Birinci Göktürk Kağanlığı - Eski Türk Devletleri 3. Bölüm

Merhaba dostlar,

Geçtiğimiz günlerde eski Türk devletleri ile alakalı bir seri başlatmıştım. Serimizin ilk bölümünde, ''Büyük Hun İmparatorluğu'', ikinci bölümünde ise ''Avrupa Hun İmparatorluğu'' üzerine bilgiler vermiştik. Şimdi serimizin üçüncü bölümündeyiz. Ve bu bölümde tarihte en bilinen Türk Devleti olan Göktürkleri inceleyeceğiz. Kimdir Göktürkler? En önce çıkan özellikleri, tarihte Türk adı ile kurulmuş olan ilk Türk beyliğidir. 1. Göktürkler ve 2. Göktürkler olarak ikiye ayrılır. Göktürkler, yerleşik hayata geçen ve göçebe yaşam biçimini bırakan ilk beylik olma özelliği taşırlar.

Peki nereden gelmektedir Göktürk adı? Biliyorsunuz Orhun Kitabeleri, Göktürkler tarafından yazılmıştır. Orhun Kitabelerinde geçen, Ökük ve Türük ibarelerinden yola çıkılarak Göktürk ismini almışlardır. Hunlar döneminde, göçebe bir topluluk olarak ilk temelleri atılan Göktürkler, Hunların yıkılması ile Asya bozkırlarına doğru göç ederek burada yaşayan Aşina kabilesine katılırlar. Yani günümüzdeki Moğolistan topraklarına göç ederler. Burada Juan-Juan İmparatorluğu himayesinde yaşayan Aşina kabilesi, demircilikteki maharetleri ile bu imparatorluğun demir-çelik işleri ile ilgilenmektelerdi. Ve Aşina kabilesi giderek kendi içlerinde teşkilatlanmaya başladılar.

İlk hükümdarları Bumin Kağan olmuştur. 540 yılında kabilenin başına geçen Bumin Kağan, devlet işlerinde oldukça maharetli bir han olarak ön plana çıkıyor. Devlet düzenindeki üstün başarıları sebebiyle, ''İli Düzenleyen'' anlamına gelen İliğ Kağan olarak da bilinirdi. Bumin Kağan döneminde, sağlam temeller atılan devlete, Bumin Kağan'ın ölümünden sonra oğlu Kolo Kağan geçmiştir. Ancak iktidarı çok kısa sürmüş ve kısa zaman içerisinde o da hayatını kaybetmiştir. 1 yıllık Kolo Kağan iktidarından sonra, devletin başına Mukan Kağan geçmiştir. Mukan Kağan, Kitan'lara karşı mücadele ederek Göktürk Devleti'nin sınırlarını Büyük Okyanus'a kadar genişletmiştir. Mukan Kağan'ın ölümünden sonra ise devletin başına Tapo Kağan geçmiştir. Tapo Kağan, Budizmi resmi din olarak kabul etmiştir. Ve hükümdarlığı boyunca, Çin'i baskı altında tutmayı başararak devletin giderek güçlenmesini sağlamıştır.

Doğu'da bu gelişmeler yaşanırken, Göktürklerin batı kanadının başındaki İstemi Kağan, batı topraklarını Kırım'a kadar dayandırmıştı. Daha sonra İstemi Kağan'da vefat ederek, yerini oğlu Tardu Kağan'a bıraktı. 603 yılına kadar Batı Göktürklerin hükümdarı olan Tardu Kağan, devlet işlerinde oldukça sert bir hükümdardı. Bu sırada, Doğu Göktürklerde bazı sorunlar yaşanıyordu. Tapo Kağan hayatını kaybetmişti. Ve Tapo'nun ölümünden sonra tahta geçen Apa Kağan, Göktürk Kurultayı tarafından kabul edilmemişti. Kurultay, Apa Kağan yerine, İşbara Kağan'ın tahta geçmesini istiyordu. Ve bunu başararak, İşbara Kağan'ı tahta geçirdiler. Eski Türk devletlerinde, kurultayların ne kadar önemli olduğunun en güzel örneklerinden biri bu olaydır. İşbara Kağan, tahta geçtikten sonra, bir önceki hükümdar Apa Kağan'ın annesini öldürttü. Bu gelişme üzerine, Doğu Göktürkler ve Batı Göktürkler arasındaki ilişki bozuldu. İki kardeş devlet, birbirine kin ve nefret kusmaya başladı. Batı'daki hükümdar Tardu Kağan'ın ölümünden sonra Batı Göktürkleri, 630 yılında Çin egemenliğine girmek zorunda kaldılar. Ve bu yüzyılın sonuna kadar Çin egemenliğinde, On Oklar adında esir bir beylik olarak yaşamlarını sürdürdüler.

Batı Göktürklerin, tarihten silinmesi ile beraber, Doğu Göktürklerini de zor günler bekliyordu. 619 yılına kadar Şi-pi Kağan hükümdarlığında kalan Doğu Göktürkleri, Şi-pi Kağan'ın ölümünden sonra İliğ Kağan hükümdarlığına geçmiştir. İliğ Kağan, Çin'in başkentini kuşatmış olsa bile, o kuşatmada tutsak alınmış ve esaret dolu günlerinin ardından hayatını kaybetmiştir. Ve böylece Batı Göktürklerinden sonra, Doğu Göktürkleri de tarihteki kendilerine ayrılan zamanın sonuna gelmiştir. Ve böylece 1. Göktürk Kağanlığı olarak tarihteki yerlerini almışlardır.

Bir sonraki yazımda, 2. Göktürk Kağanlığı'nı inceleyeceğiz. Okuduğunuz için teşekkürler.

Esen Kalın.

Kaynaklar: 1 2 3 4 5

---

Posted from my blog with SteemPress : http://irfandogan.steemblogtr.ovh/2018/06/28/birinci-gokturk-kaganligi-eski-turk-devletleri-3-bolum/

---