Dağları mağlup eden nehir

Gururlu bir nehir Göksu. Göğsünü kabartarak ikiye ayırdığı kayaların arasından akarken gözdağı verirmiş gibi durur. Beşiklik ettiği binlerce yıllık medeniyetleri Torosların yaylalarında bırakır, eteklerindekini bereketli ovaya serper, en sonunda da turkuaz renkli sularını aslına, Akdeniz'in mavisine katar.

Ne kadar doğrudur bilinmez ama Kurtuluş Savaşı'nı torunlarına anlatan Akdenizli dedeler, heybetli tepelere bakıp "İtalyanlar buraya geldikleri zaman köyleri, sahil şehirlerini ele geçirmişler ancak Torosları aşamadıkları için Anadolu'nun işgalini gerçekleştirememişler" derler. Gerçekten de Toroslar bir set gibi keser Akdeniz'le İç Anadolu'nun bağını. Yüzlerce kilometre boyunca çok az yerde geçiş imkanı verir. İşte bu geçiş noktalarından biri, Göksu Kanyonu.

_source

Tarih boyunca da hep bir geçiş noktası olduğu için turkuaz renkli bu nehrin hemen yanıbaşında biten dik yamaçlarda Hititlere kadar uzanan bir medeniyet gizlidir. Her ne kadar tarihi kalıntıları bugün hayvanlarına kışlık barınak olarak kullanan köylüler olsa da!

Göksu Kanyonu'nu sadece bir nehir yatağı olarak kabul etmek en azından taşıdığı tarihi birikime haksızlık olur. Çünkü nehrin kaynağı olarak kabul edilen Ermenek, arkeolojik açıdan tam bir hazine. Her ne kadar ‘hazine' lafını duyanlar tarafından delik deşik edilse de kaya mezarları, anıtlar, kabartma heykeller ve kaleler dik yamaçlarda yer etmiş.

_source

Ermenek Göksuyu, Hadim Göksuyu ile birlikte Göksu Nehri'ni oluşturan iki koldan biri. İki kol, Ermenek yakınlarında birleşip Torosların arasından kıvrılarak Akdeniz'e doğru yol alır. Mut-Ermenek yolunun 20. kilometresinde bulunan antik Adrassos (Balabolu) kenti lahitler, kaya mezarları ve kabartmalarıyla ünlü. Zamanın yok ediciliğine karşı koyabilen kabartmalar köylülerin aymazlığı nedeniyle günden güne kayboluyor. Hemen yakınlardaki Firan Kalesi de ayrı bir öneme sahip. Kartal yuvasını andıran bir tepenin üzerinde bulunduğu için tarih boyunca fethedilemediğine inanılıyor.

_source

Yine aynı bölgedeki Maraspolis yeraltı mağarasındaki nehir, dünyanın en büyük yeraltı nehri olarak kabul ediliyor. Çünkü Geyik Dağı'nda doğan Göksu, burada yerin altına girip 200 metre sonra tekrar yüzeye çıkıyor. Bu civarda hızlı ve azgın akan Göksu, Mut ilçesi yakınlarında 35 metre yükseklikte bir şelaleden dökülüyor. Yerköprü Şelalesi adı verilen bu bölge milli park ilan edilmiş. Tabelalar düzenli koyulmadığı için kaybolma ihtimaliniz çok yüksek. Buna rağmen nehri takip ederek Torosların dik yamaçları arasında dolaşıp, her kıvrımda yeni bir güzelliği keşfetmek mümkün.

Kıvrıla kıvrıla Akdeniz'e doğru yol alan Göksu, geçtiği yerlerde medeniyetlere de beşiklik etmiş. Çünkü aşılmaz görülen Torosların üzerinde antik çağdan bugüne sadece Göksu'nun kanyonunda hayat izleri var. Hititlerin Göksu'yu takip ederek Akdeniz'e ulaştıklarını buralardaki arkeolojik kalıntılar ispatlıyor. Mut'a doğru yaklaştığınızda ise Anadolu Selçuklu eserleriyle karşılaşıyorsunuz. Hititler gibi Akdeniz'e ulaşmak için Göksu'yu takip eden Selçuklular, Mut'a çok sayıda han ve kervansaray bırakmışlar. Hatta rivayetlere göre Karacaoğlan da burada yaşamış. Bu yüzden her yıl ağustos ayında Karacaoğlan şenlikleri yapılıyor.

_source

Yeri gelmişken söylemekte fayda var. Göksu Kanyonu'nu keşfe çıkacaksanız mutlaka yapmanız gereken şeylerden biri, Mut-Karaman arasında, Torosların zirvesi olan Sertavul Geçidi'nde et yemek. Yılın yarısını kar altında geçiren bu geçitteki Sertavul köyünde önce buz gibi sulardan kana kana içmek, ardından fıstık çamları altındaki ‘kendin pişir kendin ye' ziyafetine katılmak ihmale gelmez. Bolu bölgesini hariç tutarsak belki de en leziz etin bulunduğu yer burasıdır. Bu tabloya serin yayla havası ve buz gibi sular eklenince bir anda bütün yorgunluğunuz bitecek.

_source

Tekrar keşfimize dönelim isterseniz; kıvrıla kıvrıla yol alan Göksu, Mut'u geçtikten sonra derin ve bıçakla kesilmiş gibi yamaçları olan bir kanyona giriyor. Öyle ki, nehirle kanyon duvarlarının yüksekliği zaman zaman yüz metreyi buluyor. Buralar henüz rafting turizmine açılmamışsa da gelecekte bu iş için iyi bir aday olduğunu ortaya koyuyor. Zaman zaman iki, üç kola ayrılan Göksu'nun üzerinde yıkılmış asma bir köprü göze çarpıyor. Kırkkavak adlı bu köprüye yöre halkı Kırk Yalan Köprüsü diyor. Rivayete göre yakındaki köyde 40 kişi yaşıyormuş ve 40'ı da yalancıymış. Kışın azgınlaşan Göksu'nun kullanılamaz hale getirdiği bu asma köprünün yanında bugün beton bir köprü yer alıyor. Kıvrıla kıvrıla ilerleyen Göksu, Karakaya ve Gökbelen köylerini de ortadan ikiye ayırarak ilerlerken kanyonun en dar bölümüne giriyor.

Yeri gelmişken söyleyeyim; eğer bu bölgeden ağustos ayında geçiyorsanız yolun iki tarafındaki tezgahlarda satılan Akdeniz'e özgü incirlerden mutlaka alın ve Gökbelen köyü meydanındaki büyük çınar ağacının altında çay için. Sıcak yaz günlerinin bunaltıcı havasını bir anda unutacaksınız.

_source

Göksu ile birlikte 260 km süren yolculuğumuz sona doğru gelirken bu azgın nehir son çılgınlıklarını yapmakta. Çılgınlık diyorum çünkü bıçakla kesilmiş gibi dik yamaçların arasından turkuaz renkli sularıyla gürleyen Göksu, burada bir bakıma tarihin akışını değiştirmiş. Roma Germen İmparatoru Friedrich Barborassa, Üçüncü Haçlı Seferi sırasında Anadolu'dan geçip Kudüs'e doğru ilerlerken bulunduğumuz noktada, Göksu'da boğulmuş ve ordusu dağılmış. Bu olayın gerçekleştiği kanyonun yamacında Friedrich Barborassa Anıtı yer alıyor. Azgın sularıyla tarihin akışını değiştiren Göksu, burada son bir kıvrımla geniş bir daire çizerek Göksu Ovası'na ulaşır. Göksu'ya ve antik Selefkos (bugünkü Silifke) kentine hakim bir noktada, 185 metre yükseklikte bir tepe üzerindeki 23 burçlu Silifke Kalesi ise Roma döneminden kalmadır.

_source

Bereketiyle ovayı besleyen Göksu, bir yandan da Avrupa ve Türkiye'nin en zengin kuş cennetine ev sahipliği yapıyor. Özel Çevre Koruma bölgesi ilan edilen, 150 kilometrekarelik alanıyla Türkiye'deki 440 kuş türünden 327'sine ev sahipliği yapan Göksu Deltası'ndaki kuş türlerinin 106'sı uluslarlarası üne sahip. Akdeniz'deki diğer deltalara oranla bozulmamış bir yapıya sahip bu bölge caretta caretta kaplumbağaları için de önemli bir üreme alanı.

_source

İzlediği yol boyunca dağları, sarp kayaları delen, tüm engelleri gücüyle alt eden ve haçlı ordusunu durduran Göksu, Akdeniz'e teslim olurken kurbanlık koyundan farksızdır. Bu noktada artık binlerce yıllık serüveni içeren Toroslar geride kalmıştır ve nehir bir kültüre kaynaklık etmenin gururuyla aslına, denize döner.