Türkiye’nin AB ile Gümrük Birliğine Gitmek İstemesinin Nedenleri

Siyasal Nedenler

Ankara’yı gümrük birliğine yönlendiren 7 siyasal neden söz konusuydu:

• Birincisi, Kıbrıs konusunda yaşanan tıkanıklık ve Yunanistan'ın Güney Kıbrıs'ın üyeliğinide kullanarak Türkiye-AB ilişkilerinde bir engel oluşturması.
• İkincisi, AB’de yaşanan derinleşme hareketlerinin kısa vadede bir genişlemeyi engelleyeceği endişeleri.
• Üçüncüsü, tam üyelikle beraber gelecek olan serbest dolaşımın birçok AB ülkesinde yarattığı kaygı.
• Dördüncüsü, gümrük birliği üyeliğinin Türkiye içinde siyasal iktidarlar tarafından iç politika aracı olarak görülmesi.
• Beşincisi, gümrük birliğinin Türkiye-AB arasında kopuk olan siyasal ilişkilere yapacağı katkı.
• Altıncısı, Maastricht anlaşması sonucunda oluşan tek pazar ve yeni politika alanlarının Türkiye’nin uyum yükümlülüğünü artırması.
• Yedincisi, Gümrük birliğini gerçekleştirmek Ankara Anlaşmasından ve Katma protokolden kalan bir hukuksal yükümlülüktü.

Ekonomik Nedenler

Türkiye’nin gümrük birliğine yaklaşmasında 4 ekonomik neden vardır;

• Birincisi, gümrük birliği mevzuat uyumu ve ekonomik politikaların ekonomiyi disiplin altına sokmak,yapısal dönüşümleri gerçekleştirmek,makro istikrarsızlığa son vermek gibi bazı olumlu etkilerinin olacağına inanılması.
• İkincisi, Türk firmalarının daha büyük bir pazarda verimlilik ve etkinliklerinin artacağı ve bu olumlu etkinin ekonomiye yansıyacağıdır.
• Üçüncüsü, gümrük birliğinin yabancı sermaye üzerinde olumlu etki yaratacağıdır.
• Dördüncüsü,tekstil gibi önemli sektörlerde ticaret engellerinin ortadan kalkması ve ihracatın yükselmesidir.

Gümrük Birliği Yönünde Somut Adımlar

Gümrük Birliğine Geçiş Kararı

9 Kasım 1992’de yapılan Ortaklık Konseyi toplantısı,pek çok açıdan önemli gelişmelere yol açtı.16 Ekim 1992 tarihli Ortaklık Komitesinde alınan kararlar bu konsey toplantısında kesinleştirilerek,özellikle taraflar arasında bir gümrük birliğinin kurulması için gerekli önlemlerin alınması ve bu kapsamda teknik görüşmelerin başlaması kararlaştırıldı.

Böylece teknik düzeyde yapılacak çalışmalar sonucunda içi doldurulacak olan bir çerçeve ilk kez somut bir biçimde ortaya konuluyordu.Aynı şekilde gümrük birliğinin gerçekleşmesiyle Türkiye’nin altına gireceği yükümlülükler de ilk kez somut bir içerik kazanıyordu.

Gümrük Birliği Müzakereleri

9-10 Aralık 1994’te yapılan Essen Zirvesinde,Güney Kıbrıs’ın AB’nin bundan sonraki genişlemesi içinde yer alacağı açıklanırken Türkiye’ye yönelik benzer bir ifade kullanılmadı.

Engellerin Aşılması İçin İzlenen Politikalar

AB’den gelen tepkilere göre gümrük birliğinin tamamlanabilmesi,insan hakları,demokratikleşme ve Kıbrıs konularında somut adımlar atılmasına bağlıydı.Bu çerçevede Mart 1995’e kadar geçen süre içinde Türkiye,gümrük birliğine yönelik itirazları yumuşatmak için memurlara sendika kurma hakkı tanınması,demokratikleşmeye yönelik bir anayasa değişikliği paketinin geçirilmesi gibi bazı önlemler alınmasını kararlaştırarak kısmen uygulamaya koydu.

Gümrük Birliği Kararının Alınması

Türkiye-AT Ortaklık Konseyi’nin 6 Mart 1995’teki toplantısında gümrük birliğinin 1995 sonu gerçekleşebilmesi ve ileriye dönük olarak sağlıklı biçimde işleyebilmesi için yerine getirilmesi gereken başlıca hususları esas ve usul olarak içeren Ortaklık Konseyi Kararı kabul edildi.

Ortaklık Konseyinin kararını izleyen dönemde,Türkiye tarafından yoğunlaştırılan ciddi uyum çabaları,gerekli mevzuatın bir ölçüde de olsa çıkarılmasıyla sonuçlandı.

Kararın Avrupa Parlamentosu Tarafından Ele Alınması

AB tarafı kararı Avrupa Parlamentosuna gönderdi.Parlamento bu kararı oylamaya açtı.13 Aralık 1995’te gerçekleşen Avrupa Parlamentosu Genel Kurulunda gümrük birliği kararı 149 ret,36 çekimser ve 344 kabul oyuyla onaylanmış oldu.Aynı toplantıda AB parlamentosu ‘Türkiye’de insan haklarının durumuna ilişkin karar tasarısı’ adında bir kararı büyük bir çoğunlukla kabul etti.

Kısacası, AB tarafı gümrük birliğini sadece ortaklık ilişkisinin içerisinde alınan önemli mesafe olarak kabul ediyordu ve Türkiye’nin üyeliği için tek başına sonuç almaya yeterli bir performans olarak değerlendirmiyordu.

_{Image Source}