Enigma Nedir?

Bugün günlerden Enigma!

Enigma makinesi, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından kripto mesajların oluşturulması ve çözülmesi için kullanılan bir şifre makinesidir. Bu makineler ticari olarak 1920'li yıllarında başlarında kullanılmaya başlandı. Alman ordusu için tasarlanan Wehrmacht Enigma, o dönemlerde en çok konuşulan modellerdi.

Alman mühendis olan Arthur Scherbius tarafından geliştirilen bu muazzam şifreleme makinesi, mors alfabesini kullanarak metin mesajlarını kodluyor ve bu bilgileri şifreleyerek çözülmesi adına trilyonlarca kombinasyon üretebiliyordu.

Enigma, gizli bilgileri iletişim için kodlamadan önce 13 kere değiştiriyor ve böylece kodlar yazıya dönüştürüldüğünde 13 farklı metin ortaya çıkıyordu.

Bu tür makineler savaş için öylesine sinir bozucu ve ölümcül bir şeydir ki şifre istihbaratsız bir şekilde gözleriniz kapalı halde saldırının nereden geleceğini tahmin etmek oldukça güçtür. Ayrıca gelen ayak seslerini duymanız için de o dönemlerde Enigma gibi makinelerin şifrelerini kırmanız gerekiyordu. Aksine istihbaratını aldığınız ya da ele geçirdiğiniz metnin savaş ile uzaktan yakından ilgisi bulunmadığını hatta uçuk bir şey zannedebilirsiniz. Elinizde bir Enigma olsa bile belli başlı anahtar kelimelerden yoksunsanız şifreleri çözmeniz olası değildir.

Gel gelelim Enigma şifrelerinin ve İkinci Dünya Savaşı'nın kırılma anına...

Savaş yıllarında İngiltere donanma için şifre çözmeyle görevlendirilmiş bir kriptoanaliz ekibi kuruyor. Bu ekipte matematik dehası, bilgisayar bilimi ve yapay zekanın babası sayılan, gizli savaş kahramanı Alan Mathison Turing de diğer üstün yetenekli arkadaşlarıyla birlikte yerini alıyor.

---

Bir makineyi ancak başka bir makine yenebilir.

Daha sonra emir komuta zincirinin en tepesinden gelen talimatla ekibin başına Turing geçiyor ve ekibiyle birlikte çözülmesi imkansız denilen Enigmayı geliştirdikleri elektromekanik bir makine sayesinde çözmeyi başarıyorlar. Yani bir makineyi yine bir makine yeniyor.

Turing ve ekibi Enigma tarafından üretilen şifreleri kırmaya yarayan ve geliştirdikleri bu Bombe isimli makine sayesinde Müttefikler, Nazi Almanyası karşısında çok büyük bir avantaj sağlar ve savaşın gidişatı Naziler aleyhine değişir. Hatta bazı tarihçiler, Enigma kod sisteminin deşifre olması sayesinde Avrupa'da savaşın iki yıl erken bittiğini ve belki de 14 milyon insanın daha hayatta kalmasına katkı sağladığını düşünmektedirler.

Bombe klasik bilgisayar tasarımına ve prensibine sahip olmasa da onu zamanın en büyük problemini, şifrelerini çözme eğilimine bakarak günümüzdeki süper bilgisayarların atası olarak görüyorum.

Savaş yıllarından sonra Turing, yapay zekaya ve bilgisayar bilimine üstün katkılar yapmaya devam etmiştir. Düşünen makineler hayalini ortaya atan ve günümüzde web sitelerinde kullandığımız Turing testleri adıyla anılan, belli bulmacalar sorarak robot, makine olmadığımızı kanıtlamamızı isteyen testlerin yaratıcısıdır.

Evet arkadaşlar, gelelim hüzünlü sonlarımızdan birine daha...

Savaş yıllarında istihbarata ve bilime yaptığı katkılar bir kenara bırakılarak Turing, eşcinsler olduğu iddiası ile tutuklanıyor ve sonra bunu itiraf ettiği için de toplumda ahlaksız davranışlar sergileme suçundan cezalandırılıyor. O dönemlerin İngiltere'sinde eşcinsellik yasal bir suç olduğundan Turing'e iki seçenek sunuluyor.

Ya vücuduna hormon verilerek hadım cezasına çaptırılacak ya da iki yıl boyunca hapiste yatacaktı. O, birincisini seçti çünkü hapiste bilimsel çalışmalarını yürütemeyeceği korkusunu taşıyordu. Tabi bununla birlikte Turing'in devletle ilişiği kesilmiş ve üniversiteler, kurum ile kuruluşlar ve hatta arkadaş ortamından, toplumdan dışlanmıştır.

Yıllarca bu psikolojik baskılara dayanamayan Alan Turing siyanür enjekte ettiği elmadan bir ısırık alarak intihar etmiştir.
Steve Jobs, Alan Turing'i bilgisayarların babası olarak görmüş ve ona büyük bir hayranlık duymuştur.
Ve bilin bakalım elimizin altında bulunan Apple'ın simgesi olan ısırılmış elma kime göndermede bulunuyor?

Şuraya Morten Tyldum'ın yönettiği, Enigmayı ve Alan Turing'i anlatan The Imitation Game adlı filmin fragmanını bırakıyorum. İzlemenizi tavsiye ederim.

Sevgilerle...

Fotoğraflar: http://www.thepinkhumanist.com https://theturingcentenary.wordpress.com https://www.cnet.com