11 października 2018 roku przeprowadzano typowy lot rotacyjny załogi Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Do stacji miało przybyć dwóch kosmonautów: Aleksiej Owczynin z Rosji oraz Nick Hague z USA. Załoga Sojuza miała dołączyć do trójki obecnej w tej chwili na orbicie.

Od zakończenia programu wahadłowców w 2011 roku jedynie rosyjskie Sojuzy są w stanie wysyłać załogi do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Amerykanie muszą wykupywać miejsca w Sojuzach do czasu, kiedy komercyjne statki firm Boeing i SpaceX będą gotowe do załogowych lotów. To stanie się najprawdopodobniej w 2019 roku. Załogowe loty Sojuzów są przeprowadzane w związku z tym co około 3 miesiące. Z taką samą częstotliwością połowa załogi wraca na Ziemię, po skończonej ekspedycji, trwającej zazwyczaj około pół roku.

W miniony czwartek jednak po raz pierwszy od 35 lat lot załogowej wersji rakiety Sojuz FG nie zakończył się powodzeniem. Około dwie minuty od startu, podczas oddzielania się czterech bocznych rakiet pomocniczych od centralnego członu rakiety, jedna z nich nie zrobiła tego prawidłowo i uderzyła w środkowy stopień. W wyniku tego awaryjny system ucieczkowy oddzielił statek od rakiety i kosmonauci awaryjnie powrócili na Ziemię, lądując kilkaset kilometrów od stanowiska startowego na kazachskich stepach.

Problemy z rosyjskim systemem załogowym podczas startu wystąpiły ostatnio 35 lat temu. W 1983 roku system ucieczkowy kapsuły ewakuował kosmonautów z palącej się na stanowisku startowym rakiety. W 1975 roku kapsuła musiała uciec od rakiety z powodu nieudanej separacji 2. i 3. stopnia Sojuza.

Skomplikowana sytuacja orbitalnej stacji

Zanim jeszcze na koniec podsumujemy ostatnie problemy rosyjskiej kosmonautyki, zastanówmy się jak wiele problemów wygenerował ten nieudany lot Sojuza i jak długo będzie on wpływał na kształt astronautyki załogowej.

Pierwszy najbardziej ewidentny problem to niedostarczenie załogi na stację. Sytuacja przedstawia się następująco. Na pewno rakieta Sojuz FG będzie musiała być uziemiona na czas trwania śledztwa. Obecnie na pokładzie ISS znajduje się trójka astronautów, która planuje swój powrót 13 grudnia 2018 roku. Nie można przedłużyć ich pobytu na więcej niż początek stycznia 2019 roku, z uwagi na techniczne możliwości kapsuły Sojuz MS-09, którą mają wracać. Dlatego tuż po nieudanym locie od razu obawiano się, że stacja, będzie miała okres, w którym nikogo na niej nie będzie.

Portret członków 57. Ekspedycji. Zdjęcie jest już nieaktualne, bowiem dwóch astronautów w górnym rzędzie nie dotarło na stację z powodu awarii rakiety. Źródło: NASA

Nikt oczywiście nie chce zostawiać Międzynarodowej Stacji Kosmicznej pustej. Stacja może działać w trybie automatycznym, ale brak astronautów na jej pokładzie spowoduje, że trzeba będzie zatrzymać przeprowadzenie wielu eksperymentów naukowych. Wtedy pod znakiem zapytania stanęłoby przeprowadzenie bezzałogowych lotów demonstracyjnych komercyjnych systemów załogowych Crew Dragon firmy SpaceX i Starliner firmy Boeing. One planowane są na pierwszą połowę 2019 roku i cumowanie tych statków ze stacją musi się odbyć z obecną załogą na pokładzie ISS.

Dlatego priorytetem wszystkich agencji kosmicznych zaangażowanych w działanie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej jest jej utrzymanie z załogą na pokładzie. Prowizoryczne plany zakładają, że załogowa misja Sojuz MS-11 odbędzie się już na początku grudnia (zamiast 20 grudnia to zostanie przeprowadzona 5 grudnia). Wcześniej ma się jeszcze odbyć misja bezzałogowa kapsuły zaopatrzeniowej Progress MS-09 - dopiero, gdy ona zakończy się powodzeniem, da zielone światło dla kolejnego lotu załogowego.

Jest jeszcze wiele innych problemów związanych z awarią Sojuza. Inne to odwołanie spacerów kosmicznych planowanych na październik, które miały mieć na celu wymianę kolejnych akumulatorów stacji, które zostały dostarczone przez japoński statek HTV. Jedna z wyszkolonych do tego spaceru osób nie dotarła do stacji i teraz nie wiadomo jak Amerykanie zaplanują te prace. Baterie muszą zostać wyjęte z przestrzeni bagażowej statku HTV, bo ten nie może pozostawać przycumowany do stacji przez dłużej niż miesiąc.

Oczywiście zespół planowania działań stacji musi teraz zmienić harmonogramy pracy, które zakładały, że na stacji będą dwie osoby więcej. Wiele badań nie będzie mogło być z tego powodu przeprowadzonych albo zostanie opóźnionych.

W locie utracono też nową drukarkę 3D i niewielkiej ilości sprzęt przeznaczony dla stacji, ale w ogromie problemów te zdają się być marginalne.

W ostatnich latach możemy zaobserwować, że blask rosyjskich sukcesów w astronautyce przygasa. O załamaniu rosyjskiego programu kosmicznego można napisać już na pewno książkę. Tu posiłkując się świetnie trafionym w moment artykułem Waldemara Zwierzchlejskiego w ostatnim numerze Lotnictwa Aviation International wymienię tylko kilka z tych przejawów z linkami do polskich stron, które rzetelnie je opisują.

Kosmodrom Wostocznyj

Wyrzutnia rakiet Sojuz zbudowana w kosmodromie Wostocznyj. Źródło: RIA Novosti.

To już chyba legenda procesów korupcyjnych Rosji. Wiele lat opóźnień i wreszcie pierwszy lot rakiety z dalekiego wschodu Rosji w 2016 roku. Miejsce, które miało zastąpić dzierżawiony od Kazachów Bajkonur ma na razie średnio jeden start przeprowadzany rocznie! To tam mają startować nowe rosyjskie ciężkie rakiety Angara - teraz pojawił się kolejny problem, badania geologiczne nie wykazały wcześniej, że teren pod bazą się zapada i… konieczne będą wzmocnienia.

Bardziej polityczne, mniej techniczne podsumowanie problemów Wostocznyj, dobrze jednak oddające to co tam się działo przeczytacie na łamach portalu TVN24.pl.

W sondach kosmicznych upadek Rosji jest chyba najbardziej widoczny i to już od kilkudziesięciu lat! Ile Rosjanie przeprowadzili misji sond kosmicznych od lat 90.? Dwie. Mars’96 - sonda która na skutek problemu z rakietą spłonęła w ziemskiej atmosferze i misja Fobos-Grunt, której celem było pobranie próbek z marsjańskiego księżyca. Statek także spłonął na Ziemi.

Jeżeli chodzi o program załogowy, to opiera się on od dwóch dekad jedynie na lotach do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i współpracy międzynarodowej w tym zakresie. W ostatnim czasie zredukowano nawet skład rosyjskiej załogi na stacji - z trzech do dwóch osób. Dlaczego? Rosjanie nie mają co tam robić… Nowy moduł stacji MLM Nauka, miał zostać przytwierdzony do orbitalnego kompleksu w 2007 roku, obecnie jego planowany start to 2019 rok, a i on wydaje się bardzo mało prawdopodobny.

Czołówka przemysłu kosmicznego ucieka od Rosji. Rosja stara się ratować honor kooperacją w przedsięwzięciach międzynarodowych. Takim przykładem jest np. projektowana stacja wokółksiężycowa. Jednak Rosja nie chce być tam tylko pobocznym partnerem i oddawać chwałę USA, co przyznali przedstawiciele rosyjskiej agencji kosmicznej Roskosmos podczas rozmów na tegorocznym kongresie astronautycznym.

Przyszłość rosyjskiej kosmonautyki nie rysuje się w kolorowych barwach, a ostatnia awaria jeszcze bardziej podkopie zaufanie do rosyjskich dostawców rakiet. Kolejnym przejawem paniki Rosjan są oskarżenia w kierunku SpaceX. Rosjanie zarzucają amerykańskiej firmie stosowanie dumpingu cenowego i chęć wykoszenia rosyjskich rakiet z biznesu. Okazuje się, że obce siły (motyw często pojawiający się tam w dyskursie politycznym) nie są wcale do upadku rosyjskiego przemysłu kosmicznego potrzebne, a on systematycznie wykańcza się sam.

---

@customuser
Jeżeli jesteś zainteresowany najnowszymi wieściami z eksploracji kosmosu, obserwuj mnie na Steemit!
Piszę też regularnie dla portalu Urania-Postępy Astronomii