Ayfer

Nefs-i Emmâre: Cevizin yeşil kabuğu Nefs-i emmare’dir.
O yeşil kabuk da Allah-u Teâlâ’nın yarattığı bir latîfedir.

Fakat kötü işlere meyledip o kötü işleri işlediğinden ötürü, cevizin kabuğu gibi, Nefs-i emmâre de acıdır.
En kalın perde odur.

Nefs-i Levvame:
Cevizin yeşil kabuğundan sonraki sert kabuktur.
İçeriye nüfuz etmediği için hep benlik davasında bulunur.
Nefsin arzularını o ceviz kabuğunu kırar gibi kırmadıkça, gerçekten içeriye nüfuz etmek mümkün değildir.

İşte bütün benlikler burada toplanır. Çok mühim bir noktadır. “Ben!.. Ben!.. Ben!..” diyenlerin yeri ve durağı burasıdır.

Bu benliği cevize temsil ediyorum:
Kim ki duyarsanız “Ben, ben!..” diyor, onların hepsi kabukta kalmıştır, kendi içine nüfuz edememiştir, içinden istifade edemiyorlar. Nefs içeride “Ben, ben!..” diyor, “Sen giremezsin buraya!..” diyor.

Nefs-i Mülhime:
Enelik kabuğunu kırmış, içeriye nüfuz etmiştir.
Fakat içten içe geçmek için, arzu ve istekleri perde mesabesindedir.
İçindeki haşaratı temizlemesi gerekmektedir.

Nefs-i Mutmainne:
Haşaratı temizlemiş, zarı kalmıştır. Hakk’a hayli yaklaşmıştır.

O zarın da kalkması için Râziye merdivenine çıkması lâzımdır ki “Lüb” yani cevizin özü husule gelsin.
Daha önce “Makam“dan bahsederken Râziye’ye gelince “Merdiven” ismini verdik.

Çünkü insan büyüdükçe küçülür, küçüldükçe büyür.

O zaman kişi merdivenden hep aşağıya iner ve küçülür, azamet-i ilâhî’yi o zaman görmeye başlar.

Nefs-i Mardiyye: Artık haşaratı temizlemiştir.

Mutmainne’den sonra Râziye’ye ermiştir, o zar kalkmıştır.

Nefs-i mardiyye’de “Lüb” kalır, o zaman cevizin iç tarafının özü kalmıştır.

Mardiyye merdivenine çıkanların dahi dilediğini tutar, dilediğini atar. Allah-u Teâlâ Âyet-i kerime’sinde buyurur ki: “Allah dilediğini mağfiret eder, dilediğine azap eder.” (Bakara: 284)

Bunun böyle olduğunu bilmek gerekir. Mahlûkun hiç hükmü yoktur. Hüküm ve değer yalnız ve yalnız Zül-celâl vel-kemâl olan Allah-u Teâlâ’ya mahsustur.

Nefs-i Sâfiye: Ceviz burada boşalmış olur.
Artık o zaman içinde yalnız Allah-u Teâlâ’nın varlığını görür. Çok açık ifade ediyorum, kendisinin de, kâinatın da kabuktan ibaret olduğunu görür. Kendisi de aslında böyledir, kâinat da böyledir. İşte gerçek mânâda Kelime-i tevhid’i söyleyebilen bunlardır.

İkinci temsil: Allah-u Teâlâ Âyet-i kerime’sinde buyurur ki:

“Allah hiç kimsenin göğsünde iki kalp yaratmamıştır.” (Ahzâb: 4)
Ki, birini Muhabbet-i Mevlâ’ya, diğerini muhabbet-i mâsivâya hasretsin.
Bir kalpte iki sevgi yaşamaz.
Kimin kalbinde yalnız Allah-u Teâlâ var, o Hakk iledir. Kimin kalbinde mâsiva var, o halk iledir.
Kelime-i tevhid’in cevizin üzerine ayrı bir temsili: Bir insan “Lâ ilahe illâllah” der, fakat yeşil kabuk var, kalbin üzerinde yedi perde var.
Diyor amma ağızda kalıyor, boğazdan aşağıya inmiyor.

“Nefs-i Levvâme”de “Lâ ilâhe illâllah” diyor amma, içeride nefs “Ben, ben!..” diyor, sert kabuğu delememiş.

“Nefs-i mülhime”de “Lâ ilâhe illâllah” diyor,
burada cevizin kabuğunu yani kalbi deliyor, amma içinde Hakk’tan gayrı birçok muhabbet var.
Çok muhabbet olduğu için çok uğraşıp ahlâk-ı zemimeleri temizlemesi gerekir.

“Nefs-i mutmainne”de “Lâ ilâhe illâllah” diyor, bu noktada Kelime-i tevhid biraz daha rahat iniyor.

Orada öyle bir iniş yapıyor ki, şirkten şüpheden kalp artık kurtuluyor. Gerçek iman sahibi olma vukûfiyetini kazanıyor.
“Nefs-i râziye” de öyle bir hale gelir ki, o artık Allah-u Teâlâ’dan râzı olmuştur.
“Beni O yarattı.” diyor, “Beni O yaşatıyor, beni O yediriyor, beni O içiriyor.” diyor. Her haline râzıdır.
Acı da gelse, tatlı da gelse, O’nun her hükmüne râzıdır.

Çünkü artık iman kökleşmeye başlamıştır. Kelime-i tevhid tohumu artık kalbe düştü, yavaş yavaş çimleniyor, o çim bütün vücuda yayılıyor, her âzâsına iman salınıyor ve artık onu yaratanı biliyor, şirkten şüpheden kurtuluyor, Yaratan’dan memnun olduğu için her şeyine râzı oluyor.Bu hâl uzun zaman devam eder, sonra ibadet ve taatlarını samimi bir şekilde yaptığından ötürü Allah-u Teâlâ ondan hoşlanır.
Ve fakat “Nefs-i sâfiye”ye gelince, artık burada hiçbir şey kalmamıştır.
Kabuk kalmamış, haşarat kalmamış, cevizin üzerindeki zarı kalmamış, “Lüb”ü de kalmamış ve boşalmış olur.

O “Lâ ilâhe illâllah” dediği zaman Allah-u Teâlâ’yı hem görür, hem de içinde O’ndan başka bir mevcut olmadığını da görür.
Kelime-i tevhid’i gerçek mânâda söyleyen ancak bunlardır.
Bu sırr-ı ilâhî, yani Kelime-i tevhid’in sırrı açılmış oldu....ن