Zdarzyło to się... 219 lat temu. Czarnoskóry niewolnik wygrywa na loteri

Czarnoskóry niewolnik z Chareston w Południowej Karolinie w dniu 9 listopada 1799 roku wygrał loterię East Bay Street Loterie i zabrał do domu 1500 USD. Ten niewolnik nazywał się Telmaque, jednak wszyscy nazywali go „Denmark”, ponieważ łatwiej było to wymówić. Miał 33 lata, jego właścicielem był handlarz niewolników kapitan Joseph Vesey z Chareston. Za część wygranej, za 600 USD wykupił wolność od swojego właściciela kapitana Veseya. Za resztę wygranej otworzył warsztat stolarski w Chareston, gdzie pracował i mieszkał do końca swoich dni. Jak to było przyjęte w tamtym czasie przyjął nazwisko swojego właściciela i przeszedł do historii jako Denmark Vesey. Dlaczego jego historia jest wypominana po latach i dlaczego ma pomnik w Charleston?

W 1781 roku kapitan Joseph Vesey z ładunkiem około 390 czarnych niewolników dotarł do Santo Domingo. Wśród nich był czternastoletni chłopiec, który przyciągnął uwagę załogi, ponieważ wyglądał wyjątkowo inteligentnie i sprawnie, potrafił komunikować się po angielsku, francusku i hiszpańsku. Według późniejszych zapisów z Charleston urodził się w 1967 roku w niewoli na Saint Thomas na Wyspach Dziewiczych. Kapitan Vesey zatrzymał tego inteligentnego młodzieńca dla siebie, nazwał go Telemaque. Ponieważ Vesey nadal kontynuował swój proceder handlu niewolnikami na Karaibach, to Telemaque służył mu pomocą jako tłumacz i osobisty sługa, zarówno na morzu jak i w domu w Charleston. Lata mijały w zwykły sposób, a „Denmark” wciąż pozostał u niego na służbie.

Jak już wspomniałem, w 1799 roku po wygraniu nagrody w loterii w wysokości 1500 USD, kupił swoją wolność za 600 USD i ustanowił się jako stolarz. Jego inteligencja, charakter i siła woli sprawiły, że stał się wpływowym człowiekiem pośród czarnej społeczności w Charleston. Powinienem powiedzieć coś o tej czarnej społeczności.

W 1822 roku populacja Charleston liczyła około 25 tysięcy mieszkańców, z czego tylko 11 tysięcy byli „biali”, natomiast pozostałe 14 tysięcy mieszkańców stanowili czarnoskórzy, zarówno niewolnicy jak i „wolne czarnoskóre osoby”. Wzrost liczby czarnoskórych i mulatów stanowił problem dla władz stanu. Historyk płk O. J. Bonda w „The Story of the Citadel” przedstawia jakie podjęto kroki, żeby zaradzić dalszej emancypacji czarnych niewolników i napływu kolejnych „wolnych kolorowych” do stanu Południowa Karolina

Chociaż jedno z najstarszych amerykańskich miast portowych, wzrost Charlestona w białej populacji był wyjątkowo powolny, pokazując średni roczny wzrost o mniej niż stu w okresie od 1790 do 1820 roku. Według danych spisowych, a faktycznie nastąpił spadek prawie tysiąc białych w dekadzie od 1810 r. do 1820 r. Z drugiej strony kolorowa ludność stale się powiększała; rozbieżność liczebności między dwoma rasami stała się poważnym problemem.
W grudniu 1820 roku ustawodawca wydał akt mający na celu złagodzenie tego niepokojącego stanu. Preambuła tego aktu mówi, że "wielki i szybki wzrost liczby wolnych Murzynów i Mulatów w tym stanie, poprzez migrację i emancypację, czyni to celowym i koniecznym, aby władza ustawodawcza powstrzymała emancypację niewolników i uniemożliwiła osobom do tego stanu "uchwalanie przepisów", że żaden niewolnik nie będzie dalej emancypowany, wyłącznie przez ustawę prawodawczą, "i" będzie niezgodne z prawem, aby jakikolwiek wolny murzyn lub mulat mógł migrować do tego stanu.

Denmark Vesey był naturalnym przywódcą i wykorzystał swój talent w pełni. Poniżej cytat z oficjalnego raportu na jego temat autorstwa Jamesa Hamiltona, który był burmistrzem Charleston w 1822 roku:

Pośród kolorowych był podziwiany i szanowany, jego temperament był porywczy i władczy w skrajności, kwalifikując go do despotycznej władzy, której był żądny…

Telemaque nie wystarczyło, że zapewnił sobie wolność, jego marzeniem było zlikwidowanie niewolnictwa w świecie, który znał, czyli w Charleston w Południowej Karolinie, w tym celu wymyślił sprytny plan, wykorzystał swoje zdolności przywódcze i zdolności przekonywania ludzi, a zainspirował się francuską rewolucją w San Domingo na Haiti. Jego plan zakładał powstanie czarnej niewolniczej społeczności przeciw swoim białym władcom, mieli oni zamordować każdego mężczyznę, kobietę czy dziecko z rodzin do których należeli, a następnie przemieścić się do portu, gdzie opanowaliby statki, którymi popłynęliby na Haiti. Do koordynacji całej akcji Denmark wykorzystał sieć kościelną Afrykańskiego Metodystycznego Kościoła Episkopalnego. Według późniejszych danych w konspiracji uczestniczyło około 9 tysięcy osób, nikt z nich nie zgłosił obiekcji do planu. Konspiratorzy zagrozili śmierciom każdemu, kto by zdradził spisek.

Było nieuniknione, że informacja o tak potężnym powstaniu organizowanym od miesięcy pośród czarnych mieszkańców Charleston dotrze do niewolników, którzy okazali się wierni wobec swoich panów i nie zważając na grożące im konsekwencje ostrzegą swoich panów o zbliżającym się niebezpieczeństwie. Biali mieszkańcy Charleston mieli wystarczająco dużo informacji od lojalnych niewolników, żeby się przygotować na zaplanowane na dzień 16 czerwca 1822 roku powstanie, zmobilizowano wszystkie oddziały milicji, straż miejska, strzelców z Charleston i lekką piechotę z Waszyngtonu. Widoczna obecność milicji z muszkietami, najwyraźniej spodziewających się czegoś i gotowych na wszystko, zdusiła zaplanowane powstanie w zarodku. Konspiratorzy zdali sobie sprawę, że element zaskoczenia, który był niezbędny do powodzenia powstania, został utracony. Tego wieczora nie padł żaden strzał.

Następnego ranka siły Charlestonu zebrały się i aresztowały prowodyrów. W kolejnym miesiącu około 130 osób zostało aresztowanych i postawionych przed sądem w Charleston. Blisko pięćdziesięciu z nich zostało uniewinnionych i odesłanych do domu, kolejnych 45 osób zostało uznanych za winnych popełnienia mniejszych zarzutów i wywieziono ich na Karaiby, i kategorycznie zabroniono powrotu do Charleston, a Denmark Vesey i 34 inne osoby zostały uznane za winne, skazane na karę śmierci i powieszone niedługo po ogłoszeniu wyroków.

Incydent ten bardzo przestraszył mieszkańców Południowej Karoliny, którzy zdali sobie sprawę, że gdyby niewielka liczba sprawiedliwych niewolników nie ostrzegła ich panów, doszłoby do straszliwej rzezi, ponieważ nie byłoby milicji pod bronią, gdyż działali oni tylko na żądanie. W okolicznościach, gdy populacja niewolników przewyższa zdecydowanie populację panów, wyraźnie potrzebna była stała siła militarna poza milicją, która potrzebowała rozkazu do zwołania. W grudniu 1822 roku ustawa stanowa stanu Karolina Południowa uchwaliła "Akt ustanowienia kompetentnej siły do działania jako straż miejska dla ochrony miasta Charleston i okolic". Gwardia miała być ograniczona do 150 mężczyzn. Zbudowano również "ufortyfikowany arsenał".

W ten sposób zaczęła się historia „The Citadel, Military College of South Carolina” amerykańskiego college wojskowy, położonego w Charleston w Karolinie Południowej, który zasłynął programem Korpusu Kadetów. Można więc powiedzieć, że czarnoskóry Denmark Vesey przyczynił się pośrednio do powstania tego college.

Dla tych którzy wolą obraz od czytania tak długiego tekstu polecam ten krótki film Life of Denmark Vesey

---

Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.