Zdarzyło to się... 219 lat temu. Przyjęcie systemu metrycznego przez Francuskie Zgromadzenie Narodowe

Przez wieki podejmowano różne próby standaryzacji jednostek miar. Jedna z nich, według przepisu z 1536 roku, do ustalenia konkretnej długości wymagała 16 mężczyzn i mszy. Przepis głosił, żeby wybrać kolejnych 16 mężczyzn wychodzący z kościoła po niedzielnej mszy. Mieli ustawić oni swoje prawe stopy w taki sposób, żeby szesnaście butów było ustawionych w linii jeden za drugim, w ten sposób ustalano "sprawiedliwą i powszechną" miarę do pomiaru gruntu.

Francuskie Zgromadzenie Narodowe podjęło oficjalną decyzję o zastąpieniu z dniem 10 grudnia 1799 roku różnych miar jednolitym systemem metrycznym, decyzja ta nakazywała, aby od tego momentu system metryczny stał się standardem we Francji i wszędzie tam gdzie powiewała francuska flaga. W tamtym czasie rewolucyjna Francja znajdowała się w stanie wojny z większością europejskich państw, a niemal cała Europa bała się tego co wydarzyło się we Francji. Cesarz Napoleon Bonaparte przyjął francuski wektor podboju Europy zapoczątkowany przez rewolucję, ale jak powszechnie wiadomo, został ostatecznie pokonany, a w konsekwencji Francja musiała zrezygnować z większości terytoriów, które podbił Napoleon. Pomimo, że francuski podbój Europy zakończył się klęską, to do 1872 roku jedynymi krajami w Europie, w który nie obowiązywał wprowadzony przez francuzów system metryczny były Rosja i Wielka Brytania.

Cała idea systemu metrycznego była efektem XVIII-wiecznej epoki oświecenia, której metafizyczny duch został wyrażony przez francuskie rewolucyjne ustanowienie "Kultu Rozumu" jako oficjalnej francuskiej religii państwowej od 1793 roku aż do momentu, gdy główny orędownik te idei stracił głowę w 1794 roku. Idea ta głosiła, że ludzkość jest centrum wszystkiego, może wszystko zrozumieć i może rządzić całą rzeczywistością za pomocą ludzkiego rozumu. System metryczny był rozsądny, jednostki dzieliły się na części i łatwo go można było zastosować w codziennym życiu, dlatego tak szybko zyskał popularność w całej Europie.

Napoleon odrzucił zarówno "Kultu Rozumu" jak i inne metafizyczne sztuczne kulty np. "kult istoty najwyższej" Robespierre'a, wszystkie te formy zdelegalizował i, jak pisałem niedawno zabiegał o papieskie błogosławieństwo podczas własnej koronacji na cesarza. Utrzymał jednak system metryczny, ponieważ był on już wtedy w powszechnym użyciu i stanowił już standard. Rozumiał względy moralne i metafizyczne lepiej niż przeciętny biurokrata, więc wymyślił sposób na utrzymanie standardu systemu metrycznego, a jednocześnie sprawił, że był on bardziej zrozumiały i akceptowalny przez zwykłych ludzi. Dlatego w dniu 12 lutego 1812 roku Napoleon wprowadził system, który nazwał "unités usuelles de transition", w tym systemie posługiwał się dawnymi nazwami pre-metrycznych jednostek miary, ale ich wartości zostały zdefiniowane w jednostkach metrycnych np. "livre metrique" (funt metryczny) wynosił 500 gramów, a "toise metrique" (długość metryczna) - 2 metry. Dzięki takiemu prostemu zabiegowi system metryczny mógł być łatwiej wprowadzony i był lepiej rozumiany przez zwykłych ludzi.

Oczywiście, po tym jak Napoleon został ostatecznie pokonany w bitwie pod Waterloo, a Kongres Wiedeński z 1815 roku pozbawił francuzów większość podbitych przez Napoleona terytoriów, niektóre z nich porzuciły system metryczny i "Mesures Usuelles" i powróciły do swoich przedrewolucyjnych jednostek miary, podczas gdy inne takie jak Wielkie Księstwo Badenii, przyjęły zmodyfikowaną wersję "Mesures Usuelles". Francja natomiast zachowała system metryczny, wprowadzony oficjalnie w 1799 roku.

Nie był to koniec zmian, z czasem poszczególne kraje zaczęły wprowadzać system metryczny, że niby to jest własna idea, a nie system narzucony przez znienawidzonego najeźdźcę, i tak już dwa lata po kongresie wiedeńskim Holandia przywróciła system metryczny, jednocześnie Holendrzy poszli za przykładem Napoleona i użyli przedrewolucyjnych nazw np. 1 centymetr stał się "Duim" (kciuk), 100 gram to "Ons" (uncja) itd. Niektóre państwa Niemieckie poszły za tym przykładem, a w 1852 roku niemiecka unia celna przyjęła "Zollpfund" (funt celny) o wadze 500 gram na użytek handlu wewnętrznego. Zjednoczone Królestwo Włoch przyjęło system metryczny w chwili zjednoczenia w 1861 roku. W 1872 roku nowo powstałe Cesarstwo Niemieckie przyjęło system metryczny jako oficjalny system miar i wag.

Współcześnie większość mieszkańców ziemi opanowała dziesiętny system miar i wag. Resztki dawnych niedziesiętnych systemów przetrwały jeszcze tylko gdzieniegdzie, np. w niektórych krajach anglosaskich, gdzie obok systemu metrycznego używa się mil, jardów, stóp, cali, galonów, funtów, uncji itd.

---

Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.