Ścieżki Chwały - Kubrick, ty królu

Witam.
Ostatni miesiąc to okres, w którym bardzo dużo zacząłem nadrabiać dzieł klasycznych - przemierzam przez dzieła Tarkowskiego, Stanleya Kubricka, który nakręcił dzieło, które dzisiaj tutaj omówię i zaraz po skończeniu pisania tego tekstu, zabieram się za "Badlands" Terrence'a Malicka. Jakiś czas temu brałem udział w konkursie tagu pl-filmy, w którym odpowiadałem na różne pytania na temat mojej filmowej zajawki i wśród nich było "Jaki jest Twój ulubiony czarno-biały film?", na który z przyczyny takiej, że "starych filmów nie oglądam, choć w końcu będę musiał", nie dałem zbyt solidnej odpowiedzi. I tym artykułem pragnę właśnie do tego pytania powrócić.

Przyznaje szczerze, że "Ścieżki Chwały" to mój pierwszy raz z twórczością mistrza. I to chyba najlepszy "pierwszy raz" z filmografią jakiegoś twórcy, jaki mi się przytrafił.

Dzieło Kubricka to dramat antywojenny przedstawiający losy Pułkownika Daxa (Kirk Douglas), który w czasie I wojny światowej przeprowadził nieudany atak na niemieckie pozycje. Po wycofaniu się jego dowódca. szalony Generał Paul Mireau (George Macready) uznał całą sytuację za tchórzostwo i wytacza kilku losowym, niewinnym żołnierzom proces, który może poskutkować niesłuszną karą śmierci. Pułkownik robi więc wszystko, co może, by ich uratować.

Nie spotkałem dotychczas filmu, który tak dobrze oddałby niesprawiedliwość wojennego piekła, tego jak bezradny może być człowiek wobec podłości człowieka z wyższą rangą. Ukazuje jak wojna może odebrać resztki człowieczeństwa, choć ostatnia, mocno symboliczna scena dodaje widzowi pewnej nadziei i otuchy w tej kwestii.
Postacie są bardzo solidnie określone - Pułkownik Dex pragnie sprawiedliwości - może stracić niewinnych ludzi, których odwrót w obliczu pewnej śmierci został uznany za akt tchórzostwa, w między czasie przyglądający się z boku inny oficer - Generał George Broulard (Adolphe Menjou) szuka jedynie rozgłosu i afery, patrzy na świat zero-jedynkowo i myśli, że każdy, włącznie z Pułkownikiem, tak jak on, kieruje się jedynie rozwojem swojej kariery. Biedni oskarżeni siedzą w celi i rozpaczają - z tego wszystkiego wynika, że wojna nie jest zła tylko dlatego, że giną na niej ludzie, lecz z powodu tego, że jej zasady uznają upadek moralności jako "największą wartość", jaką może reprezentować żołnierz.

Kreacje aktorskie są bardzo dobre jak na tamte czasy i ciężko mi jakoś specjalnie tu coś dodawać. Jednak realizacyjnie "Ścieżki chwały" to niemal najwyższa możliwa liga, a zwłaszcza zdjęcia - są znakomite, mimo czerni i bieli wiernie oddają klimat "wojennego brudu" i potęgują wrażenie potęgi bestialstwa złego generała.

Scenariusz jest kompletny, nie ma w tym filmie absolutnie żadnej niepotrzebnej minuty, niepotrzebnego dialogu, sceny, po prostu majstersztyk tamtych czasów. To jest najprzyjemniejsze w oglądaniu dzieło tamtego okresu, z jakim się zetknąłem, a pewna rażąca archaiczność pojawia się tylko w scenie ataku na pozycje niemieckie - wyraźnie możemy dostrzec jak statyści przewracają się o powietrze i przez to "umierają", ba raz nawet wyraźnie było widać, że jeden z nich po takim "wywróceniu się" oddycha, lecz to wynika jedynie z ograniczeń technicznych tamtych czasów (chyba będę powtarzał ciągle tą formułę przy każdym omawianiu klasycznego filmu), choć nieco to psuje pod względem dramatyzmu perfekcyjnie nakręconą scenę.

Także oto i mój ulubiony czarno-biały film - wybitne osiągnięcie kina antywojennego, dopracowane w każdym możliwym aspekcie... a z resztą, co ja się będę dalej rozpisywał - Stanley Kubrick uznawany jest za najlepszego reżysera w dziejach nie bez powodu.