Houston, mamy problem!

Przebieg trzeciej misji programu Apollo z sygnaturą 13 będzie pamiętany jeszcze na długo. Planowana rutynowa misja na Księżyc mało co nie skończyła się tragedią.

Ale od początku...

Apollo 13 była trzecią misją amerykańskich lotów kosmicznych Programu Apollo. Lotem na księżyc dowodził James Lovell, kontrolerem modułu dowodzenia został John Swigert (Początkowo miał to być Thomas Mattingly, ale z powodu podejrzeń zachorowania na różyczkę, John zajął jego miejsce) a stery modułu księżycowego objął Fred Haise.

Od lewej: James Lovell, John Swigert, Fred Haise

Pechowa 13...

11 kwietnia '70 – tego dnia rozpoczęła się misja Apollo 13. Saturn V – potwór ważący ponad 3000 ton wystartował. Mało kto zdaje sobie z tego sprawę, ale już na samym początku misja mogła zakończyć się fiaskiem. Silnik drugiego członu rakiety (S-II) zakończył swoją pracę ponad 2 minuty wcześniej niż zakładano. Spowodowało to drgania całej konstrukcji, co przy prędkości 24 tysięcy kilometrów na godzinę mogło skończyć się tragicznie. Silnik doznał przeciążeń wynoszących nawet 68 G. Przez całą tą sytuację trzeci człon (S-IVB) musiał pracować przez 9 sekund dłużej aby nadrobić deficyt prędkości, który wynosił 245 km/h. Drugie odpalenie trzeciego stopnia rakiety przebiegło pomyślnie. Załoga została umieszczona na trajektorii w kierunku Księżyca (Trans-lunar injection).

Start rakiety Saturn V

Wybuch...

Podczas lotu na odległości 320 tysięcy kilometrów od Ziemi, kontrola misji wysłała komunikat do załogi z prośbą uruchomienia urządzenia mieszającego ciekły tlen i płynny wodór. Ten zabieg był potrzebny, ponieważ dzięki niemu mogli odczytać realną zawartość obu zbiorników. Uruchomienie mieszacza spowodowało uszkodzenie izolacji kabla, który doprowadzał zasilanie maszyny. Skutkiem tego były liczne zwarcia, ogromny huk słyszany przez astronautów oraz zapłonięcie całej izolacji. Nastąpiło nagłe podwyższenie temperatury co z kolei podniosło poziom ciśnienia wewnątrz zbiornika grubo ponad dopuszczalny poziom. Nastąpiła eksplozja zbiornika numer dwa.
Zbiornik numer jeden jeszcze funkcjonował, natomiast był połączony przewodami z drugim zbiornikiem. Wybuch zerwał rurki a jego zawartość ulotniła się w przestrzeń kosmiczną. To nie koniec reakcji łańcuchowej. Wstrząs był na tyle silny, że zawory odpowiedzialne za silniki manewrowe zostały całkowicie zatrzaśnięte. Cały statek zaczął się chaotycznie kołysać a niektóre jeszcze działające silniki korekcyjne uruchomione przez autopilota nie pomagały. Dowódca Lovell po przejściu na sterowanie manualne również nie potrafił poradzić sobie z problemem. Zapasy tlenu wyciekły a statek był już w połowie drogi na Księżyc. Astronauci zostali poinformowani o natychmiastowym wprowadzeniu statku na trajektorię swobodnego powrotu na Ziemię.

Kontrola lotów misji Apollo 13

Przekreślenie misji...

Niesprawny już moduł serwisowy uniemożliwia lądowanie na Księżycu. Gene Kratz – kierownik misji Apollo 13 przerywa misję. Scenariusz awaryjnego powrotu został opracowany już 4 lata wcześniej. Plan miał w założeniu użycie silnika z modułu serwisowego do natychmiastowego wyhamowania statku, aby załoga mogła zmienić kierunek lotu. Niestety ten sposób okazał się niepraktyczny. Zamiast niego astronauci wykonali coś zupełnie innego. Dwóch załogantów przemieściło się do modułu księżycowego, gdzie odpalili silnik z modułu księżycowego a nie serwisowego. Podczas manewru wykorzystali wpływ grawitacyjny Księżyca. Po odrzuceniu modułu silnikowego załoga przeprowadziła ogląd uszkodzeń wraz z wykonaniem fotografii zbiorników. Niepotrzebny już lądownik Księżycowy zostaje odrzucony, gdzie uderza w powierzchnie wywołując wstrząs porównywalny z wybuchem 11.5 tony trotylu.

Zdjęcie Księżyca podczas powrotu na Ziemię

Lądowanie...

16 kwietnia rozpoczęła się faza wyhamowywania. Załoga odpala silnik na zaledwie 15 sekund w celu zredukowania prędkości, co przekładało się na podwyższenie kąta wejścia w atmosferę.
Dzień później Apollo 13 zbliża się do Ziemi. Uszkodzony moduł serwisowy zostaje odseparowany od reszty statku. 142 godzina misji – następuje wodowanie. Okręt ratowniczy USS Iwo Jima podpływa i bezpiecznie eskortuje załogę Apollo 13. Misja zostaje zakończona.

Wodowanie Apollo 13 zakończone sukcesem

Misja Apollo 13 wywarła wielkie zmiany w całym programie kosmicznym. Cięcia budżetowe zostały ograniczone, dwa loty zostały anulowane, do pozostałych startów zostały wprowadzone poprawki.

Załoga Apollo 13

Kontrola Misji

Źródła:
wikipedia.org
wikimedia.org