Krwią zamiast farb propaganda maluje swoje obrazy.

Obraz miał być wystawiony w 1937 roku na wystawie światowej w Paryżu w pawilonie hiszpańskim. Miał być milczącym hołdem dla zniszczonej Gerniki i niemym protestem przeciwko okrucieństwu wojny. Ludzie wstrząśnięci tragedią miasta poszli o krok dalej. Obraz stał się nie tylko dziełem sztuki, stał się również antywojennym i antyfaszystowskim symbolem. Artystycznym manifestem do dziś żywym i niezmiennie niosącym przez lata przesłanie przeciwko wojnie i faszyzmowi.

Jak to się stało, że nieznane miasteczko, jedno z wielu zniszczonych podczas tej bratobójczej wojny domowej stało się tak szeroko rozpoznawalnym i znanym symbolem ?
Propaganda moi drodzy... To propaganda uczyniła obraz Guernica tym czym jest dziś.

Miasteczko było strategicznie ważne dla wojsk republiki. Most, którym wycofywały się z frontu wojska baskijskie, dwie fabryki broni, fabryka amunicji, stacja kolejowa - ważny punkt komunikacyjny w przerzucaniu sił i zapasów na potrzeby frontu. Koszary - stacjonujące jednostki wojskowe to wszystko czyniło z miasteczka militarny cel strategiczny i tak potraktowali je Niemcy. Takie cele podczas wojny się niszczy. Nikogo nie powinno więc dziwić, że Gernika została zbombardowana, zginęli ludzie, ponad połowa miasta legła w gruzach. Obie strony konfliktu chciały skorzystać na tej tragedii rozkręcając wokół niej swoje machiny propagandowe.

Franco i Niemcy wyparli się bombardowania forsując wersję, że Gernika została zniszczona w wyniku podpalenia przez wycofujące się oddziały frontu ludowego. Przeżyli jednak świadkowie i ich świadectwo szybko obaliło tę wersję wydarzeń, przerzucając uwagę opinii międzynarodowej na wersje republikańską.

Republikanie w swoich komunikatach kładli nacisk na śmierć cywilów i zniszczenie miasta jako celu cywilnego i na tym dramacie skupiła się społeczność międzynarodowa. Gernika stała się symbolem okrucieństwa wojny i śmierci niewinnych.

Dziś jasne jest jak dużą rolę w powstaniu i pielęgnowaniu mitu Gernika - symbol okrucieństwa wojny odegrała propaganda i przedstawianie sytuacji w jedynie korzystny dla obu stron sposób. Obie strony dopuściły się manipulacji informacją tak by nastawić przeciwko oponentowi społeczność międzynarodową.

Dla Pablo Picassa ta wojenna tragedia okazała się impulsem, który wyrwał go z twórczej niemocy - mógł znowu malować, miał temat i wsparcie - Dora Maar. To ona tworzyła dla niego dokumentację fotograficzną pomocną mu w tworzeniu obrazu i nanoszeniu poprawek. Bardzo możliwe, że to właśnie czarno-biały charakter zdjęć skłonił Picassa do wyboru koloru dzieła - tworząc w czerni, bieli i szarościach przeniósł ekspresyjny charakter zdjęć na płótno. Dzięki temu dramatyzm krzyczy obrazami - wyjąca z rozpaczy kobieta z martwym dzieckiem, umierający wojownik ze strzaskanym mieczem, przerażone i ryczące zwierzęta i ludzie wznoszący ku niebu ręce w geście rozpaczy. Ludzie nie zrozumieli... Po wystawieniu obrazu na Picassa wylała się fala krytyki i dopiero środowisko artystyczne dostrzegło geniusz rażenia krzyczącymi z płótna symbolami. Z czasem odbiór dzieła stał się dojrzalszy i ludzie zrozumieli przesłanie Picassa, które do dziś jest symbolem antywojennej retoryki społeczności międzynarodowej.

Tekst zgłaszam do konkursu tematygodnia #26 jako nawiązanie do tematu nr 2: Brak tchu.

Bibliografia

• Xabiera Irujo, Gernika. 26 de abril de 1937
• Publikacje promocyjne - Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia

Zdjęcia - Wikimedia