Wyprawa na Łotwę w 2008 roku była jedną z ciekawszych i obfitujących w przygody. Na szczęście spisywałem dziennik pokładowy, więc wszystko jest na papierze. Może go kiedyś opublikuję. W niniejszym wpisie skupię się tylko na jednym dniu - 3 sierpnia 2008, który minął na poszukiwaniach śladów gen. Stanisława Bułaka-Bałachowicza - bohatera Polaków, Białorusinów i Estończyków.

Rozpoczęliśmy w Święcianach. Jako, że droga na Łotwę zazwyczaj wiedzie przez Litwę, to postanowiliśmy zajrzeć do tej litewskiej miejscowości, gdzie na lokalnym cmentarzu katolickim miał leżeć ojciec generała - Nikodem. Obchód niewiele dał. Nic nie znaleźliśmy. Na grobach jest wiele polskich nazwisk, ale Bułaka-Bałachowicza nie było. Spotkane kobiety rozłożyły bezradnie ręce. Podobnie było na cmentarzu prawosławnym, choć tutaj pojawił się nowy trop. Jedna kobieta wiedziała bowiem kto wiedzieć może. Po przejściu połowy Święcian dotarliśmy w końcu do mieszkania córki świętej pamięci popa. Niestety o grobie nic nie wiedziała, bo przybyła do Święcian dopiero w 1943 roku. Poprowadziła nas jednak do jeszcze starszej kobiety. 100 metrów od domu przystanęła i rzekła: "Idźcie sami. Tam bezbożnicy mieszkają". Poszliśmy. Staruszka siedziała na ławce. Grobu ani postaci nie kojarzyła. Nic dziwnego. Szukaliśmy nie w tych Święcianach, co trzeba... Cóż, dziś już wiemy, że Nowe Święciany (Švenčionėliai) to nie Święciany (Švenčionys).

Ze Święcian pojechaliśmy do Mejszt (Meikštai). Obecnie jest to wieś, w której mieszka około 100 mieszkańców. To tutaj - w majątku Meysztowiczów - urodził się Stanisław Bułak-Bałachowicz. Groby właścicieli wsi minęliśmy zresztą po drodze (55°26'27.3"N 26°30'17.4"E).

Po przejechaniu 750 metrów trafiliśmy do dworu lub raczej pałacu. Wokół kręciło się sporo ludzi. I koni. Po kilku minutach wyszedł gospodarz i zapytał o powód wizyty. Wyłumaczyliśmy, że szukamy domu generała Bułaka-Bałachowicza. Mendog (tak miał na imię) zawołał tłumacza (Polkę z Wileńszczyzny), wytłumaczył, że obecnie w majątku mieści się jakiś ośrodek dla uzależnionych i zaprosił nas na herbatę.

Rozpoczęła się ciekawa konwersacja w języku rosyjskim, polskim i litewskim. Okazało się, że Mendog miał bardzo ciekawe spojrzenie na naszą wspólną historię. Dla niego Mickiewicz, Kościuszko a nawet Piłsudski to byli Litwini... Niestety o Generale nic nie wiedział. Prawdopodobnie jednak wychował się w budynku, który widoczny jest poniżej.

De facto są to ruiny. Dachu nie ma, a w środku rosną drzewa. Znajduje się on nieopodal stawu. Oto współrzędne: 55°26'46.8"N 26°29'43.9"E

Oczywiście są to tylko domysły. Niewiele z dworskich zabudowań przetrwało zawieruchy XX wieku. Niewiele też jest informacji na temat rodziny Stanisława Bułaka-Bałachowicza. Zresztą sama postać Generała również jest mało znana. A szkoda.