Polski Atlas Etnograficzny

Niedawno uruchomione zostało Cyfrowe Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego. Jest to raj dla wszystkich osób lubiących dawne klimaty polskich wsi oraz osób chcących zgłębić wiedzę, o tym jak kiedyś żyło się na wsi w czasach kiedy nie było jeszcze telefonów komórkowych, komputerów i internetu.

Cyfrowe Archiwum powstało w ramach pierwszego etapu projektu o nazwie "Polski Atlas Etnograficzny – opracowanie naukowe, elektroniczny katalog danych, publikacja zasobów w sieci Internet" prowadzonego przez Uniwersytet Śląski.

Od czasu zakończenia II wojny światowej do teraz etnolodzy zbierają materiały etnograficzne polskiej wsi. Są to zdjęcia, mapy i zapiski w większości dotyczące budownictwa wiejskiego, transportu, zwyczajów i obrzędowości. Badania naukowców opierają się głównie na pracach terenowych prowadzonych niemal na całym obszarze Polski.

Cyfryzacja i bezpłatne upublicznienie Polskiego Atlasu Etnograficznego pozwoli zwykłym ludziom szerzej poznać minione życie wsi.

Po wejściu na stronę http://www.archiwumpae.us.edu.pl/collections/browse mamy możliwość przeglądania trzech kolekcji pn.:

• Ankiety Polskiego Atlasu Etnograficznego o zbieractwie roślin dziko rosnących w celach pokarmowych i leczniczych, zebranych w całej Polsce w latach 1947-1953. Kolekcja zawiera zdjęcia starych zielników z zasuszonymi roślinami, i co najciekawsze z opisem ich praktycznego zastosowania, najczęściej jako roślin leczniczych lub kosmetycznych. W zielnikach zawarta jest unikatowa, często zapomniana już wiedza. Przykładowo sposób użycia babki na oparzoną skórę - "ściąga się błonkę wierzchnią liścia i kładzie się bezpośrednio na miejsce sparzone. Łagodzi gorączkę i uśmierza ból." Kolejny ciekawy przykład dotyczy krwawnika - "urywa się zielone liście i dusi się nad raną, tak że krople zielonego płynu padają na ranę, mają tamować upływ krwi."

• Fotografie terenowe Polskiego Atlasu Etnograficznego - kolekcja zawiera 12181 niepublikowanych zdjęć z badań terenowych (lata 1954-1971). Oczywiście wszystkie (lub większość, każdego nie sprawdzałam) zdjęcia są czarno białe. Przedstawiają stare chaty, a w nich piece, kuchnie; budynki gospodarskie np. stodoły, stajnie, kuźnie, pasieki ze starymi ulami; sprzęty domowe np. maselnice, kołowrotki; wozy, sanie, bryczki. Są też zdjęcia budowli sakralnych (kościoły i cerkwie) oraz zdjęcia dokumentujące obrzędy i zwyczaje np. weselne, pogrzebowe. Wszystkie zdjęcia opatrzone są opisami i między innymi posiadają informacje o prawach autorskich (większość, jak nie wszystkie, nie jest chroniona prawami autorskimi).

• Mapy Polskiego Atlasu Etnograficznego (opublikowane) - kolekcja zawiera 770 map opublikowanych na łamach "Polskiego Atlasu Etnograficznego" (lata 1958-1981) oraz "Komentarzy do Polskiego Atlasu Etnograficznego" (lata 1999-2013). Tutaj w formie map i opisów odnajdziemy opracowania dotyczące np. zwyczajów, obrzędów i rolnictwa.
  Przykładowo mapa dotycząca zwyczaju "obdarowywania panny młodej zapraszającej na wesele" lub "poczęstunku po pogrzebie" czyli stypy, a także dotycząca "wróżby o śmierci z zachowania się psa" lub mapa zwyczaju "zawiadamiania pszczół o śmierci gospodarza".

Na stronie Polskiego Atlasu Etnograficznego w górnym prawym rogu znajduje się wyszukiwarka aktywna we wszystkich powyższych kolekcjach. Strona jest bardzo prosta w obsłudze.

Do czego może nam służyć ta baza danych?
Na pewno warto wiedzieć, że taki atlas istnieje. Bez wątpienia będzie on bardzo użyteczny gdy będziemy chcieli dowiedzieć się czegoś o dawnym życiu na wsi w Polsce, a także jeśli będziemy ciekawi jak żyli ludzie na terenach gdzie sięgają nasze korzenie. Jednak przede wszystkim są to interesujące i bardzo cenne informacje, które przenoszą nas do przeszłości, do życia które bezpowrotnie minęło. Do życia, które ustąpiło miejsca postępowi, komputerom i sztucznej inteligencji.

Wszystkie zdjęcia pochodzą z Polskiego Atlasu Etnograficznego i nie są chronione prawami autorskimi.

Pozdrawiam :)
@tapioka