"Meciar" (2017) - kolejna filmowa perła dokumentalna od HBO
Demolowanie porządku prawnego, wykorzystywanie służb specjalnych do zastraszania politycznych przeciwników, grabież publicznych pieniędzy i obsadzanie swoimi ludźmi wszystkich możliwych stanowisk w państwie. Dodatkowo dodajmy do tego żenujący populizm, który ma cię zbliżyć władzę do „przeciętnego wyborcy”. No i balansowanie między pragnieniem wejścia na zachodnie salony, jednocześnie zachowując się jak wschodni sąsiedzi. Mówiąc krótko: witajcie w Słowacji połowy lat 90-tych. Państwie Vladimira Meciara.
(Plakat filmu)
Wielkim szacunkiem darzę Netflixa i HBO za poziom filmów dokumentalnych. Zwłaszcza tych „społeczno-politycznych”. Za ich analityczność i dociekliwość. I prezentowanie wielowątkowych, złożonych relacji społecznych. Tydzień temu pisałem wam o filmie „John McCain: komu bije dzwon”. Nie minął tydzień, a na HBO GO pojawił się rewelacyjny dokument przypominający populistę Vladimira Meciara.
Był, jak wspominają jego wyborcy, politykiem „który wie czego chce”. Lud kochał go za to, że zawsze miał swoje zdanie, potrafił zdiagnozować swojego wroga. Świetnie przemawiał. Bardzo sprytnie potrafił sprzedawać ludziom złudzenia o swojej uczciwości, jednocześnie pod stołem robiąc niezwykłe „przeboje” (np. autentycznie złodziejska prywatyzacja).
Co ciekawe w filmie na ten temat wypowiadają się osoby, które z nim współpracowały. 20 lat po jego upadku, już bez emocji wspominają, o tym dlaczego tak łatwo Słowacy zdobyli się na to, by oddać władzę osobie, która za pomocą lustracyjnych szantaży potrafiła eliminować lub podporządkować sobie ludzi (w tym przeciwników politycznych). Współpracownicy w większości nie zostawiają na nim suchej nitki.
Film ma bardzo ciekawą narrację. Meciar zrobił wyjątek – po wycofaniu się z życia publicznego nie rozmawia z mediami oraz zerwał niemal wszystkie kontakty ze współpracownikami (tak przynajmniej twierdzi). Dziennikarka, córka artystów-opozycjonistów wchodzi do jego domu. Ci nie znosili komuny i populizmu. Równocześnie prowadzi śledztwo dziennikarskie, by wykazać na kogo Słowacy dali się nabrać.
W tym dziele widzimy, jak społeczeństwa „pokomunistyczne” poszukiwały (wciąż to robią) na nowo swojej tożsamości. I jak wielu z nas ulega „szybkim prawdom” związanym z budowaniem nowego porządku. To jest przykre. Ale rządy Meciara nie są zbytnim ostrzeżeniem dla tego społeczeństwa. Wciąż w tym państwie unosi się duch uduchowionego patriotyzmu i cichych interesów władzy. Zeszłoroczne zabójstwo dziennikarza pokazało, że wciąż są tam problemy o których my, ich najbliżsi sąsiedzi nie mamy pojęcia.
Dla nas Polaków to ciekawy przykład tego, co się stanie, gdy do władzy dojdzie autentyczny Nikodem Dyzma.