Choroby w starożytnym Egipcie

Starożytny Egipt znamy z lekcji historii i wakacyjnych wyjazdów. Egipt to jeden z najczęściej wybieranych przez Polaków kierunków zagranicznych podróży. Lubimy tam jeździć. Słońce, rafa, zabytki i dobre jedzenie.

Starożytny Egipt był wysoko rozwiniętą cywilizacją zamieszkującą dolinę i deltę Nilu. Początki tej cywilizacji sięgają ok. 3500 lat p.n.e. (czyli ok. 200 lat wcześniej niż w Alpach żył Człowiek Lodu - Otzi). Stawiali piramidy, balsamowali zwłoki, uprawiali ziemię, mieli rozwinięty system organizacji państwa oraz wierzeń, wykształcili pismo w postaci pięknych hieroglifów, w zdobnictwie wykorzystywali złoto i kamienie szlachetne.

Zwiedzając starożytne zabytki zachwycamy się kunsztem ich wykonania, monumentalnością i detalami. Słyszymy opowieści o faraonach i egipskich bogach. Jednak czy wówczas zastanawiamy się nad ludźmi, którzy tam żyli? Jak bardzo różnili się od nas? Jak wyglądało ich codzienne życie? Jak się ubierali i co jedli? Jakie były ich radości i smutki dnia codziennego? Na co chorowali?

Zanim przejdziemy do chorób spójrzmy najpierw na ich styl życia

- Dieta

Z malowideł w grobowcach oraz badań archeologicznych wiadomo, że dieta dawnych Egipcjan była urozmaicona. Jadali dużo warzyw i owoców np. kapustę, cebulę, ogórki, soczewicę, sałatę, melony, figi, daktyle oraz podobno łodygi papirusu, pędy lotosu i owoce lilii wodnych. Zboża były ważnym produktem spożywczym. Wypiekano rozmaite pieczywo z pszenicy i żyta. W kuchni używano też jęczmienia.

Jadano mięso wieprzowe, wołowe, drobiowe. Biedna warstw społeczeństwa najprawdopodobniej zjadała też szczury. Często na talerzach lądowały ryby. Dieta obfitowała w mleko i jaja. Nie znano cukru, jako słodzidła używano miód. Powszechnie pito piwo, nisko procentowe piły też dzieci. Wino pijali tylko najbogatsi.

Newsweek.pl podaje, że "młody faraon Tutanchamon na życie po śmierci otrzymał kilkadziesiąt pojemników wypełnionych między innymi pieczonym mięsem i drobiem, kosze z pieczywem, owocami, cebulą, czosnkiem, porami, przyprawami ziołowymi: kminkiem, kolendrą, koprem, tymiankiem i majerankiem, oraz dzbany olejów, m.in. z lnu, czarnuszki, nasion sałaty, piwa i kilkadziesiąt amfor z winem."

Źródło: Wikipedia. Sarkofag Tutanchamona.

- Ruch i otyłość

Z wizerunków na licznych malowidłach wynika, że było to społeczeństwo, które raczej nie cierpiało na nadwagę. Na brak ruchu też chyba nie narzekali. W tamtych czasach codzienny naturalny ruch był codziennością. Ale co ciekawe sport już też uprawiano. Uprawiano zapasy i boks. Są dowody, że organizowano zawody wioślarskie i łucznicze. Grano także w gry zespołowe.

Źródło: Pixabay.com

Teraz możemy już przejść do chorób, które dotykały to starożytne społeczeństwo

O chorobach na jakie cierpieli wiadomo z nowoczesnych badań zmumifikowanych ciał. Poddaje się je między innymi badaniom rentgenowskim, tomograficznym oraz laboratoryjnym.

• Miażdżyca

Naukowcy uważają, że schorzenie to było powszechne we wszystkich warstwach społeczeństwa. W tętnicach badanych mumii bardzo często znajdowano złogi lipidowe i wapienne. Następstwem miażdżycy są przykładowo udary choroba wieńcowa i zawały serca, które zapewne starożytnym Egipcjanom nie były obce.

• Choroby pasożytnicze

Częstym pasożytem dotykającym ten starożytny lud był rodzaj przywry krwi występującej w Nilu. Pasożyt przenika przez skórę człowieka (np. stopy) w czasie kontaktu z wodą. Powoduje wiele dolegliwości pęcherza.
Badania wskazują również na zakażenia tasiemcem bąblowcowym. Źródłem zakażenia dla człowieka jest np. zakażony lis, a także pies.

• Ospa

Na ospę zmarł król Ramzes V z XX dynastii. Na jego twarzy podobno nadal widoczne są krosty. Panował tylko 3 lata. Zmarł w młodym wieku.

• Próchnica, anemia i zapalenie zatok

Polscy naukowcy przebadali szczątki dzieci w wieku od kilku tygodni do dwunastego roku życia, które żyły w czasach starożytnego Egiptu. Naukowcy twierdzą, że wiele z nich zmarło w wyniku infekcji. Zmiany w kośćcu wskazują, że dzieci cierpiały na anemię i chroniczne zapalenie zatok. Miały tez problemy z próchnicą pomimo, że nie znano jeszcze cukru oraz gazowanych napoi.

• Nowotwory

Mumia mężczyzny przechowywana w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Lizbonie wykazuje zmiany na kościach miednicy i kręgosłupa świadczące o przerzutach raka prostaty. Nowotwory znajdowane są również w innych egipskich mumiach.

Nie są to oczywiście wszystkie choroby starożytnych Egipcjan, o których obecnie wiadomo. Społeczeństwo to często chorowało również na pylicę płuc i malarię oraz wiele innych dolegliwości.

Należy wziąć pod uwagę, że spożywana przez starożytnych Egipcjan żywność była w 100% organiczna. Nie znano pestycydów, sztucznych nawozów i randapów, nie jedli też przemysłowo przetworzonej żywności pełnej sztucznych barwników, konserwantów i glutaminian sodu, tłuszczy utwardzonych i cukru, itp. Nie znano hormonów wzrostu i antybiotyków w paszy dla zwierząt i kolorowych napoi gazowanych. Egipcjanie nie palili, byli o wiele bardziej aktywni niż ludzie w naszych czasach. Żyli w czystym środowisku.

Jednak chorowali, a ich życie trwało bardzo krótko. "Przeciętna długość życia w Egipcie wynosiła od 32 do 35 lat, i to bez uwzględniania śmiertelności niemowląt, a człowiek, który przekroczył czterdziestkę, uchodził za szczęśliwca obdarzonego szczególną łaską bóstw."(tygodnikprzegląd.pl)

Co ciekawe dotykały ich te same choroby co nas obecnie. Z wyników badań szczątków starożytnych Egipcjan można wyciągnąć wniosek, że choroby uważane przez nas za cywilizacyjne trapią ludzkość od co najmniej od 5500 lat i wcale nie są domeną naszych czasów. Drugi wniosek jaki się nasuwa to, że życie w czystym środowisku, bez nadwagi, aktywny tryb życia oraz dieta obecnie uznana za optymalnie zrównoważoną nie chroni nas przed rakiem, miażdżycą, udarami itp.

Niektóre źródła:
https://ciekawostkihistoryczne.pl/2012/08/24/sport-w-starozytnym-egipcie/
http://www.newsweek.pl/plus/historia/historia-od-kuchni/co-jedli-w-starozytnym-egipcie-co-jadl-faraon,artykuly,361175,1,z.html
http://www.smakizpolski.com.pl/co-jedli-starozytni-egipcjanie/2/
https://www.tygodnikprzeglad.pl/chory-jak-faraon/
http://blog.warsawmummyproject.com/mumie-i-nowotwory
http://medsfera.pl/historia-zdrowia/starozytni-egipcjanie-chorowali-na-miazdzyce
https://www.polskieradio.pl/23/266/Artykul/1080623,Znamy-najstarsza-ofiare-nowotworu-Zyla-w-starozytnym-Egipcie
http://gazetalekarska.pl/?p=20519
http://kryminalistyka.fr.pl.pinger.pl/m/3359331
http://dentonet.pl/dzieci-starozytnym-egipcie-mialy-prochnice/

Zdjęcia niepodpisane są zdjęciami własnymi.
Post zgłaszam do Tematów Tygodnia 19, temat nr 1, nawiązanie - Afryka.

Pozdrawiam,
@tapioka