Mustafa Kemal ve Ali Fuat; Tepebaşı, Taksim Bahçeleri'nden Kristal'e İlginç Bir Anı

 
 

 

   Mustafa Kemal Harp Okulu’nu 1902 yılında 459 öğrenci arasından 8. olarak bitirdi. Yine aynı çatı altında eğitim veren ve Harp Okulu’ndan yüksek derece ile mezun olan teğmenlerin eğitim görmeye hak kazandıkları Harp Akademisi’ne devam etti. Harp Akademisi; genç teğmenlere savaş eğitimi vermekte ve 3 yıllık eğitim sonunda başarılı olan teğmenler Kurmay rütbesiyle derecelendirilmekteydi.

 
 
 

   O zamanlarda Harp Okulu ve Harp Akademisi İstanbul Pangaltı’da bulunmaktaydı. İdealist subaylar, İstibdat’ın en ağır baskılarının yaşandığı imparatorluğun kalbinde, eğitim hayatlarının en önemli aşamalarından geçmekteydi.

 
 

   1904 yılı Ağustos ayının sıcak bir Cuma günüdür. Mustafa Kemal ve Ali Fuat, Ali Fuat ve ailesinin Kuzguncuk’taki evlerinden okula dönmektedirler. Hafta başı izinlerinin bitiminde, adet edindikleri üzere okula girmeden önce eğlence yerlerinden bir ikisine uğramaktadırlar.

 

 

   O günlerde Avrupa’dan gelen ünlü orkestraların çaldığı Tepebaşı ve Taksim Bahçeleri oldukça revaçtadır. Müdavimleri arasında; Beyoğlu’nun zengin gayrimüslimleri ve Saray’da mevki sahibi Paşalar ve Beyler bulunmaktadır.

 

   Mustafa Kemal ve Ali Fuat önce Taksim Bahçesi’ne uğramaya karar verirler. Planları biraz müzik dinlemek ve kısa bir turdan sonra çıkmak üzerinedir. Mekana girdikleri sırada Macar Orkestrası vals çalmaktadır ve bahçe olabildiğince kalabalıktır. Bu manzara iki kafa dengi arkadaşta bir iki kadeh içme arzusu uyandırır. Ancak..

 

   Gündüz adetleri olmasına rağmen Con Paşa’nın lokantasına uğramamışlardır. Sıcak bir günde kapalı bir mekanda tıkılıp kalmak istememişlerdir. Bu durum beraberce içmenin bir yolunu aramaları için iştah ve arzularını uyandırır.

 

 

   İstibdat Padişahı II. Abdülhamit, gençliğinde içki içmeyi çok severdi. İsviçreli Bomonti Kardeşler onun döneminde bira fabrikası kurmuşlardı. Bira politikasına karşı değildi. Yine rakı ve rom üretimi de yapılmaktaydı. Opera, klasik müzik, tiyatro önemli zevkleri arasındaydı. Kesinlikle dünyaya kapalı bir insan değildi. Borsa ve faiz sayesinde servetini büyük ölçüde arttırmıştı. Ancak, hükümdar olduğu zor dönemler nedeniyle olsa gerek, aşırı baskı uygulayan bir İstibdat yönetimi ile imparatorluğu yönetme arzusuna kapıldı. Bu arzuyu besleyen birçok korkuya sahipti. İstibdat Dönemi; aydınlara, gazetelere, muhaliflere, baskının yanında kişisel hak ve özgürlüklere de müdahalede bulunmaktaydı. Bu müdahalelerin sonuçlarından biri olarak içki içmek yasaklanmıştır.

 

   Osmanlı’da 1800’lerin başında yerleşmeye başlayan bira ve dolayısıyla içki kültürü, Mustafa Kemal ve Ali Fuat’ın eğlenmeye gittikleri günlerde o kadar yerleşmiştir ki İstibdat Yöneticileri dahi gizli gizli içmekte sakınca görmemektedirler.

 

   Ancak Harp Akademisi’nde eğitim gören bu iki subay elbette açık açık içki içemeyeceklerdir. Ali Fuat’ın aklına bir fikir gelir. Viski sodayı limonataya karıştırır ve tatlı birer limonata içiyormuş gibi davranırlarsa inzibatlara yakalanmadan içkilerini rahatça yudumlayabileceklerdir. Bu fikir Mustafa Kemal’in de hoşuna gider ve boş masalardan birine otururlar. Garsona bahşişini peşin olarak verirler. Önlerinden geçen inzibatlar, onların limonata içtiklerini düşünerek, selamlayıp devam etmektedirler.

 
 

   Keyifleri gayet yerinde olan Mustafa Kemal ve Ali Fuat yıl sonunda elde edecekleri Kurmaylık üzerine konuşmaktadırlar. Özellikle Mustafa Kemal’in 3. sınıf notları çok iyidir. Stajlarını birlikte örneğin Selanik’te yapma arzusunu Ali Fuat’a da anlatır.

 

   Tam o sırada Taksim Bahçeleri’ne, Fehim Paşa, okul müdürü Ali Rıza Paşa ve Albay Gani Bey girerler. Fehim Paşa, Abdülhamit’in baş hafiyesidir. Sınırsız yetkisi ile birçok suçsuz insanın sürülmesine ve zindanlara düşmesine neden olmuştur. Daha sonra Meşrutiyet’in ilanı ile halk tarafından linç edilerek öldürülecek olan bu zatın insanları ne derece yıldırdığı aşikardır.

   Üçü, Mustafa Kemal ve Ali Fuat’a çok yakın bir masaya otururlar. Kısa bir süre sonra Ali Rıza Paşa, Fehim Paşa’dan müsaade isteyerek iki genç öğrencisini masasına davet eder. Şimdi Padişah’ın baş hafiyesi, onun baş adamı ve okul komutanı iki genç subay ile aynı masada oturmaktadır. Ali Rıza Paşa, genç subaylara;

“Siz ne içiyorsanız bize de aynısından ısmarlayınız.” Diyerek emir verir.

 

   Ali Fuat garsona gerekli talimatı verir. Artık masadaki herkes viski soda limonatalarını büyük bir zevkle yudumlamaktadır. Paşalar bir iki kadeh sonra neşelenmeye başlarlar. Hayatlarında ilk defa viski içtikleri anlaşılmaktadır. Ancak bu çok beğendikleri içkinin adını soramamaktadırlar. Zira Padişah’ın iradesiyle subaylara her türlü alkollü içki yasaklanmıştır.

 

   Bir süre sonra Mustafa Kemal ve Ali Fuat yoklamaya geç kalmamak üzere izin isterler. Ancak okul komutanı Ali Rıza Paşa, kendilerine imzalı bir kağıt vereceğini söyleyerek sıkılmamalarını söyler. Ardından Fehim Paşa’nın kulağına bir şeyler mırıldanır. Paşa gülerek karşılar ve Ali Rıza Paşa yeni bir emir verir:

“Haydi gençler, şimdi de bizi Kristal’e götürün. Orada varyete seyrederken yemekte yeriz. “

 

 

    Mustafa Kemal ve Ali Fuat oldukça şaşırırlar çünkü bu gazinoya daha önce gitmişlikleri yoktur. Burası zamanının en pahalı, en lüks yeri olarak bilinir. Galatasaray yakınındaki büyük Yapı Kredi Bankası’nın karşısında bulunmaktadır.

 

   Hesapları Paşalar hallettikten sonra yola koyulurlar. Genç subaylar Kristal’in lüksü karşısında hayret içindedirler. Bu kez Fehim Paşa:

“Haydi çocuklar, şef garsona emredin, içtiğimiz şerbetin aynısından ancak bu kez daha sertinden getirin.” diyerek emreder.

 

   O anda anlaşılacağı üzere, iki genç subayı arkalarında sürükleme nedenleri, adını bilmedikleri ve sormaya cesarette edemedikleri viski sodadır. Saat 12’ye kadar yeme, içme ve eğlence izlemenin ardından subaylar izin isteyerek ayrılırlar.

 

   Okula vardıklarında, Ali Rıza Paşa’nın yazdığı kartı nöbetçiye vermelerine rağmen, sözlerine önce pek itimat edilmez. Ancak imzayı gördüklerinde duruma inanmışlardır.

 

 

   Yatakhanede merakla bekleyen arkadaşlarına o akşam kimlerle beraber olduklarını ve neler yaptıklarını anlatmazlar. Zira anlatsalar da pek inanan çıkmayacaktır. Çünkü ellerinde onları inandırabilecek tek kanıt olan imzalı kağıdı nöbetçi almıştır..

 

   İstibdat'ın baş hafiyesinin bile içki yasağına aldırış etmemesi, üstelik bunu henüz tanıştığı iki genç subayın gözleri önünde çekinmeden yapması, gerek hafiye-jurnalcilerin gerekse dönemin zihniyetinin durumu hakkında bizlere fikirler vereceği aşikardır.. Bu dönem; çöken imparatorluğun ayakta kalmasına bir fayda sağlamadığı gibi, jurnalcilik gibi kazanç yöntemleriyle beraber yeni zenginlerini ve güç sahiplerini yaratmış, bu kitle Padişah etrafında kenetlenerek birlikte daha da zenginleşirken, yoksul halk daha da yoksullaşmıştır.. Bugün bu dönem hakkında kamuoyunda çizilmeye çalışılan imaj ise tarihi gerçeklerle bağdaşmak bir yana yakınından geçmekten çok çok uzaktır..

   Bugün yazımıza konu olan Fehim Paşa; yaptığı iftiralar nedeniyle çok sayıda masum insanın cezalandırılmasına neden olmuş, sırf para kazanmak amacıyla suçlu yaratan yapıda bir millet düşmanıdır. Gelin görün ki milletin bu öfkesi onu linç ederek öldürmeye varmıştır. Ancak bugün Fehim Paşa için kahraman sıfatı kullanılabiliyor. Sayın Tolga Gerger'in dediği gibi o tarihimizin yazgısı haline gelmiş bazı sıfatlara mazhar olmuştur, fakat kahraman bunların arasında asla yer almamıştır.. Yine ondan alıntılayarak devam edeceğim, günümüzde benzer şekilde, yanlış misyonlar yüklenerek kurgusal karakterler oluşturuluyor. Bu maalesef; kurguyu gerçek gibi algılayan cemiyetler için şahsiyetlerin doğru anlaşılamamasına neden oluyor.. Bizler tarihimizi doğru öğrenmek mecburiyetindeyiz...

 
 
 

Kaynakça:

 
Sınıf Arkadaşım Atatürk – Ali Fuat Cebesoy (1966)
Fotoğraflar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9