ÖLÜMÜNE HİCVEDEN İKİ BÜYÜK ÜSTAD

Hiciv: Bir kimseyi, bir nesneyi ya da yeri, bir inancı ya da düşünüş biçimini yermek, toplumun ya da düzenin aksayan, kusurlu yanlarını iğneleyici, alaycı bir dille eleştirmek amacını taşıyan manzum ve mensur ürünlerin adıdır.

Hiciv şairi olmak ayrı bir maharet ve ayrı bir yürek sahibi olmayı gerektiriyor tabi. Dili ve edebî sanatları muhteşem bir şekilde kullanmasını bilen hicviyeci kendi attığı taş altında kendisi kalabiliyor bazen.. Öldürülen şairler ve ozanların geneline bakacak olursanız, hepsinin de dil ve edebî sanatlarda çok ileri derecede usta olduklarını göreceksiniz.

İki şair varki hiciv şiiri konusundaki ustalıklarını ve maharetlerini burada birkaç satırla anlatmamız mümkün değil. Bu usta şairler hiciv şiirleriyle büyük ün yapmış ve hicvettikleri kişilerin gazabına maruz kalarak maalesef canlarından olmuşlardır.

1-Pir Sultan Abdal

[İmage](https://www.zohreana.com/alevi-sozleri-pir-sultan-abdal-deyisleri-sozleri
image

Yaşamının büyük bölümü Sivas'ın Yıldızeli ilçesinin Çırçır bucağına bağlı Banaz köyünde geçmiştir. Kanunî Sultan Süleyman ile İran Şahı I. Tâhmasb zamanında yaşadı. İran şahının tahriki ile Osmanlı Devleti aleyhine olan isyana katıldığı ve İran lehine casusluk yaptığı gerekçesi ile Hızır Paşa tarafından Sivas'ta asıldı. İdam edilerek ölen Pir Sultan Abdal'ın ölümünün, 1547-1551 ya da 1587-1590 yılları arasındaki bir tarih olduğu sanılmaktadır.

Ayrıca Pir Sultan Abdal, şiirlerinde Allah, İslam Peygamberi Muhammed, Ali, On İki İmam ve Ehl-i Beyt sevgisini sıkça işlemiştir. Ayrıca sosyal konulara da yer vermiş ve bunları birer sosyal uyarı niteliğinde işlemiştir.

Sivas'ın Hafik ilçesinin Sofular köyünde yaşayan, Pir Sultan'ın adını duyup ondan feyiz alan, daha sonra Sivas Valisi olan Hızır Paşa tarafından şu şiiri yüzünden idam edilmiştir.

Yürü bre Hızır Paşa
Yürü bre Hızır Paşa
Senin de çarkın kırılır
Güvendiğin padişahın
O da bir gün devrilir

Şahı Sevmek Suç Mu Bana
Kem Bildirdin Beni Han'a
Can İçin Yalvarmam Sana
Şehin Şah Bana Darılır

Ben Musa'yım sen Firavun
İkrarsız Şeytan-i Lain
Kaçıncı ölmem bu hain
Pir Sultan ölür dirilir

2-Nef'i

image

Nef'i de Pir Sultan Abdal gibi, hatta belkide daha fazla cesaret sahibi bir şairdi.

Nef'î, 17. yüzyıl Türk şâirlerindendir. Kasidede gerçek bir varlık göstermiş ve gerek kendi zamanında, gerekse sonraki yüzyıllarda kaside yazan bütün şairlere etki eden şâir ve edebiyatçı. Asıl adı Ömer olan Nef'i 1572 yılında Erzurum'un Hasankale'sinde doğdu.

Hicivlerinden dolayı ona genç yaşta "Zari" mahlası verilmiştir. "Zari" günümüz Türkçesiyle "zararlı, faydası dokunmayan" anlamları taşır. O öyle bir Hiciv sanatı işlemiş ki 1585 Erzurum defterdarı olan Gelibolulu Müverrih Ali, şiirlerini görmüş, beğenmiş ve bu genç şaire Nef'i "Nafi" yararlı" mahlasını vermiştir. Ne kadar yararlı bir şair, orası meçhul tabii. Öyle ki, Nefi yazmış olduğu hicivleriyle dönemin birçok isminin nefretini ve öfkesini üstüne çekmeyi başarmıştır.

Dönemin Müftüsü ile aralarında geçen bir atışma oldum olası beni Nefi'nin büyük bir şair olduğuna inandıran güzel atışmalardan biridir. Aslında güzel bir atışma olduğu söylenemez; bilakis ağır sözlerle kurulmuş, destansı sözler içeriyor. Malum bizim Nefi oturtucu sözlerin adamıdır. Dönemin müftüsü görünüşte Nef'i yi öven, fakat içeriğinde Nefi'ye kâfir diyen bir beyit oluşturup halka sundu. Üstad Nefi'de boş durur mu sanırsınız? Nefi'ye biri kafir diyecek ve Nef'i masum masum, hiçbir şey yokmuş gibi davranacak. Üstad boş durmadı. Hemen bu beyite karşılık bir beyit de o yazdı:

"Müftü efendi bize kâfir demiş.
Tutalım ben O'na diyem müselman.
Lâkin varıldıktan ruz-ı mahşere,
İkimiz de çıkarız orda yalan."

diye cevap vermişdir. Bu öyle oturaklı bir beyitti ki ,dönemin müftüsü bu beyite karşılık olarak başka bir beyit yazma cüreti gösterememiştir.Yani kısacası Nefi öyle bir hiciv ustasıydı ki sadece bir hicvinden dolayı bir çok insanın ağlamasına, efkarlanıp dünyadan soğumasına sebep olabiliyordu. Biraz garip ama açıkcası dönemin kabus, sinir bozucu şairlerin en önde geleniydi.

Öyle ki o zamanın sadrazamlarına şiir şeklinde küfür ettiği için bir kez zindana atıldı; ama padişah bunu öğrenince kendisini affetti. Bir ay sonra tekrar küfür etti ve yine zindana atıldı ve yine padişah Allah'ın sabrı üç kezdir diyerek, "bir kez daha affediyorum seni" dedi ve tekrardan bizim sivri dilli Nefi'yi affetti.
.

Nef'i çok iyi bir şair olduğu için infazından vazgeçilmiştir. Affı için bir dilekçe yazılmaktadır. Nef'i de oradadır. Belgeyi bir zenci yazmaktadır ve kâğıda mürekkep damlatır. Nef'i de bu olay üzerine "Mübarek teriniz damladı efendim" diyerek yaşama şansını kaybetmiştir. Diline sahip çıkmayıp kendi ölüm fermanını yine kendi elleriyle imzalamıştır.

Allah bu iki biyük üstada da rahmet eylesin

...

Düşünüyorumda bu büyük şairler günümüzde yaşasalardı hicvetme rekoru kırarlardı heralde...

Kaynak Linkler:
Link1 Link2 Link3