[Zdarzyło to się...] 988 lat temu. Święty Olaf patron Norwegii
Zdarzyło to się... 988 lat temu, w dniu 29-go lipca 1030 roku, król norweski Olaf II Haraldsson został zabity w bitwie pod Stikestad. Bitwa pod Stikestad była jedną z najsłynniejszych bitew w norweskiej historii, a śmierć króla Olafa II nie poszła na marne.
W tamtym czasie Norwegia nie była jednolitym państwem, w rzeczywistości było wielu władców i ludzi o niższej szlachetności, którzy kontrolowali ich własne domeny i lenna, w razie potrzeby tworzyli różnego rodzaju relacje i sojusze między sobą.
Co prawda już w IX wieku król Harald I Pięknowłosy po wygraniu decydującej bitwy w Hafrsfjördzie zjednoczył większość kraju. „Po kolei zmusił do uległości wszystkich drobnych władców norweskich. Podzielił Norwegię na okręgi i ustanowił w każdym z nich swego namiestnika (jarla).” Po jego śmierci stary status quo rządów ponownie ustanowił się w sposób organiczny. Potomkowie króla Haralda I angażowali się w niekończącą się serię sporów o władzę. Między innymi chodziło również o religię. Dwóch z potomków króla Haralda I Pięknowłosego, jego syn Haakon I Dobry oraz Olaf I Tryggvason podjęli szczególny wysiłek, żeby nawrócić Norwegów na chrześcijaństwo.
W roku 1000 Swen z Lade i Eryk z Lade przejęli władzę w Norwegi jako wasale duńskiego króla Swena Widłobrodego. Nie wszyscy w Norwegi się z tym zgadzali, ale bracia działali na zasadzie prawa silniejszego. W 1015 roku powrócił do Norwegi Olaf Haraldsson, potomek króla Haralda I Pięknowłosego i został natychmiast wybrany na Olafa II, króla Norwegii. To oznaczało wojnę, w dniu 25-go marca 1016 roku wojska Swena z Lade starła się z armią Olafa pod Nesjar. Pomimo przewagi liczebnej armia Swena została rozgromiona przez wojowników Haraldssona. Niestety duński król Swen Widłobrody nie mógł przyjść z pomocą dla swoich mniej lub bardziej lojalnych wasali, gdyż był zajęty wówczas walkami z Anglikami. Dopiero w 1028 roku duński król Knut Wielki, który swoim bogactwem i obietnicami wkupił się w łaski lokalnych możnych, zmusił Olafa II do wygnania.
Król Olaf II razem ze swoim synem i garstką zaufanych ludzi udał się na Ruś Kijowską, gdzie znalazł schronienie w Nowogrodzie u księcia Jarosława I Mądrego. Pobyt na wygnaniu wykorzystał, żeby się przygotować jak najlepiej do powrotu do Norwegi i odbicia królewskiego tronu z rąk duńskiego króla.
Na wieść, że ostatni z rodu Lade, królewski regent Haakon Eiriksson utonął, wygnany król Olaf II wrócił do Norwegi ze swoją armią, żeby odzyskać królewski tron i to, co uważał za swoje Królestwo Norwegii. Przeprawił się ze swoją armią około 3600 ludzi przez terytorium Szwecję i przekroczył góry doliną Verdal około 80 kilometrów na północ od Nidaros (obecnie Trondheim). W końcu dotarli do Stiklestad, farmy w dolnej części doliny, gdzie miała miejsce pamiętna bitwa.
Pod Stiklestad król Olaf II spotkał armię prowadzoną przez Kalva Arnessona, Torego Hunda i Torsteina Knarresmeda. Ten pierwszy był faktycznie jednym z podwładnych króla zanim ten został zmuszony do opuszczenia kraju, a zdradził króla i przeszedł na stronę jego przeciwników. Broniąca Trøndelagu armia liczyła około 14 tysięcy chłopskich wojowników zebranych przez pogańskich władców, więc znacznie przewyższała liczebnie armię króla Olafa II. Przy takiej nierównej liczbie walczących rezultat potyczki mógł być tylko jeden.
Podczas bitwy król Olaf II został raniony toporem w lewą nogę. Kiedy oparł się o głaz, odrzucił swój miecz i zaczął modlić się do Boga. Wtedy Tore Hund przebił go włócznią, a na koniec został jeszcze uderzony mieczem w szyję z lewej strony. Te rany były śmiertelne. Tore Hund zadał mu śmiertelny cios, używając do tego tej samej włóczni, która zabiła jego siostrzeńca, od czego zaczął się spór Tore z królem. Spalone szczątki króla Olafa II zostały zabrane i ukryte potajemnie w piaszczystych brzegach rzeki Nidelva, na południe od Nidaros.
Jak to się stało, że król Olaf II został świętym Olafem?
W czasie gdy rządził zjednoczył karaj i wprowadził chrześcijaństwo jako oficjalną religię w Norwegii, w tym celu król Olaf II sprowadził także do kraju czterech angielskich biskupów.
Około roku 1022 w Moster odbyło się spotkanie biskupów i doradców królewskich, mające na celu uchwalenie prawa kościelnego. Tam ustalono, że kościół norweski związany będzie z władzą królewską, to jest, że chrześcijaństwo będzie religią państwową. Przepis prawa (uchwalono je ostatecznie w roku 1024) zaczynał się tymi słowami: Rzeczą dla nas najważniejszą jest posłać ukłon na wschód i pomodlić się do Białego Chrystusa o pokój i o dobry rok (...) oby On był naszym przyjacielem...
W ustawie tej znalazł się między innymi zakaz bigamii i jedzenia mięsa w piątki. Nakazano także post przez siedem tygodni przed Wielkanocą. Niewolnikom miano przywrócić wolność, a za gwałt i uprowadzenie kobiety miały grozić surowe kary. Małżeństwa zawierane między ludźmi blisko ze sobą spokrewnionymi były zakazane. Zmieniono również obrządki pogrzebowe: zmarłych od tej pory grzebać się miało w poświęconej ziemi, chyba że byli złoczyńcami, zdrajcami albo samobójcami. W każdym okręgu miano budować nowe kościoły. Utrzymanie kościołów i księży miało spoczywać na barkach mężczyzn zamieszkujących każdy okręg.
W rok po bitwie ciało króla zostało odnalezione i wykopane z grobu. Pomimo roku od śmierci ciało dobrze się zachowało, a jego włosy i paznokcie podobno urosły odkąd został pochowany. Szczątki zostały przeniesione do kościoła świętego Klemensa w Nidaros. Wśród biskupów, których król Olaf II sprowadził z Anglii, był biskup Grimkjell, który oficjalnie i pośmiertnie ogłosił króla Olafa II świętym w dniu 3-go sierpnia 1031 rok. W tamtych czasach było możliwe, że biskupi ogłaszali lokalnie kogoś świętym, a papież tylko to potwierdzał. W przypadku Olafa II Świętego potwierdzenia tego dokonał w 1164 roku papież Aleksander III.
Katedra w Trondheim - Nidarosdomen
Na jego grobie zbudowano katedrę Nidaros, a miejsce pochówku stało się ośrodkiem kultu. Przez 500 lat, do czasu reformacji przybywali tu pielgrzymi z całej Skandynawii. Między Oslo a Nidaros wiódł specjalny pielgrzymi szlak, którym pątnicy podążali do sanktuarium. Szczątki króla spoczęły w srebrnym relikwiarzu za głównym ołtarzem w katedrze, jednak nie zachował się, gdyż w 1537 roku wywieziono relikwiarz do Danii i przetopiono na srebrne monety.
Święty Olaf jest patronem i obrońcą Norwegii i uważany jest za męczennika.
Źródła:
Olaf II Haraldsson
Battle of Stiklestad
Olaf of Norway
Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.