Türkçe Rap-HipHop Tarihi
1990-1995 (1. Jenerasyon)
Türkler arasında rap, ilk olarak Almanya'da yaşayan Türkler arasında yayılmaya başlamıştır. Almanya'daki ABD askerlerinin çocukları tarafından gurbetçi Türk ailelerin çocuklarına tanıtılan rap müzik Türk gençler tarafından kısa sürede benimsenmiştir. Almanya'daki Türkler, 90'lı yılların başından itibaren yöneldikleri rap müziğin ülkemize taşınmasında öncü olmuşlardır. 1986 yılında kurulup 2000 yılında sona eren İslamic Force adlı Türk kökenli rap müzik grubu müziklerini İngilizce yapmıştır ve bu yüzden Türkçe rap içerisine dahil edilmemiştir. Fakat İslamic Force, 1. Jenerasyon sayılmaktadır.
1990-1995 yılları arasında genellikle Almanca ve İngilizce icra edilse de 1991 yılında King Size Terror adlı oluşumda bulunan Alper Ağa'nın "Bir Yabancının Hayatı" parçasıyla Türkçe sözlü rap müzik dönemi kısmen başladı. Asıl Türkçe rap, 1995 yılında Cartel ile Türkiye'de ciddi anlamda boy gösterdi.
1995-2000 (2. Jenerasyon)
1995 yılında Cartel'den sonra 1996 yılında Türkiye'de kurulan ilk rap oluşumu Bursa'dan Barikat grubu oldu. 2002 yılında Barikat grubuna Türkçe Rap Müzik Ödülleri verildi.
1996 yılında Sirhot (Serhat Galatalı) Amerika'da kurduğu Narcotic grubuyla (G-Hun, I-Touch, Sirhot) Beyaz Karanlık albümü'nün "Her Yeni Gün" şarkısına klip çekmişlerdir. Ama albüm 2002 yılında çıkmıştır. Hatta klipte saldırıdan önceki İkiz Kulelerin görüntüleri o tarihler de çok konuşulmuştur.1997-98 yılları arasında Yunus Özyavuz (Sagopa Kajmer), Bilgin Özçalkan (Ceza) ve Tarık Gamert (Dr. Fuchs) gibi isimlerle Kuvvetmira oluşumu, 1997 yılında İstanbul'dan genellikle graffiti ile uğraşan Tunç Dindaş (Turbo), 1997 yılında İzmir'den Yener Çevik ve Almanya'nın Berlin şehrinden Fuat Ergin, 1999 yılında Cash Flow ve NormLife grubunun kurucuları olan Erman-Ender, Ankara'dan Mode XL grubunu kuran Evren Besta-Yasin Vural (VeYasin) ve Edirne'den AdrianaPolis'in kurucusu Rapozof gibi Türkçe rap sanatçıları ortaya çıkmaya başlamıştır.
19 Kasım 2000 tarihinde 1. Jenerasyon'un öncüsü İslamic Force'un kurucularından Bülent İpek (Boe B) hayatını kaybetti.
Web
7 Nisan 1999 tarihinde ilk rap web portalı olan Suikast.de, Almanya'da Aydın ve Özcan kardeşler tarafından kuruldu. 2002 yılında Suikast.de ilk web sitesi toplama albümünü yaptı. SND Mixtape Vol 1 Almanya'da elden satış yapıalrak piyasaya sürüldü. 2005 yılında Sagopa Kajmer ve ekibinin başlattığı Diss'e Hayır harekatına en büyük destek Suikast.de ailesinden geldi. Hiçbir diss çalışmasına yer vermediler. Bu konu hakkında sürekli açıklamalarda bulundular.
2000-2005
Türkçe rap'in Cartel'den sonra medya tarafından tanıtıldığı ve yayınlandığı ilk tarihler 2000-2005'li yıllardır. Özellikle Dream TV, Türkçe rap'e çok büyük bir destek vermiştir. Öyle ki Sagopa Kajmer, Ceza ve Dr. Fuchs gibi isimlere 2003 yılbaşı programında yer vermiştir.
1995-2000 yılları arasında amatör olarak çalışan birçok isim bu dönemde yavaş yavaş profesyonellik kazanmıştır. Örneğin Sansar Salvo (Ekincan Arslan), Pit10 (Server Uraz) ve Canka bu isimlerden sadece üç tanesidir.
1998 yılında çıkış yapan Ayben ve Kolera'dan sonra başka kadın rap müzisyenleri de ortaya çıkmıştır. Örneğin 2002 yılında İzmir Karşıyaka'da Kübra Demirkol (RapAngels Q) ve Pınar Demirkol (RapAngels Pi) tarafından Rapangels grubu kurulmuştur.
2001 yılında Antakya'da Rasheed, Jbx, Rapkid, Raptor, P Fox, Zelkalite, Akıncı, Fenomen, Knock Out, Kargaşa, Tura ve DJ Cem G tarafından 12 kişilik Orontez adlı müzik grubu kurulmuştur. Orontez grubunun içinde Akıncı ve Fenomen'in bulunduğu Rıhtım, Knock Out, Kargaşa, Tura ve DJ Cem G'nin bulunduğu Culdesac adlı iki alt oluşum bulunmaktadır. Mart 2016 tarihinde grubun bir üyesi olan Kargaşa, geçirdiği trafik kazası sonucu hayatını kaybetmiştir. Suikast.De topluluğu Kargaşa anısına Toplama bir albüm yapmıştır.[1]
2000 yılında DJ Ergün önderliğinde Master Of Turkrap kuruldu. Dj Ergün 2000-2005 yılları arası Şahin Özer radyosunda ilk ve tek Resmi Türkçe Rap radyo yayınını yine Master Of Turkrap adıyla yapmıştır. Birçok ünlü rapper'i radyosunda konuk etmiştir.
Web[değiştir
2001 yılında, Türkçe rap'in bugünkü konumuna ulaşmasında büyük rol oynayan web portalların ilk örneği olarak, Sirhot ve DigitalMix Records'un katkılarıyla Türkiye'deki ilk Türkçe rap sitesi Turkishrap.com kuruldu.
Sagopa Kajmer-Ceza dissleşmeleri (2005-2010)[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkçe rap tarihinin en büyük dissleşmelerinden biridir. 2004 yılının sonlarında Sagopa Kajmer ve Ceza arasında soğuk rüzgarlar esmeye başladı. 2005 yılının ortasında Ceza'nın kız kardeşi Ayben'in Sagopa Kajmer'e laf atması ve Kolera'nın Ceza'nın oynadığı lolipop reklamını bunu para için yaptı olarak yorumlamasıyla Ceza, Sagopa Kajmer ve Kolera'ya Mürekkep Doldurdum adlı küfürlü bir diss attı. Ardından Sagopa Kajmer, Kuvvetmira ekibiyle birlikte Disstortion EP adlı 6 parçalık az küfürlü bir diss albümü hazırladı. Bu albümde Ceza başta olmak üzere Ayben, Rokabeat ve Sahtiyan'a açıkça göndermeler bulunmaktadır. Buna karşılık Ceza'nın karısı Rokabeat ve Ceza'nın kız kardeşi Ayben, Kolera'ya ve Sagopa Kajmer'e Günlerin Ağlak adlı bir diss attı. Sahtiyan ise Kartlar Karışsın adlı diss şarkısını yayınladı.Buna cevaben Sagopa Kajmer kolera ile birlikte Pesimist EP 4 albümünde Trakonya, Cümle mühendisi ve dil yaratmakta en asil silahları(son dize) adlı diss şarkılarını yayınladılar.Bir takım olaylardan sonra Sagopa Kajmer, 2007 yılında Ceza ve Ayben'e şahsına ve karısı Kolera'ya hakaret ettikleri, aynı yıl bir konserde Ceza, Salako Kajmer diyerek lakabıyla dalga geçtiği için dava açtı. Aynı yıl içinde Fuat Ergin, Sagopa Kajmer'e kızarak Kırmızı Halı adlı bir diss attı. Buna karşılık Sagopa Kajmer, Fuat Ergin'e de dava açtı. Bu olaylardan sonra sanatçıların parçalarının içinde, katıldıkları showlarda ve konserlerde bir sürü göndermeler yapıldı.
2009'da Hiphoplife'ın toplu albüm projesi adı altında Sagopa Kajmer'e 37 parçalık Hiphoplife Mixtapes Vol.1 - Nafile adlı diss albümü yapıldı.
2009 yılında Beyaz Show programına katılan Sagopa Kajmer'in Rapstar yarışması ve kendisi hakkında ağır konuştuğu için kızan Ceza, Bandırma konserinde Sagopa Kajmer'e gönderme yapmıştır. Bu göndermeler 2010'ların başında son bulmuştur.
2005-2010 (4. Jenerasyon)
Türkçe rap, bir süre sonra Türk gençliği tarafından öyle benimsendi ki 2005'li yılların başında birçok Türk genci rap adı altında aktif faaliyetler gösterdi.
2005 yılında Üsküdar'da melankoli tarzı ile ön plana çıkan Doğu Bosphorus, Kadıköy'de ise battle tarzı ile ön plana çıkan Kadıköy Acil isimli iki rap oluşumu kurulmuştur. Bu iki grup üyeleri arasında 2009'a kadar rap alemine damga vuracak dissleşmeler olmuştur. Kadıköy Acil günümüze kadar gelebildiyse de, Doğu Bosphorus 2011 yılından sonra piyasadan kaybolmuştur.
Doğu Bosphorus'un üyeleri; MizaKey, Prof, Milyonant, Shiva, Makber Natsu
Kadıköy Acil'in üyeleri; Ceza, Alaturka Mavzer, Emre Baransel, Mihenk Taşı, Sansar Salvo, Narkoz, Sayedar, Mafsal, Mel, Rapangels, Xir Gökdeniz, Char-Lee, Apache Squad, Dikta Sahara, Spar, Önder Şahin, Apse, Dikta, Merdiven Cru, Şeyh Şamil
Bu yıllarda önemli rap oluşumları ortaya çıktı;
2005 yılında N.F.R Team'in kurucusu Nefer Flex, Ais Ezhel gibi birçok müzisyeni bünyesine alan Kat10 oluşumunu kurdu. Fakat daha sonra bu oluşum dağıldı.
2005 yılında Sagopa Kajmer ve eşi Kolera, Melankolia Müzik adlı şirketi kurarak müzisyen gençlere destek vermeyi amaçladı.
2005 yılında İzmir'de Anıl Piyancı'nın oluşturduğu Yeşil Oda kuruldu. Yeşil Oda'ya daha sonra Araf, Grogi, Kamufle gibi önemli isimler katıldı.
2007 yılında Gına grubuna da dahil olan Karabük kökenli Kayra ve İstanbul kökenli beatmaker Farazi, İstanbul'da Farazi V Kayra grubunu kurdular.
2008 yılında Eskişehir'de Mersin kökenli Leşker Asakir ve Trabzon kökenli Allâme önderliği ile Batarya Company adında bir rap oluşumu ve kayıt stüdyosu kuruldu. Bu rap oluşumuna Necip Mahfuz, Lider, Taki, Hasip Aksu, beatmaker Deviasend ve Joker katıldı. 11 Aralık 2012 tarihinde Joker bazı kişisel sebeplerden dolayı Batarya Company ile yollarını ayırdığını duyurdu.
2008 yılında İstanbul'da Trabzon kökenli Sokrat ST, Siverek kökenli Cumali Efrah ve İstanbul kökenli Kamufle, Dikkat Records adında bir stüdyo kurmuştur.
2009 yılında İstanbul'da Saian, Hayki, Karaçalı, Patron ve Da Poet gibi usta isimlerin oluşturduğu Sefalet Records'un ardılı olarak Professional Music Company (PMC) kuruldu. Bu oluşuma sonrasında Onur Uğur, Selim Muran gibi isimler katıldı.
2009 yılında DJ Ergün Önderliğinde Master Of Turkrap ekibine Metin ve Talip katılmıştır ve Blue Jean Magazine dergisinde yazarlık yapmışlardır.
Turkish Hip Hop Belgeseli
Yönetmenliğini Cengiz Özkarabekir'in üstlendiği, 9 Kasım 2007 ve 18 Kasım 2007 tarihlerinde CNN Türk kanalında yayınlanmış iki bölümlük Türkçe rap ve Türkçe hip hop hakkındaki en geniş kapsamlı ilk belgeseldir.
- bölüm: Türkçe Rap'in Doğuşu: Almanya (9 Kasım 2007)
- bölüm: Yeraltı Operasyonu'ndan Yerüstüne: Türkiye (18 Kasım 2007)
Belgeselde konuşan isimler:
Almanya'dan Killa Hakan, Musa, Cartel'in üyeleri ve diğer rapçiler
Türkiye'den Turbo, Ceza, Sagopa Kajmer, Fuat Ergin, Dr. Fuchs, Sahtiyan, Emre Baransel, Sultana, Ayben, Kolera ve Kadıköy Acil
2010-2015 (5. Jenerasyon)
Hiphoplife etiketiyle çıkan birçok toplama albüm yapıldı ve bu albümlere birçok MC yani rapçi katıldı. Bu albümlere Organize Oluyoruz 1/2/3 serisi örnek gösterilebilir.[2][3] 2015 yılında ise Türkçe Rap'in büyük isimlerinden olan Ceza 5 yıllık sessizliğine ara vererek Suspus albümünü piyasaya sürdü.[4] 2010 yılında Norm Ender İçinde Patlar isimli solo bir rap albümü yapmış ve albümde bulunan Çıktık yine yollara parçasına klip çekmiştir. Birçok yeni MC piyasaya dahil oldu ve bu MC'ler ile birlikte yeni dinleyicilerde bu müziği dinlemeye başladı.
15 Eylül 2010 tarihinde Hakan Altuntaş öncülüğünde sadece internet üzerinden dinlenebilen Türkçe rap yayını yapan Türk Rap FM kuruldu. Günümüzde radyonun Facebook sayfa beğenisi 900.000 beğeniyi aşmıştır.
2011 yılı içerisinde Ankara'da DJ Suppa, 2005 yılından beri rap müzik ile uğraşan Ais Ezhel, Aga B ve Funk'dup grubu önderliğinde VooDoo Records kuruldu. Aynı sene içerisinde HiphopLife Freestyle King 2'yi Ais Ezhel kazanarak kendini ve VooDoo'yu duyurmayı başardı. Rap'e reggae tarzı bir yorum katan Ais Ezhel ve tarzı kısa süre içerisinde rap dinleyicileri tarafından beğenildi.
2003 yılında rap müzik yapmaya başlayan Gazapizm 2012 yılında İzmir'in Konak ilçesinde Argo İzmir stüdyosu kurdu. Argo İzmir oluşumuna daha sonra Zeze ve Boykot gibi isimler katıldı.
2007 yılında rap müzik yapmaya başlayan Grogi 2013 yılında İzmir'in Karşıyaka ilçesinde 90's Records stüdyosu kurdu.
2002 yılında rap müzik yapmaya başlayan Joker 2014 yılında Eskişehir'de HiphopJobz! stüdyosunu kurdu.
2011 yılında Master Of Turkrap ekibi İhtiyar Heyeti adında bir toplama albüm sundular.[5]
2013 yılında Hidra Devrap Freestyle yarışmasında birinci oldu. Aynı yarışmada Grogi ikinci, Allâme ise üçüncü oldu. Bu freestyle yarışmasında Allame ile Joker'in karşılaşması en çok konuşulan karşılaşma oldu.
2013 yılında Master Of Turkrap ekibi Oldschool Warrior adında ikinci toplama albümlerini çıkardılar. Bu albüm satışa 2015 yılında çıktı.[6]
2015 yılında Joker, Microphone Show isimli ilk bandrollü albümünü çıkardı.
2015 yılında Burak ve Erdal Toprak kardeşler Yetenek Sizsiniz Türkiye yarışmasına katıldılar ve ikinci oldular.
2015 yılında Zeo Jaweed, O Ses Türkiye isimli yarışmada üçüncü oldu.
2015 yılında Hiphoplife sponsorluğunda Türkiye'nin en büyük HipHop Festivali olan HipHop Jam İstanbul 2015 gerçekleştirildi. Festivalde 33 MC sahne aldı.
2015 yılının sonlarına doğru Pit10 rap müziği bıraktı.
Yıllardır sessizliğini koruyan Kurşun 2015 yılında rap müziğe geri dönüş yaptı.
2015 yılında Facebook üzerinden yayın yapan sayfası Blue Jean Magazine dergisinde Turbo ve Duygu Sezer'den sonra Hip hop köşesi hazırladılar. Bu köşe dergi aylık yayın hayatına son verene kadar devam etti.
2015-günümüz. (6. Jenerasyon)
2016 yılında Tankurt Manas, O Ses Türkiye yarışmasında dördüncü oldu.
2010'dan beri sessizliğini koruyan Norm Ender, EMI Music etiketiyle albüm çıkartacağını açıkladı.
2015 yılında rap müziği bıraktığını açıklayan Pit10, gerçek adı olan Server Uraz ismi ile müziğe geri döndü ve Beta, Şanışer, Selim Muran gibi isimler'le birlikte Epidem1k adlı bir kayıt stüdyosu kurdu.
2016 yılında Türkrapfm 2.Radyo Akademi ödülleri '' Yılın En İyi İnternet Radyosu '' ödülünü kazandı
22 Ocak 2016 tarihinde Hayko Cepkin yeni parçası Aldırma Gönül'de rap müzik sanatçısı Hayki'ye yer verdi.
2016 yılında Kezzo, Kafamın İçi albümünü piyasaya sürdü.
2016 yılında Nefret grubundan Dr. Fuchs Her Şeye Rağmen isimli solo albümü çıkarttı.
2016 yılında Hidra, Hoşgeldin Dünya Senin Evin albümünü piyasaya sürdü.
2016 yılında Yener Çevik, ILS Vision etiketiyle Sokak Dili ve Edebiyatı albümünü piyasaya sürdü.
2016 yılında Gazapizm, Bir Gün Herşey albümünü piyasaya sürdü.
2016 yılında Radikal "Nefes Al" isimli single albümü piyasaya sürdü.
2016 yılında Suikast.De sitesi geri gelmesi şerefine ilkini 2002 yılında çıkardığı albümün devamı niteliğindeki SND Mixtape Vol 2 albümünü piyasaya sundu.
2016 yılında Antakya'nın en köklü rap gruplarından Orontez bünyesindeki Kargaşa vefat etmiştir. Suikast'de Vefat anısına bir albüm yayınlamıştır.
2016 yılında uzun süredir sessiz kalan Orontez'den Knock Out yeni bir çalışma ve kliple dönüşünün sinyallerini vermiştir.
2016 yılında uzun süredir birlikte çalışan Joker ile Çağlar İnfaz'ın dissleşmesi gündem oluşturmuştur.
2016 yılında Kolera, Kolokolik isimli solo albümünü çıkartmıştır. Albümde Sagopa Kajmer ile Hırçınlar isimli düeti vardır ve bu düete klip çekilmiştir.
2017 yılında Sagopa Kajmer, 366. Gün isimli single çalışması sundu.
2017 yılında yaklaşık 1 yıl piyasadan uzak kalan Contra, medya sektörünü eleştirdiği Ters Yön isimli çalışmasıyla herhangi bir şirkete bağlı olmadan 10 Milyon izlemeyi aştı.
2017 yılında Allame Anakronik albümünü piyasaya sürdü.
2017 yılında İsviçre'den Makale 4. studyo albümünü Ritim ve Şiir'i dokuzsekiz etiketiyle çıkarttı.
2017 yılında Türkrapfm 3.Radyo Akademi Ödülleri '' Yılın En İyi İnternet Radyosu '' ödülünü kazandı
2017 yılında Türkrapfm 5.Sihirli Mikrofon Radyo Ödülleri '' Yılın En İyi İnternet Radyosu '' ödülünü kazandı
2017 yılında Norm Ender yıllarca süren sessizliğini bozup "Aura" adlı albümü piyasaya sürdü.
2017 yılında Radyo Mic Beatz, Kral FM ortaklığı ile geri dönmüştür.
2017 yılında Radikal, Sybra ile Kul Yarası isimli single'larını çıkarttılar.
2017 yılında Rapor 2 grubu 20. yıl için yeni bir albüm yapmak için stüdyoya girdi.
2017 yılında Sagopa Kajmer "Ahmak Islatan" adında yeni bir albüm yayınladı.(İçinde Pesimist EP 6'dan 8 şarkı, 366.gün ve Sertlik Kanında Var Hayatın ile 4 yeni şarkı vardır)