İSLAM MODERNİZMİ- Islamic Modernism

Merhaba Değerli Steemit müdavimleri, uzun bir aradan sonra utopia haricinde bir şeyler paylaşmak istedim. Bu paylaşımı yaparken de kendi branşımla ilgili konulardan bahsedeceğim. İlk konum İslam modernizmi olacak ve birkaç bölümden oluşacak şekilde yazacağım.

“Modern” kelimesi Batı kökenli bir sözcük olup, sözlükte “çağdaş, yeni, asrî, çağcıl, modern, yenileşme; çağcıl kimse, modern kimse... gibi anlamlara gelmektedir. Aynı kökten türemiş olan “modernizm”, sözlükte çağcıllık, modernlik, yenilik, asrilik, yenileşme, çağdaşlık, muâsırlık, yeni şeylere düşkünlük, gelenekçiliğe karsı olma ve yenilikçi eğilim... gibi manalara gelmektedir. Bu anlamlara taraftar olan veya bunları benimseyerek yaşantısına geçiren kimselere de “modernist” denir.

Ayrıca “modernizm” terimi; yeniye taraftarlık, yenilik tutkunluğu, ileri derecede her eski olana düşman olma ve yerleşmiş her şeyi yıkma taraftarlığı ... gibi manaları da ihtiva etmektedir.

Batı’da modernizm; aklı, bilimi, suûru ön plana çıkarmış, ama aklın ve bilimin hürlüğü adına duyguyu, hayâl gücünü, ruh zenginliğini, gelenek ve inançları hiçe saymış ve bunların zayıflamasına ve yıkımına yol açmıştır. Batı dünyası hakkında modernizimle ilgili ifade edilen manaların, İslam dünyasında da muhtelif zaman ve mekânlarda çok değişik yansımaları görülmüş, Batı modernizmini örnek alan birçok mütefekkir ortaya çıkarak geleneğe karsı mücadele etmişlerdir. Üstelik bunların bir kısmı, Batılıların “tarihî tenkid metodu ”nu örnek alarak, basta sünnet olmak üzere tüm İslâmî kaynaklara, hatta Kur’an’a bile uygulamak istemişlerdir.

Bundan dolayı, terim olarak “İslâm Modernizmi’’nin ne olduğunu kesin çizgileriyle ortaya koymak oldukça zor görünmektedir. Ancak bunu ana hatlarıyla kısaca;

İslam dünyasının Batı karşısında geri kalmışlığına vurgu yapan, bu geri kalmışlığı, çoğu kez alt yapı kurumlarından kaynaklanan unsurları görmezden gelerek, üst yapı kurumlarından biri olan dinin ve dinsel metinlerin tarihsel süreçte yanlış yorumlanmasına bağlayan, bu yanlış yorumları düzeltmek için, anılan yorumları tarihsel sayarak, modern gelişmeler ışığında dinsel metinleri yeniden yorumlamak gerektiğini ileri süren ve modern öğelerle dinsel metinler arasında bir koşutluk kurmaya çalışan bir tür yeniden yapılanma hareketidir. Bir başka ifadeyle; “İslâm’ın temel kaynakları olan Kur’an ve sünnete, selefin akide ve uygulamalarına dönmek, bunları ve bu kaynaklara dayanan topyekûn tarihî mirası ilmî ve rasyonel bir süzgeçten geçirdikten sonra günümüz hayat şartlarına göre yeniden yorumlayarak izah etmek ve uyarlamaktır” seklinde tanımlamak mümkündür. Başka bir ifadeyle; “Modern dünyanın meselelerini ve günümüz problemlerini İslâm’ın ana kaynaklarının ışığında çözmeye çalışmaktır.” Bu manalara taraftar olan veya bunları benimseyerek uygulayan kimselere de “İslâm modernisti” denir.

Buraya kadar özet olarak sunduğumuz temel bilgilerden sonra, sonra ki yazımda asıl konumuzu oluşturan İslâm Modernizminin doğuşuna ve önemli modernistlerin görüşlerine kısaca değineceğim.