Traditions Photography Contest #3 ปีใหม่ม้ง

สวัสดีค่ะเพื่อนๆ ชาว Steemians ทุกท่าน

สบายดี.... วันอาทิตย์ที่ 27 ม.ค.62 กลับมาพบกันอีกแว้ววว.... วันเน้.... บัวจะพาเพื่อนๆ ขึ้นดอยไปแอ่วเหนือเจ้า.... จะพาไปเที่ยวงานปีใหม่ม้ง ปีใหม่ม้งก็เพิ่งจะมาผ่านได้ไม่ถึงเดือน เนื่องจากบัวมีเพื่อนที่เรียนหนังสือมาด้วยกันเป็นชาวเขาเผ่าม้งเยอะมาก ตอนเรียนอยู่ที่โรงเรียนพบพระวิทยาคม อำเภอพบพระ จังหวัดตาก บัวไปเที่ยวงานปีใหม่ม้งทุกปี เวลาขึ้นดอยบัวจะชอบตัวเองมาก เพราะดินบนดอยจะออกสีส้มๆ แดงๆ บัวเป็นคนผิวเป็นสีน้ำผึ้ง (ไหม้ 5555) พอเรายืนอยู่บนดินสีแดงๆ มีความรู้สึกว่าตัวเองขาวขึ้น ขอขาวสักวันก็ยังดี

ประเพณีฉลองปีใหม่ ซึ่งเป็นงานรื่นเริงของชาวม้งที่จัดขึ้นเป็นประจำทุกๆ ปี จะจัดขึ้นหลังจากได้เก็บเกี่ยวผลผลิตในรอบปีเรียบร้อย และเป็นการฉลองความสำเร็จในการเพาะปลูกของแต่ละปี ซึ่งจะทำพิธีบูชาถึงผีฟ้า ผีป่า ผีบ้าน ที่ให้ความคุ้มครอง และดูแลความสุขสำราญตลอดทั้งปี รวมถึงผลผลิตที่ได้ในรอบปีด้วย ซึ่งแต่ละหมู่บ้านจะทำการฉลองกันอย่างพร้อมเพรียงกัน หรือตามวันและเวลาที่สะดวกของแต่ละหมู่บ้าน ซึ่งโดยมากจะอยู่ในช่วงเดือนธันวาคมของทุกปี ก่อนปีใหม่เพื่อนชาวเขาเผ่าม้งของบัว ที่เป็นผู้หญิงเวลาว่างจากเรียนจะนั่งปักผ้ากันเกือบทุกคน เพื่อใช้ใส่โชว์ในงานปีใหม่ม้ง ซึ่งนิยมปักเย็บด้วยมือ แต่เดี๋ยวนี้ไม่แน่ใจว่ายังเย็บมือกันอยู่ไหม๊ เพราะตั้งแต่เรียนจบก็ไม่ได้ติดต่อเพื่อนๆ ที่เป็นม้งเลย ต่างคนต่างแยกย้าย และสมัยก่อนก็ไม่มีเครื่องมือสื่อสาร จึงยากที่จะติดต่อ และที่สำคัญบัวย้ายบ้านมาเกือบ 10 ปีแล้ว

บรรยากาศภายในงานปีใหม่ม้งร้อนมากๆ ในช่วงกลางวัน ทุกคนที่ไปเที่ยวงานก็จะพกอาวุธประจำกายไปด้วย นั่นก็คือร่มค่ะ เอาไว้ปกป้องแสงแดดที่จะเลียผิวหนังอันบอบบางของเรา ภายในงานมีการประกวดสาวงาม การละเล่นต่างๆ และการแสดงอีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็น การละเล่นลูกช่วง การละเล่นลูกข่าง การร้องเพลง การเต้นรำ การรำกระด้ง การรำเก็บใบชา การรำใบพัด การเป่าแคน การแข่งรถของม้ง การแข่งขันรถสามล้อจะมีเฉพาะเทศกาลปีใหม่ม้งเท่านั้น จะเป็นการเล่นของเด็กและผู้ใหญ่ ซึ่งสมัยก่อนม้งไม่มีรถ หรือยวดยานพาหนะในการเดินทาง และไม่มีของเล่นให้เด็กๆ ได้เล่นกัน เนื่องจากอยู่ห่างไกลความเจริญมาก ไม่สามารถหาซื้อของเล่นให้เด็กๆ ได้ ผู้ใหญ่จึงได้คิดค้นรถสามล้อขึ้นให้กับเด็กๆ ได้เล่นกัน ต่อมาจึงได้นำมาขี่แข่งขันกันและพัฒนาให้มีขนาดใหญ่ขึ้น เพื่อให้ผู้ใหญ่สามารถที่จะเล่นได้ ถึงได้มีการประกวดแข่งขันกันว่ารถคันไหนแล่นไปไกลที่สุด และคันไหนตกแต่งได้สวยงามที่สุด

การละเล่นลูกช่วง เป็นการละเล่นที่หนุ่มสาวนิยมกันมาก มีลักษณะกลมเหมือนลูกบอลทำด้วยผ้ามีขนาดเล็กพอที่กำถือด้วยมือข้าวเดียวได้ เมื่อวันขึ้นปีใหม่ซึ่งตรงอยู่ในช่วงเดือนธันวาคม หลังจากการเก็บเกี่ยวไร่นาสวนสิ้นเสร็จผ่านไป จะเกิดเทศกาลปีใหม่ม้ง โดยบรรดาหนุ่มสาวแต่งกายด้วยเสื้อผ้าสวยงาม และมักจะเป็นชุดที่เพิ่งตัดเย็บขึ้นใหม่ โดยเฉพาะในหมู่หนุ่มสาวการแต่งกายจะประดับประดาไปด้วยเครื่องประดับ และผ้าปักที่มีลวดลายสวยงาม รวมถึงผู้หญิงชาวม้งจะเป็นผู้ประดิษฐ์ลูกช่วง

การละเล่นลูกช่วงจะแบ่งกลุ่มผู้เล่นออกเป็น 2 ฝ่าย คือฝ่ายหญิงกับฝ่ายชาย โดยที่ก่อนจะมีการละเล่นเกิดขึ้น ฝ่ายหญิงหรือญาติๆ ของฝ่ายหญิงจะเป็นผู้เอาลูกช่วงไปให้ฝ่ายชาย เมื่อตกลงกันได้ก็จะทำการโยนลูกช่วง โดยฝ่ายหญิงและฝ่ายชาย ยืนเรียงแถวหน้ากระดานเรียงหนึ่งหันหน้าเข้าหากัน เว้นระยะห่างพอสมควรแล้วโยนลูกช่วงให้กันไปมา และสามารถสนทนากับคู่ที่โยนได้ โดยมีจุดประสงค์ของการเล่นเพื่อความสนุกสนาน เป็นการฉลองปีใหม่ และถือเป็นการรู้จักกับเพศตรงข้ามเพื่อมิตรภาพที่ดีระหว่างกัน หรือเป็นการหาคู่ให้กับหนุ่มสาว เพื่อนของบัวก็หายไปกับการโยนลูกช่วงนี่แหละค่ะ หลังปีใหม่ไม่กลับมาเรียนหนังสือต่อเลย ได้ข่าวอีกทีแต่งงานไปกับคู่ที่โยนลูกช่วงด้วยกัน ตามหลักหญิงที่แต่งงานแล้วไม่มีสิทธิ์ในการเล่นอีกเพราะถือว่าผิดตามธรรมเนียมของม้ง ส่วนฝ่ายชายสามารถเล่นได้ขึ้นอยู่กับฝ่ายหญิงจะยินยอมเล่นด้วยหรือไม่ ในช่วงระหว่างการเล่นลูกช่วงหนุ่มสาวจะทำการร้องเพลงโต้ตอบกัน เพิ่มความสนุกสนานในการเล่นมากยิ่งขึ้น

การเล่นลูกข่าง เป็นการละเล่นสำหรับผู้ชายโดยเฉพาะ การเล่นลูกข่างในโอกาสเช่นนี้ จะแยกเล่นเป็นวงผู้ใหญ่และวงเด็ก ลักษณะของลูกข่างทำมาจากไม้ การนำท่อนไม้มาตัดตามขนาดที่ต้องการ จากนั้นทำการตกแต่ง โดยส่วนหัวจะมีลักษณะทู่ๆ ราบเรียน ส่วนหางหรือส่วนที่ใช้หมุนยืนพื้นนั้นจะทำให้มีลักษณะแหลมๆ คล้ายดินสอ เมื่อต้องการเล่นก็จะนำไปผูกกับเชือกยาวประมาณ 2-3 เมตร มาม้วนรอบลูกข่าง โดยมือข้างหนึ่งจะถือลูกข่างที่พันด้วยเชือก แล้วเอามือทั้งสองสะบัดไปข้างหน้า พร้อมดึงไม้ที่ผูกไว้อย่างแรง แล้วลูกข่างจะตกสู่พื้นและหมุน ซึ่งในกติการการเล่นผู้เล่นจะถูกแบ่งออกเป็นสองฝ่าย โดยที่ฝ่ายหนึ่งจะเป็นคนตีลูกข่างที่หมุนของอีกฝ่าย โดยฝ่ายที่ตีนั้นต้องพยายามตีลูกข่างให้ได้มากที่สุด ซึ่งถ้าหากทำการตีถูกมากก็จะทำการตีต่อไปได้ แต่ถ้าตีไม่ถูกก็ต้องเปลี่ยนมาเป็นฝ่ายหมุนลูกข่างให้อีกฝ่ายตีแทน นอกจากได้รับความสนุกสนานในการเล่นแล้ว ยังเป็นการฝึกทดสอบความแม่นยำทางด้านสายตาด้วย ปัจจุบันการละเล่นลูกข่างเริ่มเลือนหายไปตามวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป แต่ยังพอมีให้เห็นอยู่บ้านในช่วงเทศกาลปีใหม่ม้ง

ปัจจุบันความเจริญก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยี และสิ่งต่างๆ ได้เจริญก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็ว ทำให้ประเพณีและวัฒนธรรมต่างเริ่มปรับเปลี่ยนไปตามยุคตามสมัย แต่บางอย่างก็ยังอนุรักษ์ความดั้งเดิมไว้ แต่อาจจะไม่ทั้งหมด เพื่อให้ลูกหลานได้เรียนรู้ถึงอดีต ความเป็นมา ภูมิใจในประเพณี และวัฒนธรรมของตนเอง

ขอบคุณสำหรับกำลังใจที่ให้กันเสมอมา แล้วเจอกันโพสต์หน้าจ้า เลิฟนะยู้วววว....