چرا موها سفید می‌شود؟

درباره‌ی علت سفید شدن موها نظریه‌های گوناگونی ارائه شده است. با این حال، اخیراً دانشمندان علت احتمالی دیگری برای سفید شدن مو، و همچنین برای یک بیماری پوستی به نام ویتیلیگو، که در آن بخش‌هایی از پوست بدون پیگمان و سفید می‌شود، کشف کرده‌اند.

پوست، چشم، و موی ما رنگ خود را از رنگدانه‌ای به نام ملانین می‌گیرند. ملانین به‌وسیله‌ی سلول‌هایی به نام ملانوسیت تولید می‌شود، که در سرتاسر پوست و دیگر بخش‌های بدن پراکنده هستند. علاوه بر این، وقتی که سن بالا می‌رود، ملانوسیت‌ها یکی از نخستین سلول‌هایی هستند که از بین می‌روند. بنابراین، دانشمندان برای شناخت فرآیند پیری علاقه‌ی زیادی به مطالعه‌ی این سلول‌ها دارند.

برای بررسی مسئله دانشمندان به مطالعه‌ی سلول‌های بنیادین ملانوسیت موجود در فولیکول مو پرداختند. این سلول‌های بنیادی برای ایجاد ملانوسیت‌ها اهمیت حیاتی دارند. در جریان این مطالعات، دانشمندان به ژن خاصی در داخل ملانوسیت‌ها علاقه‌مند شدند که ژن فاکتور رونویسی مرتبط با ملانین‌سازی (MITF) نامیده می‌شود.

در مطالعه‌ای که دانشمندان انجام دادند، از نوعی نژاد مخصوص موش‌ها استفاده شد که به طور زودرس موی آنها سفید می‌شود. این تیم محققان متوجه شدند که تولید MITF در این موش‌ها به طور غیرمعمول بالا است، که احتمالاً موجب می‌شود که ملانوسیت‌های آنها خیلی زود تمام شوند. دانشمندان پیش‌بینی کردند که اگر بتوانند کاری کنند که این موش‌ها کمتر MITF تولید کنند، فرآیند پیری آنها کند خواهد شد. سرانجام، به نظر می‌رسد که محققان به پاسخ این سؤال دست یافته‌اند.

به نظر می‌رسد که MITF فقط تولید ملانین را در ملانوسیت‌ها کنترل نمی‌کند، بلکه ژن‌هایی را نیز که مسئول آزاد کردن اینترفرون هستند، کنترل می‌نماید. اینترفرون‌ها پروتئین‌های ایمنی هستند که به مبارزه با عفونت ویروسی کمک می‌کنند. اینترفرون‌ها بخشی از سیستم ایمنی ذاتی هستند که نخستین خط دفاع در مقابل مهاجمان خارجی محسوب می‌شود.

در واقع باید دانست اینترفرون‌ها نه تنها به صورت مستقیم از تکثیر ویروس‌ها جلوگیری می‌کنند، بلکه بقیه‌ی سیستم ایمنی را نیز به عمل وامی‌دارند، و گلبول‌های سفید خون را فعال می‌نمایند، به طوری که باعث افزایش تولید آنتی‌ژن می‌شوند و بنابراین، سلول‌های ایمنی راحت‌تر می‌توانند آنتی‌ژن‌ها را شناسایی نمایند.

محققان دریافتند که اگر مقدار MITF کافی نباشد، ملانوسیت‌های موش‌ها مقدار بسیار زیادی اینترفرون تولید می‌کنند، که باعث می‌شود که سیستم ایمنی به ملانوسیت‌ها حمله‌ور شود. نتیجه‌ی این فرآیند، سفید شدن موها است.

نکته‌ی جالب این است که دانشمندان متوجه شدند که اگر یک ماده‌ی شیمیایی به نام اسید پلی‌سیتیدیلیک (polycytidylic acid)، که اثرات عفونت ویروسی را تقلید می‌نماید، استفاده کنند، همان اثرات ایجاد می‌شود. این ماده‌ی شیمیایی نیز همانند همان عفونت‌های ویروسی منجر به سفید شدن موها می‌شود.

در مورد بیماری ویتیلیگو نیز گفته شده است که سیستم ایمنی ذاتی در ایجاد این اختلال نقش مهمی دارد. برآورد می‌شود که ۰٫۱ تا ۸ درصد از جمعیت مبتلا به این بیماری هستند.

البته باید دانست که تنها با یک مطالعه—آن هم مطالعه‌ای که بر روی موش‌ها انجام شده باشد—نمی‌توان به جواب قطعی برای انسان‌ها دست پیدا کرد. محققان در صدد هستند که مطالعه بر روی رابطه‌ی بین سلول‌های بنیادی و پیری را ادامه دهند، تا در نهایت بفهمند که چه عواملی منجر به فرآیند پیری می‌شود و آیا راهی برای جلوگیری از آن وجود دارد یا نه.