Na początek parę słów o topografii planety. Krajobraz Marsa jest różnorodny, ale bardzo szybko można ogarnąć wszystkie obiekty jakie możemy tam znaleźć. Nie ma wód powierzchniowych - nie ma więc oceanów, kontynentów, wysp - od razu mniej do nauki. Nie ma pasm górskich jak na Ziemi - bowiem nie ma płyt tektonicznych wypiętrzających lądy. Zostają nam więc płaszczyzny poprzedzielane kraterami, nieaktywnymi wulkanami, kanionami i korytami, z różnymi skałami i różnego rodzaju pyłem na powierzchni. Na biegunach krajobraz wzbogaca jeszcze lód.

W największym uproszczeniu możemy podzielić Mars na bardziej nizinną północ i bogatsze we wzniesienia południe. Dziś odwiedzamy północ, jesteśmy już bardzo blisko bieguna planety, gdzieś powyżej 70 stopni szerokości geograficznej północnej. Teren, który oglądamy jest ogromny, nawet jak na tak stosunkowo niewielką planetę. Niziny otaczają cały biegun, aby je obejść musielibyśmy przejść 2000 km.

Topografia Pustkowia Północy

Zamarznięty grunt marsjański. Zdjęcie wykonane przez sondę Phoenix w 2008 roku. Źródło: NASA/JPL

Teren Vastitas Borealis został tak nazwany przez Eugena Antoniadi - greckiego astronoma przedwojennego. Z łaciny nazwę regionu tłumaczy się na pustkowie północne. To pustkowie jest średnio 5 km poniżej średniego promienia planety (nie mamy poziomu morza :().

Tak otwarta przestrzeń umożliwia otwarte działanie wiatru. Na równinach tych możemy znaleźć wydmy lub mniejsze zmarszczki marsjańskiego piachu, przypominające ludzkie odciski palców. Vastitas Borealis to jednak nie tylko piach na płaskiej powierzchni - tam jesteśmy blisko biegunów, na biegunach zaś dużo lodu wodnego, więc… nie powinno zaskakiwać, że lodowce kształtowały też powierzchnię tych równin. Można powiedzieć, że nadal kształtują. Oprócz znalezionych kształtów przypominających działanie dawnych lodowców, dane radarowe potwierdzają, że nadal, zaledwie kilka metrów pod powierzchnią znajdziemy ogromne zasoby lodu wodnego.

Od Phoenixa do InSight

Najnowsze udostępnione przez NASA zdjęcie z sondy InSight. Źródło: NASA/JPL-Caltech.

Na koniec spróbujmy powiązać ten region ze współczesną astronautyką, a nie będzie to trudne. Dziesięć lat temu na Marsie wylądował amerykański lądownik Phoenix. Jego miejscem pracy i wiecznego spoczynku była “Zielona Dolina” położona właśnie w Vastitas Borealis. Ciężko było nie znaleźć misji kosmicznej na obszarze zajmującym około ⅕ z całkowitej powierzchni planety.

Co jest potomkiem lądownika Phoenix, takim bardzo współczesnym? Sonda InSight! Marsjański lądownik NASA, który dotarł na Czerwoną Planetę przed kilkoma dniami bazuje na konstrukcji Phoenixa. Jest troszkę cięższy, ma oczywiście nowocześniejszy komputer i inny sprzęt naukowy, ale baza jest ta sama.

I tak sprytnie dotarliśmy do misji InSight, o której już i ja i koledzy na Steemicie obszernie pisali. Sonda już niedługo zacznie geologiczną pracę. Po trochę informacji o misji odsyłam tutaj.