İnsan Dışı Zeka

İstihbaratın yeryüzünde bir defadan fazla bağımsız olarak geliştiği söylenir (kabul edilebilir miyim? Deniz memelileri, filler ve primatlar için bir defa (veya üç kez). Kuşlar ve papağanlar karga ailesi için bir kez. Ve bir kez sefalopodlar için, bilhassa de kabuksuz Coleoidea: ahtapotlar, kalamar ve mürekkep balığı.

Benim için, insan olmayan hayvanların zeki olduğu fikri haber. Bu kör noktanın, hayatları süresince hayvanları yediğim ve nörobiyoloji araştırması için binlerce hayvanı feda ettiği için duygusal stresden kaçınma arzusundan kaynaklandığından şüpheleniyorum. Hayvanların zeki olduğunu kabul ederken bunları yapmak zordur. Bu arada kelimeler ve iletişim üzerine odaklanmış bir insanım ve iletişim kuramadığım, insanı veyahut olmayanları kapatma eğilimindeyim.

Kaynak

Değişen bakış açımın hepsi kütüphanede bir kitap omurgasına bir bakışla başladı. Frans de Waal, “Akıllı Hayvanların Ne Kadar Akıllı Olduğunu Bilmek İçin Yeterince Akıllı mıyız?” Güldüm. Almadım veyahut okumadım, fakat başlık benimle kaldı ve suali düşünmeye başladım.

Bir kere onu aramaya başladığımda, hayvan zekası ispatı her yerdeydi. Sözgelişi, Nautilus'taki Jonathan Balcombe, “Balıklar Primatlardan Daha Akıllı Olabilir” başlıklı bu mükemmel yazıya bakın. Planet Earth veya Blue Planet'in rastgele bir bölümünü izleyin; diğerleri ise ortak bir emele yönelik gayretleri koordine etmek.

Hayvan zekası nasıl tanımlanır ve ölçülür, hangi evrimsel baskıların istihbaratla sonuçlandığına inanılır ve şayet bir şey varsa, insanları özel kılan nedir? Aşağıda, şu ana kadar öğrendiklerim var.

Zeka nedir?

Hepimiz insan zekasının özelliklerini listeleyebiliriz: Öğrenme, tasarılama, hedefe yönelik davranışlar, karar verme, problem çözme. Daha genel olarak, bu yürütme işlevini diyoruz. Bilişsel güçlerimizin, beynin en dış tabakası olan beyin korteksinden kaynaklandığına inanıyoruz.

Beyine makroskopik olarak baktığımızda, kıvrımlı yüzeyinin olduğunu görüyoruz. Gyri ve sulci armalar ve vadiler yaratır; Daha fazla nöron için daha fazla yüzey alanı.

Mikroskobik olarak, korteksin satır ve sütun şeklinde tertip ettiğini görüyoruz. Satırlar altı tabakalı bir kek gibidir, her tabakanın kendine mahsus bileşenleri ve lezzetleri vardır. Kortikal sütunlar, her biri görsel alanınızın sağ üst köşesi veya pembemsi parmağınızın hissi gibi belirli bir duyusal girişi işlemeye adanmış ferdi hesaplama birimleridir. Sütunlar izole değil. Birbirlerine ve beyindeki daha derin beyin yapılarına bağlanırlar.

Bunların hepsi mükemmel bilgi. Zekanın bir göstergesi olarak düşündüğümüz bir takım davranışları listeleyebiliriz. Her gün daha teferruatlı bir şekilde izah yapılan bir parça listesi ve beyin haritasına sahibiz. İkisini birbirine bağlamaya, algı, karar verme ve hedefe yönelik davranışın altında yatan sinir devrelerini tanımlamaya dahi başlıyoruz.

Tüm bu bilgiler hala, istihbarat ne olduğu sualine, bilhassa de insan olmayanlara genelleştirilebilecek bir şekilde, cevaplayamıyor. Bu, tam da bizim gibi aynı beyin yapısına veya davranışlarına sahip olmayacak diğer varlıklarda zekayı tanıyabilmemiz için önce çözmemiz şart olan şeydir.

Hem hayvan araştırmacılarının hem de AI geliştiricilerin istihbarat sayısının ne olduğunu tanımlamakta zorlandıkları ortaya çıkıyor. Harvard'daki Genetik Profesörü George M. Kilisesi, burada ilgili olduğunu düşündüğüm “Muhtemel Akıllar: AI'ya Bakmanın Yirmi Beş Yolu” başlıklı bölümünden bir alıntı yaptı. İnsanların yapay zekayı geçerli veya savunmaya yaraştığını kabul etmeleri için zorlandıklarını ve buna dikkat etmeleri gerektiğini müdafaa ediyor. Hayvan zekasıyla alakalı tartışmalara çok benziyor.

İstihbarat tanımlamamıza yardımcı olabilecek bir içgörü sağlar. Buradaki AI sistemleri için tasarlanmış algoritmalardan söz ediyor, ancak bence zekanın gelişimi için daha geniş çapta geçerli.