Mustafa Kemal Gözünden Yaralanıyor - Kasr-ı Harun Çarpışması

 

 

   Tarih 16 Ocak 1912, yer Trablusgarp – Bingazi. Mustafa Kemal, karşısında bulunan tam teşekküllü İtalyan Tümeni’ne taarruz etmeye karar vermiştir. Hedefi, zamanında Kartacalıların inşa ettiği ve civara hakim bir tepede kurulu bulunan Kasr-ı Harun isimli harabedir. Mevkiyi elinde bulunduran kuvvet için diğer tarafa karşı önemli bir müdafaa sahasıdır.

 

 

   Bu çok kıymetli nokta için, Mustafa Kemal günler süren dikkatli bir plan hazırlığına girişmiştir. Eldeki kısıtlı imkanlarla bu mevkiyi düşmandan temizlemek niyetindedir.

 

   Merkezde kendi yönettiği asıl kuvvete ek olarak, sağ ve sol yanların korunması görevini Eşref Kuşçubaşı’ya vermiştir.

 

   Daha sonraları öğrendiklerine göre İtalyanlar, yerli kuvvetler içine bir casus sokmak vasıtasıyla hazırlanan taarruz hakkında bilgi sahibi olmuş ve bu sayede subaylarımızın yönettiği yerli kuvvetlerden oluşan kuvvetin aşması çok güç bir savunma hattı oluşturmuşlardır.

 

   Mustafa Kemal’in komutasındaki kuvvetler Kasr-ı Harun önlerine ulaştıklarında kuvvetli ateşle karşılaşmışlardır. Bunun üzerine mevzi tutularak düşman ateşi kırılmaya çalışılmıştır. Mustafa Kemal bu noktadan geriye dönüşü asla düşünmemektedir. Bu düşünceyle, yanında bulunan sınırlı sayıda arkadaşıyla birlikte süvari hücumuna kalkmıştır. Fuat Bulca, bu noktada Mustafa Kemal’e engel olamadığını anlatır. Kısa bir süre sonra o artçı kuvvetlerle birlikte kalırken, Mustafa Kemal Kasr-ı Harun’un ilk basamakları önüne ulaşmıştır. Burada boğaz boğaza bir boğuşma gerçekleşmektedir. Mustafa Kemal harabe duvarlarını aşmıştır. Artçı kuvvetler bu mücadelenin neticesini görememektedirler.

 

   Fuat Bulca, dürbünle durum tespiti yaparken, kuvvetlerin duvarları aştığını görerek Eşref Kuşçubaşı’na haber gönderir. Hem artçı kuvvetler hem Eşref Bey komutasındaki kuvvetler birlikte taarruza dahil olurlar. Onlar duvarlara henüz ulaşmayı başardıkları sırada Mustafa Kemal ve arkadaşları, Kasr-ı Harun’un merkezini oluşturan binaya dalmıştır.

 

 

   Tam bu esnada büyük bir gürültü kopar. Gökyüzünde iki İtalyan hücum alçaktan uçarak artçı kuvvetler üzerine bombalar bırakmaktadır. Eşref Bey kuvvetleri ise artçı kuvvetlere saldıran düşman birliklerini yararak ilerlemektedir. Bu sayede merkez binaya ulaşırlar.

 

   Mustafa Kemal’in bulunduğu merkez binaya vardıklarında onu bir elinde kılıcı diğer elinde mendili ile bulurlar. Bombardımanın etkisiyle, harabeler arasında yıkılan bir sütundan sönmüş bir kireç taşı parçası şiddetle gözüne çarpmıştır.

 

   Eşref Bey, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının başlattığı başarılı taarruzu devam ettirmiş, Sünnusilerin kulak yırtan naraları ile düşman arkasına sarkmış ve onları İtalyanları şaşırtmıştır. Mustafa Kemal düşmandaki gerileme belirtisini görerek, yaralı haline rağmen duruma hakim olmuş ve:

“Derhal taarruza kalkın, düşman geriliyor.” emrini vermiştir.

 

 

   Eşref Bey kısa sürede duruma hakim olmuş, düşman savaş sahasında ölü, yaralı ve malzemelerini bırakarak geri çekilmiştir. Toplanma borusunun tiz sesi Kasr-ı Harun Çarpışması’nın başarıyla sonuçlandığını müjdelemektedir.Subaylar, ele geçirdikleri Kasr-ı Harun Harabeleri içinde toplanıp birbirlerini tebrik etmektedirler.

 

   Mustafa Kemal’in gözündeki ağrı ise gittikçe şiddetlenmektedir. Eşref Bey ısrar ederek onu kendi çadırına götürmüştür. Burada İskenderiye’den getirdikleri ecza sandığından borik asit alarak Mustafa Kemal’in gözünü yıkamıştır.

 

   Bu basit tedaviyi birkaç kez tekrarlamış olmalarına rağmen Mustafa Kemal’in özellik sol gözü kireçten bir hayli etkilenmiştir ve açılmamaktadır. Eşref Bey, kendi çadırına bir karyola getirtmek suretiyle Mustafa Kemal’i yalnız bırakmaz, doktor Hakkı Bey’e sık sık muayene ettirir. Ancak basit bir tedaviden başka bir şey yapamamaktadırlar.

 

 

   Kasr-ı Harun başarısı derhal duyulmuştur. Başta Enver Bey olmak üzere tüm erkan tebriklerini iletti. Zayiat oldukça azdı ve birçok mühimmat ele geçirilmişti.

 

   İtalyanlar kendilerini çok kuvvetli gördükleri bir esnada yenilince adeta cesaretleri kırılmıştır. Bu yenilgilerinden sonra Doğu cephesinde hiçbir ilerleme hareketi gösterememişlerdir. Ancak sahilde ince bir şerit halinde bulunabilmişlerdir.

 

   Günler geçtikçe Mustafa Kemal’in ağrıları artmıştır. Temin edilen göz doktorlarının Mustafa Kemal’i muayene etmesi sağlanmıştı. Eşref Bey, muayeneden sonra şu konuşmayı yapar:

“Mustafa Kemal Bey.. Aziz kardeşim.. Fuat Bey kardeşimizin de burada bulunması iyi oldu. Şimdi beni dikkatle dinle. Gözün burada tedavi olamayacak derecede rahatsız. Gerçekler ne kadar acı olsa da söylenmeli ve bir çözüm aranmalıdır. Özellikle sizin ne kadar metin olduğunuzu bilirim. Tam teşkilatlı, büyük bir hastanede, yine başarılı bir göz hekiminin tedavisine muhtaçsınız. İlk önce bu gerçeği kabul etmelisiniz. Sonra gideceğiniz en uygun tedavi yerini tespit etmeliyiz. Çok rica ederim, itiraz etmeyiniz..”

 

 

   Mustafa Kemal her ne kadar ilk başta kabul etmese de, arkadaşları göz meselesinin hayatın yerine getirilmesinde en önemli araç olduğunu ve zamanla kötüye gittiği düşünülerek buna göre hareket etmesi gerektiğini söyleyerek onu ikna etmişlerdir. Tereddütle de olsa mantığı savaşma arzusunu yenmiş ve durumu kabullenmiştir. Enver Bey bile çadırına gelerek, tedaviye gitmesi konusunda ısrarcı olmuştur.

 
 
 

Arkadaşları Mustafa Kemal’in tedaviyi kabul etmesini sevinçle karşıladılar. İki gözünde de aylardır ıstıraba neden olan bu hastalığı sona erecekti.

 

   Teşkilat-ı Mahsusa reisi Eşref Bey’in atıyla yola koyulan Mustafa Kemal’e yaveri Fehmi, arkadaşları Fuat Bulca ve Kısıklılı Cemil’de refakat ettiler. Eşref Bey onları Viyana’da bulunan Profesör Fox’a yollamıştı. İlk günden Mustafa Kemal’in ağrıları dindi. Bir hafta sonunda Prof. Wilhelm Fox’dan hareket iznini almışlardı.

 

   Bu sırada beklenmedik bir durum oluştu. Balkan Devletleri’nin savaş ilan etmesi üzerine İtalyanlar ile barış imzalanmasına karar verilmişti.

 

   Mustafa Kemal Trablusgarp’a döndükten sonra 4 Mart 1912’de yapılan çok çetin savaştan dolayı gözündeki ağrılar tekrar etmiştir. Öyle ki 15 gün yataktan kalkamamıştır.

 

 

   Daha sonra Derne Komutanı olan Mustafa Kemal burada da önemli zaferler kazanmıştır. Balkan Savaşı’nın çıkması üzerine arkadaşı Nuri Bey ile birlikte 13 Kasım 1912’de bu savaşta vazife almak isteğiyle müsaade istemişlerdir. Bir ay sonra ise İtalyanlar ile Uşi Antlaşması imzalanmıştır.

 

   Mustafa Kemal’in Kasr-ı Harun savaşında gözünden aldığı yara hayatı boyunca ışık hassasiyetine ve sol gözünün bakış açısının değişmesine yani şehlaya neden olmuştur. Aşağıdaki fotoğrafa dikkatle bakıldığında fark edilecektir.

 

 

   Mustafa Kemal Trablusgarp’ta elde ettiği başarılarla gerek yurt içinde gerekse yurt dışında adından sıkça söz ettirmeye ve fotoğrafları elden ele dolaşmaya başlamıştır..

 
 
 
 

Kaynakça:
Trablusgarp'ta Bir Avuç Kahraman - Cemal Kutay
Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler - Afet İnan
100 . Yılında Trablusgarp Savaşı - Atlas Tarih

Fotoğraflar: 1, 2, 3, 4