Bu gönderiyi hazırlarken aklıma bazı sorular takıldı. Jeoloji hakkında bilgiler paylaşıyorum ve isteyen, merak eden herkes bu bilgilere internetten kolayca ulaşabilir. Peki benim gönderimi neden okusun? Bu gönderiyi özel kılan nedir?

Kendimce cevaplarım şöyle, sizlerin de cevapları varsa yorumlarda belirtirseniz sevinirim;

• Diyelim ki, jeoloji hakkında internette bir bilgi aradınız ve buldunuz. Genelde teknik terimler ve sıkıcı bir anlatım kullanıldığından okumaktan sıkılma ihtimaliniz yüksektir. Benim gönderimde sade bir dil ve teknik detaylara çok girmeden, daha yüzeysel bilgiler bulabilirsiniz.
• Yaşadığım tecrübeleri yazılarımda paylaşıyorum ki benim gözümden bilgiye nasıl ulaştığımı görmenizi istiyorum.
• Örnekler veriyorum. Ham bilgi aklınızda şekillenmeyebilir, ama ufak bir örnek bir an da ufkunuzu açabilir.
• Yazıları çok uzun tutmamaya çalışıyorum. Okurken ilginizi dağıtacak şekilde değil, toplayacak şekilde yazmaya çalışıyorum.
• Hazır bilgi. Akışınıza bir an da Jeoloji başlıklı bir yazı düşüyor ve şöyle bir bakayım derken, bir kaç bilgi ediniyorsunuz.
• #turkcebilim etiketi altında ben de yer almak istiyorum ve kendi tarzımda, kendi mesleğimle ilgili paylaşımlar yaparak gönderilerimi özel bir etiket altında daha da özel yapmak istiyorum.

Aklıma gelenler şimdilik bunlar, sizlerin de görüşlerinizi merak ediyorum.

---

Kayaçların Oluşumu

Bu bölümde kayaçlar nasıl oluşuyor, onlardan bahsedeceğim.

Öncelikle kayaç nedir sorusu ile başlayalım.
Cevabı çok basit, kayaç dediğimiz şey bildiğiniz "taş"dır. :)
Bilim insanları havalı olsun diye kayaç kelimesini kullanmaktadırlar. (şahsi fikrimdir :))

Bir kayacın oluşması için 3 durum mevcuttur. (Aklımızda bulunsun)

Hikayemiz şöyle başlıyor;

Ben bir magmayım, dünyamızın merkezinde, sıcaktan çok bunaldım ve yeryüzüne çıkıp hava almak istiyorum. Yerkabuğu içindeki kırık ve çatlaklardan, etrafımı erite erite yeryüzüne doğru ilerliyorum. Bünyemde bir çok mineral mevcut. Yeryüzüne yaklaştıkça sıcaklık azalıyor ve derimin üstü yavaş yavaş katılaşmaya başlıyor. Derime yakın olan, bünyemdeki mineraller yavaşça soğuyup katılaşırken, içimde alev yangını devam ediyor. Yüzeye çok yaklaştım ama daha gidecek yer kalmadı, gökyüzünü göremedim ve ortam bana göre çok soğuk, katılaşıyorum yavaşça. Artık tamamen katılaştım ve kayaç oldum. Bana "PLÜTONİK" kayaç dediler, magmatik kökenliyim ve yerkabuğunun altında yavaşça soğuduğum için.

Benimle beraber yola çıkan bir arkadaşım vardı. Kendisinin yeryüzüne ulaştığını duydum. Hızlı bir tipti. Kırık çatlaklardan hızlıca yüzeye ulaşmış, aniden soğumuş ve katılaşmış. Şanslı çocuk gökyüzünü görme şansı olmuş. Ona da "VOLKANİK" kayaç dediler, magmatik kökenli ve yeryüzüne ulaştığı için.

1.Magmatik Kayaçlar
* Plütonik kayaçlar (derinlik kayaçları)
* Volkanik kayaçlar

Hikayemiz devam ediyor;

Ortam tam bir kaos alanı göz gözü görmüyor, büyük fırtınalar, seller, depremler, şiddetli yağmurlar. Yeryüzünde şöyle böyle oluşmuş kayaçlar dış etkenlere maruz kalarak parçalanıyor hatta bazen un ufak oluyorlar. Bu parçalar akarsular veya rüzgar etkisiyle taşınmaya başlanıyor. En son gidecek yer bulamayıp üst üste birikiyorlar. Zaman içinde (jeolojide zaman kavramından hatırlayacağınız gibi çoook uzun bir zaman için) katılaşarak kayaç haline geliyorlar. Bu kayaçlara "Sedimanter" kayaç grubu diyorlar. Ne grubu mu?? O da nereden çıktı şimdi!!!

Sedimanter (Tortul ) kayaçlar üç iyi arkadaştır. Ortak alanları müzik olduğu için müzik grubu kurmaya karar verirler. "Sedimanter Kayaçlar" isminde harika bir grup kurarlar. Grubun davulcusu, daha çok ufak mineraller ve kayaç parçaları ile ilgilendiğinden "Kırıntılı Tortul Kayaçlar" takma adını alır. Kendine ait kiltaşı ve kumtaşı koleksiyonu vardır. Grubun gitaristi, daha çok bir kimyacı edasıyla havalı havalı dolaştığından, "Kimyasal Tortul Tayaçlar" takma adını kullanır. Çok gezen biridir, özellikle traverten, mağaralardaki sarkıtlar, kireçtaşlarına özel ilgi duyar. Grubun bas gitaristi, her ne kadar tombul bir arkadaş olsa da, yediğine içtiğine dikkat eden biridir. Genelde organik beslendiğinden "Organik Tortul Kayaçlar" takma adını kullanmaktadır. Babası kömür işletmelerinde çalışmaktadır ve kendisine kehribar hediye etmiştir.

2.Sedimanter Kayaçlar (Tortul Kayaçlar)
* Kırıntılı Tortul Kayaçlar
* Kimyasal Tortul Tayaçlar
* Organik Tortul Kayaçlar

Hikayemiz sona yaklaşıyor;

Hangi kayaç olursa olsun eğer yüksek sıcaklık ve basınca maruz kalırsa şekli şemali değişecektir. Kıtaların hareketleri ile dağların oluştuğundan bahsetmiştik. Bu kıtalar bazen çarpıştıklarında, bir kıta diğer kıtanın altına doğru ilerleme yapar. Kıta kenarında bulunan kayaçlar yüksek sıcaklık ve basınca maruz kalır. Vay o kayacın haline!!! Tam da ne güzel yeryüzünde yaşıyorum derken birden magma ile tekrar karşılaşır. Bünyesinde bulunan minerallerin bazıları eriyip giderken bazıları kimyasal yapısını değiştirir. Artık o eski kayaçtan eser kalmamıştır. Yeni bir adı olmalı ve tüm dünyaya seslenmelidir. Ona "Metamorfik" kayaç dediler, başkalaşım geçirdiği için. Bir kireçtaşı düşünün, yüksek sıcaklık ve basınca maruz kaldığında o artık eski kireçtaşı olamaz. Yep yeni bir isimle karşımıza çıkar "Mermer".

3.Metamorfik Kayaçlar (Başkalaşım Kayaçları)

Hikayemizi şöyle bir toparlayalım;

1.Magmatik Kayaçlar
* Plütonik kayaçlar (derinlik kayaçları)
* Volkanik kayaçlar
2.Sedimanter Kayaçlar (Tortul Kayaçlar)
* Kırıntılı Tortul Kayaçlar
* Kimyasal Tortul Tayaçlar
* Organik Tortul Kayaçlar
3.Metamorfik Kayaçlar (Başkalaşım Kayaçları)

---

Kısaca kayaçların oluşumlarını farklı bir dille anlatmaya çalıştım. Bir sonraki bölümde görüşmek üzere.

Referanslar:

• http://www.cografyabilimi.gen.tr/kayac-turleri-nelerdir/

---

--

---

Bilim yazılarınızla

#turkcebilim

etiketi altında buluşalım