Zioła cz 1- jak zacząć i co zebrać w maju.

Zioła kojarzą się obecnie wielu ludziom albo z guślarskim przeżytkiem czasów „przedfarmacyjnych” i mało skutecznymi protoplastami obecnych leków, albo z substancjami, hm, „innego sortu” ;) No, co najwyżej z jakąś marną „herbatką na odchudzanie” albo miętą w torebkach. Nic bardziej mylnego!

Dobrodziejstwo natury

Zioła to prawdziwa skarbnica witamin, składników mineralnych i mnóstwa innych substancji czynnych, które sprawiają że są naprawdę skutecznymi lekami na wiele dolegliwości. Substancje pochodzenia roślinnego do dziś są głównymi, aktywnymi substancjami ok 70% (!) współcześnie stosowanych leków. Przynajmniej 7.000 związków chemicznych współczesnej farmakopei pochodzi z roślin. Zioła działają komleksowo, często łącząc w sobie zastosowania na różne, pozornie niepowiazane z sobą dolegliwości. Mają również szerokie zastosowanie w kosmetyce, no i oczywiście w kuchni.
Zamiast więc przepłacać w aptece, czy wydawać krocie na drogie specyfiki w drogeriach, lepiej samemu nauczyć się jak i co zbierać i wykorzystać te zupełnie darmowe dary natury.

Kodeks zbieracza

Maj jest chyba najlepszym miesiącem na rozpoczęcie przygody z zielarstwem- surowca jest mnóstwo, można wybierać z dużej ilości gatunków i co najważniejsze- akurat wtedy jest czas na zbieranie tych „najłatwiejszych” i najbardziej rozpoznawalnych roślinek. Dodatkowo piękna pogoda i świeża zieleń w pełnym rozkwicie zachęca do spacerów.

Planując rozpoczęcie zbieractwa wystarczy trzymać się paru prostych, podstawowych zasad:

• wybieramy miejsca z daleka od dróg, torów kolejowych i innych miejsc zanieczyszczonych chemicznie- czyli np. w pobliżu opryskiwanych pól, albo zakładów przemysłowych – czyli w skrócie- im głębiej w dzikich chaszczach-tym lepiej

• do zbierania używamy przewiewnego koszyka, lub materiałowych/papierowych toreb- nigdy nie uzywamy plastikowych siatek- roślinki nam się zaparzą i będzie po surowcu

• rośliny urywamy bez korzeni (jeśli oczywiście to nie korzeń jest naszym celem ;) ) -gdy mamy z tym problem, używamy nożyka. W wypadku zbioru korzeni nie wycinamy wszystkich w pień, zawsze zostawiamy jakąś część aby w przyszłym roku móc znów wrócić na to samo miejsce

• generalnie zbieramy w godzinach porannych- przed południem (wtedy większość roślin wydziela najwięcej olejków eterycznych) ewentualnie wieczorem, przed pojawieniem się rosy

• nie zbieramy gdy rośliny są mokre- po deszczu, w czasie występowania rosy

I tyle! Dlatego nie czekaj.. i wyrusz na polne (pokojowe) łowy!

Majowe zbiory

Pokrzywa

Zacznijmy od pokrzywy- każdy wie jak wyglada, ale nie każdy wie jak cudowne własciwości ma ta niepozorna (choć nieco drapieżna ) roślinka, zwana przez Hipokratesa „królową wszelkich ziół”

Surowcem zielarskim są: liść ,ziele ,korzeń, a także nasiona pokrzywy. Skupimy się jednak na liściach, w których znajduje się chlorofil, ksantofil i karotenoidy, kwas foliowy, dużo witaminy c i witaminy k. Znajdziemy w niej również witaminy z grupy B, flawonoidy, kumaryny, garbniki, aminy (histaminę, acetylocholinę i serotoninę), kwasy organiczne (mrówkowy). Liście zawierają również dużo soli mineralnych, w tym potas, żelazo, wapń i krzem. Ta naprawdę spora zawartość krzemu sprawia, ze pokrzywa jest tak cennym lekiem na wiele, również bardzo cieżkich, dolegliwości.

Na co stosujemy?

• ze względu na dużą zawartość żelaza, jest doskonałym lekiem na anemię

• wzmocnienie układu odpornościowego- ogromna dawka wit C i mikroelementów umożliwia pobudzenie organizmu do wytwarzania komórek produkujacych przeciwciała, a to sprawia że pokrzywa jest doskonałym srodkiem na wszelkie przeziębienia, grypy i inne choroby wirusowe

• oczyszcza, leczy i zapobiega chorobom nerek- wszystko mi.in dzięki właściwościom moczopędnym

• obniża poziom cukru we krwi
• wspomaga leczenie alergii- dzieki duzej zawartości flawanoidów które działają przeciwhistaminowo pomaga uporać się z objawami alergii, np. z katarem siennym
• reguluje procesy trawienne
• reumatyzm i artretyzm
• wzmacnia układ kostny
• problemy z tarczycą- ze względu na sporą zawartość jodu
• dla urody- na włosy, skórę i paznokcie

Tak naprawdę o samej pokrzywie można by napisać cały artykuł, jeśli więc chcecie coś pozbierać, ale tylko troszeczkę ;) to zdecydowanie zachęcam zeby to była pokrzywa.

Mniszek lekarski

Popularnie zwany mleczem kwitnie już od kwietnia, a maj jest w zasadzie ostatnim dzwonkiem na obfite zbiory. W swoim składzie zawiera witaminy C, D, A oraz witaminy z grupy B, garbniki, flawonoidy, potas, magnez, krzem, żelazo, związki triterpenowe, inuline, karotenoidy, laktony seskwiterpenowe, kwasy polifenolowe (kwas chlorogenowy, kawowy, cykoriowy), choline i asparagine. Również ma mnóstwo zastosowań, nie tylko pro-zdrowotnych, ale jest także świetnym składnikiem w kuchni- można z niego zrobić przepyszny majowy miodek ( przepis już wkrótce) lub nie majace sobie równych Winko z mniszków. Mniszek to przede wszystkim jedno z najlepiej działających ziół oczyszczających i moczopędnych. Usuwa z organizmu wszelkie toksyny. Doskonale sprawdzi się także wśród domowych kosmetyków- maseczka z mniszka świetnie radzi sobie np z tradzikiem, a płukanka do włosów z mleczowym dodatkiem potrafi uporać się z łupieżem.

Na co stosujemy?

• oczyszcza organizm z toksyn, działa moczopędnie
• obniża poziom cholesterolu i cukru we krwi- dzięki zawartości inuliny
• wzmacnia układ odpornościowy
• w schorzeniach wątroby i woreczka żółciowego
• na reumatyzm
• łagodzi kaszel
• zwiększa produkcje mleka u matek karmiących

Babka lancetowata – liście

Niepozorna babka, rosnąca chyba na każdym trawniku i polu większości kojarzy się z „pierwszą pomocą około-podwórkową” gdy na dziecięce zadrapania kolan przykładało się swieżo zerwany liść babki. Było to zupełnie słuszne i jak najbardziej skuteczne działanie, ponieważ babka ma działanie antybakteryjne i ściągające-jest więc doskonałym środkiem na rany i skaleczenia. Wykazuje tez działąnia przeciwzapalne i przeciwgorączkowe, co czyni ją bardzo dobrym wyborem przy infekcjach-szczególnie tych przebiegajacych z dokuczliwym kaszlem. Surowiec zawiera flawonoidy, pektyny, śluz, garbniki, kwasy organiczne oraz witaminy A, C, K.
Młode liście babki są też jadalne i można je przyrządzać jako sałatkę lub gotowac jak liście kapusty.

Na co stosujemy?

• zewnętrznie-na rany
• nieżyt i wrzody żołądka
• biegunka
• wykrztuśnie, przy zalegającej wydzielinie
• jako napar-obniżają gorączke
• przy przeziebieniu

Malina – liście

Każdy wie że malinki są pyszne, a nalewka malinowa to sprawdzony sposób przy pierwszych oznakach przeziębienia. Tak naprawdę jednak to liscie mają dużo silniejsze właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjnie. Liście malin jednak też cudownie nadają się do codziennego użytku- mają świetne działanie pro-zdrowotne a przy tym są na tyle neutralne ze można je stosować jako zamiennik herbaty. W liściach maliny występują kwasy organiczne, śluzy, sole mineralne, garbniki, witaminy w tym dużo witaminy C. Szczegolnie korzystne działanie liście malin mają dla kobiet- słyną z wspomagania żeńskiego układu rozrodczego, są niezastąpione w przygotowaniach do ciąży a także już w trakcie ciąży oraz rozkurczająco w czasie menstruacji (czyli w ogólnym rozrachunku.. praktycznie przez całe życie ). Dodatkowo przyśpieszaja przemianę materii. Powinna zagościć na stałe w kubku każdej kobiety!

Na co stosujemy?

• przy przeziębieniach i grypie (czyli najpierw herbatka z listków, a potem jeszcze malinóweczki, zeby kuracja była skuteczniejsza ;) )
• przeciwgorączkowo
• biegunkę (można także stosować u dzieci)
• wzdęcia
• działa rozkurczowo na mieśnie gładkie jelit, naczynia krwionośne i macicę
• na ból gardła

Jeżyna – liście

Podobna sytuacja jak z krzakiem maliny- owoce każdy zna i chętnie sięga, ale żeby stosować liście, to już nieliczni spróbują. A szkoda, bo tak jak z liśćmi malin, te jeżynowe również są skuteczne w walce z wieloma dolegliwościami. Liść jeżyny swoje główne działanie zawdzięcza obecności garbników hydrolizujących (galotanina, elagotanina dimeryczna) i proantocyjanidynom. Związkami czynnymi są także kwasy organiczne (cytrynowy, izocytrynowy, jabłkowy, bursztynowy, askorbowy), flawonoidy, triterpeny i sole mineralne.

Na co stosujemy?

• Wodne wyciągi z liści jeżyny obniżają poziom glukozy we krwi
• w stanach zapalnych-ściągająco na błony śluzowe
• na nieżyt przewodu pokarmowego
• przy biegunkach
• przeciwkrwotocznie
• w nadmiernych krwawieniach miesiączkowych
• zewnętrznie- przy azs, łuszczycy

Dodatkowo, znalazłam informacje że owoce i liście jeżyn zawierają składniki powodujące szybki wzrost hemoglobiny we krwi i neutralizujące zatrucia szkodliwymi substancjami pochodzącymi z opadów przemysłowych, zwłaszcza fluoru i siarki. Nie wiem na ile ta informacja jest potwierdzona- niestety nie znalazłam wystarczająco dobrego źródla, ale z pewnością jest to ciekawa nowinka.

Glistnik Jaskółcze ziele

zwany potocznie jaskrem jest często występującym na polu chwastem. Mało kto jednak wie jak wiele ma zastosowań w medycynie naturalnej. W tym zestawieniu glistnik jest najsilniejszym lekiem roślinnym, i tak jak lek powinien być traktowany powaznie. Skład glistnika stanowią głównie alkaloidy (np. chelidonina, sangwinaryna), a także karotenoidy w tym karoten i kryptoksantyna. Zawiera również olejki eteryczne, kwasy organiczne (np. jabłkowy, cytrynowy), związki mineralne i flawonoidy takie jak kemferol i kwercetyna. Do celów leczniczych wykorzystywane jest głównie ziele oraz korzeń glistnika, w domowych warunkach głównie jako odwar lub nalewka.

Na co stosujemy?

• Chroni organizm przed nowotworami- Ze wstępnych badań laboratoryjnych wynika, że alkaloidy zawarte w glistniku - takie jak chelidonina, sangwinaryna, chelerytryna i koptyzyna - wykazują potencjalne działanie przeciwnowotworowe
• Obniża ciśnienie krwi i zwalnia akcję serca
• przeciwmiażdzycowo
• Zmniejsza dolegliwości miesiączkowe
• działa uspokajająco i nasennie
• zewnętrznie-leczy kurzajki, grzybicę i trudno gojace się rany
• przeciwalergicznie

Z glistnikiem trzeba jednak uważać- jak wszystkie leki które mają bezpośredni wpływ na układ krążenia, również glistnik można przedawkować- dopuszcza się stosowanie wewnętrznie maksymalnie w dziennej dawce 12–30 mg alkaloidów tj. 2–5 g suchego ziela.

I na koniec...

O przygotowywaniu i przechowywaniu ziół- następnym razem.
Fitoterapia jest bardzo obszerną dziedziną wiedzy, niestety przez medycyne traktowaną po macoszemu. A szkoda, ponieważ odpowiednią terapią ziołową jesteśmy w stanie wyleczyć wiele dolegliwości, lub przynajmniej wspomóc się w standardowym leczeniu. Warto więc pogłębiać swoją wiedzę w tym temacie, zbierać, suszyć i korzystać :)

Zródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zio%C5%82olecznictwo
http://www.poradnikzielarski.pl/
http://rozanski.li