Kiedy woda drąży skałę, czyli jak powstała Dolina Dovedale w angielskim parku Peak District [artykuł + zdjęcia]

Ogromna formacja wapienna rozdarta długim na ponad 5 kilometrów wąwozem, o zboczach pokrytych soczyście zieloną trawą z przebijającymi szaro-jasnymi skałkami, licznymi “drzewokrzewami” oraz dywanem mchu po jednej stronie, a wietrzejącymi, rozsypującymi się na drobne kamienie wapieniem po drugiej – oto dolina Dovedale.

Dolina położona jest pomiędzy wioską Ilam a Milladale na samym południu parku Peak District w środkowej Anglii. Co prawda jej długość to zaledwie kilka kilometrów, ale szlakiem wzdłuż rzeki Dove, która przepływa przez cały wąwóz, można zawędrować do oddalonego o 25 kilometrów na północ Buxton, a potem w dalsze rejony Peak District. Miejsce to, jest bardzo popularnym celem weekendowych spacerów wielu mieszkańców hrabstwa Nottingham i Derby, dlatego najlepszym momentem na odwiedzenia Dovedale jest środek tygodnia, albo rzęsista ulewa.

Dovedale to arcyciekawe zjawisko geologiczno-przyrodnicze. Tak naprawdę, kiedyś była to jednolita, gigantyczna, wapienna formacja skalna. Na przestrzeni tysięcy lat, spływająca z topniejących lodowców woda stopniowo wycinała w niej długi żleb. Dziś, ponad 10 tysięcy lat po ostatniej epoce lodowcowej, w niektórych miejscach dolina ma głębokość nawet kilkudziesięciu metrów, a jej zbocza pokryte są kolorową roślinnością, drzewami i licznymi ostańcami. Sam wapień liczy sobie około 350 milionów lat i powstał wskutek procesu sedymentacyjnego szczątków organicznych, zalegających na dnie morza, które kiedyś pokrywało Anglię.

Wzdłuż Dovedale napotkać można także jaskinie. Zamieszkiwane były przez myśliwych już 15 tysięcy lat temu. Służyły jako tymczasowe schronienie w czasie zorganizowanych grupowych łowów, a około 10 tysięcy lat później, miejscowe osady rolnicze, wykorzystywały je jako grobowce. Odnalezione w jaskiniach artefakty można dziś zobaczyć w muzeum w Buxton. W trochę bliższych nam czasach, jednak ciągle dość odległych, dolina zamieszkiwana była przez przybyłych na Wyspy Brytyjskie Wikingów – na przykład wioska Thorpe, która znajduje się nieopodal doliny. Najprawdopodobniej to właśnie dzięki Wikingom Thorpe zawdzięcza swoją typowo skandynawską nazwę. Z kolei w średniowieczu, przez znajdującą się na północnym końcu doliny wioskę Milladale, przebiegał ważny szlak handlowy, którym kupcy transportowali jedwab oraz len. Dopiero kilkaset lat później, w XIX wieku, dolina Dovedale zaczęła masowo przyciągać miłośników pięknej natury i świeżego powietrza. Był to bardzo dynamiczny okres rozkwitu lokalnej turystyki, w której udział brała nie tylko zamożniejsza warstwa społeczna, ale także zwyczajny, pospolity lud pobliskich hrabstw. Dziś okolica pełni głównie rolę krajoznawczą i szacuje się, że Dovedale odwiedza ponad milion turystów rocznie.

Droga wzdłuż rzeki Dove prowadzi przez liczne formacje wapienne. Pierwszą i najciekawszą jest Thorpe Cloud, u podnóża której znajdują się ułożone wszerz rzeki kamienie, ułatwiające jej przekroczenie na drugą stroną. Naszej wizycie towarzyszył podwyższony stan wody spowodowany topniejącym na zboczach śniegiem, oraz wcześniejszymi opadami deszczu. Tego dnia, chyba nikomu nie udało się w tym miejscu przekroczyć rzeki suchą nogą. Thorpe Cloud jest wapienną biohermą, która powstała w wyniku wzrostu osiadłych na dnie morskim organizmów takich jak koralowce, gąbki czy mięczaki. Pokryta jest soczyście zielną trawą z wystającymi w niektórych miejscach małymi skałkami. Miejsce to szczególnie spodobało się reżyserowi Ridleyowi Scottowi, który nakręcił tu jedną z końcowych scen filmu Robin Hood z Russellem Crowe w roli głównej. Trudno się dziwić, skoro nawet Lord Byron i Jane Austen nie mogli wyjść z zachwytu nad tym ujmującym miejscem. Lord Byron dał temu wyraz w swoich listach do przyjaciela, porównując okolicę do Szwajcarii i Grecji. Z kolei Jane Austen umieściła okolicę w jednym z najważniejszych dzieł literatury angielskiej – Duma i uprzedzenie.

Wzdłuż rzeki podziwiać można także wiele strzelistych wapieni, wyłaniających się ze zboczy doliny po jej obu stronach. Z jedną z takich formacji – Lover's Leap – wiąże się historia, sięgająca czasów wojen napoleońskich. Młoda kobieta, na wieść o śmierci swojego ukochanego, który brał udział w wojnie przeciwko Napoleonowi, udała się na jedną z najwyższych skał w dolinie. W rozpaczą po stracie wybranka targnęła się na swoje życie, rzucając się ze skały. Jednak gałęzie rosnących tuż obok drzew skutecznie przeszkodziły kobiecie popełnić samobójstwo – spadając zahaczyła o nie suknią, co uratowało jej życie. Kiedy wróciła do domu, dowiedziała się, że zaszła pomyłka, a jej narzeczony jednak żyje. Nieopodal Lover's Leap na trasie ścieżki wzdłuż doliny znajdują się kamienne schody ułatwiające wejście i zejście po stromym odcinku trasy. Zbudowane zostały w czasie II Wojny Światowej przez włoskich jeńców wojennych, którzy byli przetrzymywani w pobliskim obozie.

Ilość turystów odwiedzająca w ostatnich latach dolinę wywołała pomiędzy naukowcami, lokalnymi politykami, oraz władzami parku Peak District dyskusję. Delikatny wapień narażony jest na erozję nie tylko pod wpływem warunków pogodowych, ale także eksploatacji okolic przez ludzi. Zagadnienia, nad którymi dyskutują zainteresowani dotyczą między innymi zanieczyszczenia środowiska spowodowanego ludzką działalnością, wzmożonego ruchu ulicznego w okolicach doliny, wandalizmu, oraz celowego, jaki nieumyślnego zaprószenie ognia. Problemem okazują się także skutki społeczno-ekonomiczne, wpływające na poziom życia lokalnych mieszkańców. Wzrost ilości turystów skutkuje zmianą charakteru usług dostarczanych przez lokalne małe przedsiębiorstwa; miejscowe sklepy mniej nastawiają się na obsługę potrzeb mieszkańców a bardziej na przyjezdnych turystów, występuje znaczący wzrost cen nieruchomości spowodowany ich wykupem pod inwestycje hotelowo-gastronomiczne, w większości dostępne są tylko nisko płatne prace sezonowych.

Po względem środowiska naturalnego i tak zwanych pomników przyrody, dolina Dovdale jest jednym z ciekawszych miejsc w Anglii. Pomimo dość małej przestrzeni na jakiej się znajduje może stanowić świetny początek i bazę wypadową do dłużej wyprawy w południowe rejony parku Peak District. Rzeka Dove, zbocza doliny, oraz formacje skalne z wapienia na pewno zachwycą swoim urokiem oraz kolorami. Miejsce godne polecenie zarówno niedzielnym spacerowiczom, jak i wytrawnym górołazom.