“Overview Effect” — Kuşbakışı Etkisi ve Bilişsel Farkındalık

Yüz kilometre… Otomobil ile yaklaşık bir saatte gidebildiğiniz kısa bir mesafe, değil mi? Bu mesafeyi yatayda yani dünya yüzeyinde değil de, dikeyde aldığınızı hayal edin.

Nereye vardınız?

Dış uzayın başlangıcı kabul edilen Karman hattı.

Bu irtifadan dünyaya baktığınızda ülke sınırları, milletler, kültürel farklar ve dinler kaybolur. Bunun sonucunda Frank White’ın 1987 yılında tanımladığı “Overview Effect” adı verilen Kuşbakışı/Sorgulama etkisine erişirsiniz. Bu etki, astronotlar ve kozmonotlar tarafından uzay uçuşu sırasında, yörüngeden Dünya’yı izlerken, Dünya ile Ay arasında veya Ay yüzeyindeyken gerçekleşen bilişsel bir değişim ve farkındalık olarak tanımlanmıştır. Bu bilişsel değişim, Dünya’nın uzaydaki gerçekliğini, simsiyah boşlukta “asılı” duran, incecik bir atmosfer tabakasıyla korunan kırılgan bir yaşam topu olduğunu farketme deneyimini ifade eder. Bu deneyim, astronotların Dünya’nın ve insanlığın evrendeki yeri hakkındaki görüşünü değiştirir. Bunlardan bazıları, gezegenimiz için saygı ve hayranlık hissi, tüm yaşam formlarının arasındaki bağlantının derin bir şekilde anlaşılması ve çevreyi korumak için yenilenmiş bir sorumluluk duygusudur.

Almanya'da çektiğim bir göl ve samanyolu.

İnsanın yarattığı hayali sınır çizgileri onu bölüyor, ayrıştırıyor, öldürüyor.

Çoğu insan dinlerine ve milletlerine olan körü körüne bağlılığın sebebinin kazara olduğunu farkında değil. Doğduğumuz rastgele koordinattaki din, millet ve ülkenin, diğer dinler, milletler ve ülkelerden üstün olduğu yanılgısıyla büyütülüp, kendinden olmayana düşman olarak yetiştiriliyoruz. Bir durup düşünün bakalım farklı bir koordinatta doğmuş olsanız ne olacaktı. Şu an körü körüne bağlı olduğunuz din ve uğruna öleceğinizi düşündüğünüz millet sizin için pek bir şey ifade etmeyecekti. Çocuk yaşta beyinlere enjekte edilen tüm bu hayali kavramlar, dogmatik fikirleri sorgulamadan kabullenmeyi dayatır. Sonuç olarak kuşku duymayan, merak etmeyen, bilimden uzak ve savaşmaya meyilli bir insan topluluğu elde edilir. Hayali kavramlar ve çağ dışı dünya görüşleri için birbirimizi öldürmeye değer mi ?

Binlerce yıl önce yaşamış atalarımızın aksine günümüz insanının gökyüzü ile görsel bağlantısı, şehirlerdeki ışık kirliliği nedeniyle koptu. Günlük hayatın ve mevcut sistemin dayattığı koşuşturmaca arasında düşünmeyi, sorgulamayı ve merak etmeyi unuttuk. Sözde "modern" şehir yaşamında pek farkına varılmayan bu durum sonucu böyle ortamlarda doğup büyüyen çocuklar gökyüzünü tanıyamıyorlar, yaşadıkları evren hakkında farkındalığa erişemiyorlar.

Astronomi tüm bilimlerin atasıdır. Özgür düşüncenin kapısını aralayan, evrendeki yerimizi anlamamızı sağlayan ve dogmaları yerle bir edip insanlığı aydınlatan bilim dalıdır. Astronomi ile tanışan biri dünyaya kuşbakışı bakar ve “Overview Effect”e erişir. Işık kirliliği de bu kozmik perspektife erişimi ve farkındalığı engelleyen faktörlerden biri.

Neyse ki “Overview Effect”e erişebilmek için astronot olmamıza, Karman hattını aşıp uzaya çıkmamıza gerek yok. İçinde yaşadığımız evreni merak ederek, astronomi ve kozmoloji hakkında okuyarak bu farkındalığa erişebiliyoruz. Daha da kolayı; şehirlerdeki ışık kirliliğinden uzak, kapkaranlık bir bölgeye gidin. Yıldızların, bulutsuların, galaksilerin tadını çıkarın. İçinde yaşadığımız Samanyolu galaksisinin merkezini çıplak gözle görün. Hatta ve hatta bizden iki buçuk milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan Andromeda Galaksisini bile çıplak gözle görebilirsiniz. Bu bilişsel farkındalığa eriştikten sonra ülke sınırları, politika, egolar ve din uğruna yapılan savaşların saçmalığını başkalarına da anlatın. Anlatın ki daha çok insan bu farkındalığa erişebilsin.
Kritik bir çağda yaşıyoruz. İklim değişikliği, ülkeler arası eşitsizlik, su, gıda ve enerji açığının zorlukları, insanlık olarak bir olma gayemizi sınıyor. Artık farklılıkları bir kenara bırakıp, kozmik bir perspektife erişip, bizim de sıradan bir yaşam formu olduğumuzu ve kozmos ile olan bağlantımızı farkına varmamız gerekli.

Bir medeniyetin benlik bilinci, onun kendisi ve diğer kültürler de dahil olmak üzere hayat hakkındaki tüm tutumunu yansıtır. Dünya’da ve uzayda gelişecek yeni medeniyetlerin ve medeniyet anlayışının temelinde “Overview Effect” ve bağlantılı olduğu Kozmizm gibi benzeri dünya görüşleri yer alacaktır.

Hepimizin ortak bir adresi var;
Dünya,
Samanyolu galaksisi,
Laniakea süper kümesi,
Kozmos.

Alaçatı'da bir gözlem akşamı ve samanyolu galaksimizin merkezi.

Not: Tüm fotoğraflar bana aittir. İzinsiz kullanılamaz. Diğer astrofotoğraflarımı ve portfolyomu görmek için profilimde yazılı olan kişisel web sayfamı ve Instagram hesabımı inceleyebilirsiniz. Fotoğraflarımdan tablo olarak baskı almak isterseniz bana ulaşabilirsiniz.