kazanmak için açığa satış işlemi kullanılmalıdır. Örneğimizde yer alan hissenin 1 lot değerinin 5 TLolduğunu ve 30 gün vadeli olarak 50 lot açığa satışta bulunduğunuzu varsayalım. Bunun sonucunda lotun değeri beklediğiniz gibi 5’ten düşük olursa kar, yüksek olursa da zarar edilir. Mali durumu kötü olan bir şirket değer kaybetmemek için başka ortaklarla anlaşmış olabilir. Bu nedenle açığa satış yaptığınız değerli menkul kıymetinin takibini yapmalısınız. Buna göre değer düşüklüğü yaşamayacağını anladığınızda işleminizi sonlandırmalısınız.
Yukarıdaki örnekte 1 lotun değerinin 2 TL’ye indiğini varsayarsak. (50 * 5 = 250), (50 * 2 = 100) Bu durumda (250 – 100 = 150) 150 TL kar elde edilmiş olur. Tam tersi 1 lot 8 TL olduğunda ise (50 * 8 = 400), ( 400 – 250 = 150) 150 TL zarar edilir. Para kazanmak için kesinlikle fiyatların aşağı mı, yoksa yukarı mı eğilimde olacağını belirlemeniz gerekir. Çünkü belirleyemediğiniz takdirde kaybetme riskiniz daha yüksektir. Bu yüzden borsa nedir, nasıl oynanır konusunda belirli bir tecrübeye sahip olmalısınız. İleri tarihte yatırım enstrümanlarının değerinde meydana gelmesi beklenen fiyat oluşumlarını doğru tahmin eder hale gelmelisiniz. Böylece doğru seviyelerden açığa satış işlemini kullanarak, beklendiğiniz miktardaki getirileri elde edebilirsiniz. Bu anlamda riske attığınız kadar para ile işlem yapmanızı öneririm. Böylece kayıp yaşadığınızda üzülmeden yolunuza devam edebilirsiniz.
Borsada Açığa Satış İşlemi Nasıl Yapılır?

Aracı kurumunuza açığa satış işlem emrini online borsa platformları veya yazılı – sözlü olarak iletebilirsiniz. Bunun için hangi şirketin hisse senedine, ne kadar miktarda açığa satış yapmak istediğiniz tutarları girmelisiniz. Böylece emriniz aracı kurumunuza iletilir. Ödünç almak sureti ile istediğiniz araca açığa satış işlemi yapılır. Elbette ki bu konuda diğer yatırımcının da bilgisi olması gerekir. Bu şartlar kurum tarafından sağlandığında açığa satış işleme konulur.
Portföyünüze ödünç olarak hisse senedi eklenecektir. Bunun karşılığında diğer alım – satım işlemlerinde olduğu gibi aracı kuruma komisyon ücreti verilmektedir. Oluşturduğunuz işlem hacminin büyüklüğüne göre komisyon ücreti belirlenir. Bu nedenle net bir rakam belirtmek yanlış olacaktır. Bu ücreti aracı kurumunuz ile anlaşarak sabit tutabilme şansınız vardır. Böylece doğru yaptığınız varsayımlarla değer düşüklüğünü kazanca çevirebilirsiniz.