Yanlış Bilinen Bilgiler #5: Ispanak ve Temel Reis

Serinin bir önceki yazısında Kara Deliklerle ilgili yanlış bilinen bir bilgiden bahsetmiştik. Yazıyı kaçıranlar Yanlış Bilinen Bilgiler #: Kara Delikler linkinden ulaşabilirler. Bugünün konusu bize küçüklüğümüzden beri yalan söyleyen bir adamın bolca yediği besin: Temel Reis ve Ispanak.

Her şey 1870 yıllarında Erich Von Wolf'un araştırmasıyla başlamıştır. Wolf, bitkisel besinlerin içerisinde bulunan demir miktarlarını araştırmış ve bulgularını el yazmasıyla defterine kaydetmiştir. Buraya kadar her şey normal. Fakat Wolf, ıspanağın içindeki demir miktarını aktarırken çok büyük bir hata yapıyor. 100 miligramda 3.5 demir yazmak yerine ondalık bir yazım hatası yaparak 35 miligram yazıyor. Bundan sonra ise ıspanak tam bir kahraman haline geliyor. Amerikan devleti halkın sağlığını arttırmak ve güçlendirmek amacıyla bir proje geliştiriyor: **Temel Reis. Temel Reis sayesinde 1930ların başında ıspanak tüketimini üç katına çıkartıyor. Her yerde billboardlar sergileniyor ve çılgın bir ıspanak tüketimi ortaya çıkıyor.

1937 yılında ise bilimadamları bu duruma el atıyor. Ispanağın içindeki demirin abartıldığını ve yeniden araştırılması gerektiğini düşünüyorlar. Yeniden yapılan araştırmalara göre de demirin sadece 100 miligramda 3.5 miligram olduğu ortaya çıkıyor. Bu durumu anlatan makale bilim dünyasında şok etkisi yaratıyor. Fakat ıspanağın popüleritesi bu durumdan çok fazla etkilenmiyor. Temel Reis dünya çapında bir üne sahip oluyor ve bununla birlikte ıspanağın ünü de hızla ilerliyor. Sık sık bu konuda bilimsel makaleler yayınlansa da toplumlar bunlara fazla ilgi göstermiyor. Onlarca yıl geçmesine rağmen ıspanağın ünü devam ediyor.

Bunun sebebini Samuel Abresman'ın yayınladığı The Half-life of Facts: Why Everything We Know Has an Expiration Date isimli kitabı çok güzel açıklıyor. İnsanın gerçeği aramak yerine kısa yollara duyduğu arzusu onları abartılı durumlara inanmasına yol açıyor. Bilimde veya kitaplarda aramak yerine televizyonda gördüğümüz abartı durumlar gerçeği özümsememize sebep oluyor. Bunun sebebi de egomuzun sarsılması veya tembelliktir. Özellikle reklamlarda gördüğünüz ''1 haftada 150 kilo verin'' gibi reklamlar buna en iyi örnektir. Disiplinli bir diyete ve spora başlamaya enerjisi olmayan ve bunu kabullenip hayatına yerleştirmesine izin vermeyen egosu, reklamlara kolayca inanmasına sebep oluyor.

Bu gördüğümüz aletin inanılmaz kilolar verdirmesi veya six pack yapması imkansızdır. Oturduğumuz yerden bu aletin görevini yapması akla mantığa sığmamaktadır. Ama bu tarz reklamlar insanları kolaya kaçırmak ve onları basitliğe inandırarak kandırmaktadırlar. Bunu ana konumuz olan ıspanak için de görebiliriz. İnsanlar asla Temel Reis'in abartı olduğunu düşünmemiş, verileri takip etmemiş, bunun yerine ıspanak yemeyi tercih etmiş ve çocuklarına da belki de zorla ıspanak yedirmiştir. Her bitki gibi ıspanağın da yararları vardır elbette. Fakat interneti açıp baktığınızda bir çok meyve – sebzenin onlarca yararı olduğunu görürsünüz. Ispanak da bunlardan sadece bir tanesi. Bununla beraber içinde bulundurduğu demir de insan vucudunda çok önemli bir yere sahip değildir. Demir takviyesi için başka besinler tercih edilir. Temel Reis'in bizi kandırdığı bu kadar yetmeli. Televizyonlardaki kolay yollardan sıyrılıp litaratürlere yönelmek her açıdan sağlıklı olacaktır. Yanlış bilgilerden bu hafta bu kadar, görüşmek üzere efenim...