Zdarzyło to się... 95 lat temu. Pucz piwiarniany w Monachium
Adolf Hitler wraz z innymi członkami Narodowej Socjalistycznej Partii Robotniczej Niemiec (NSDAP) podjęli nieudaną próbę słynnego puczu piwiarnianego w Monachium w dniu 8 listopada 1923 roku. Zamach zakończył się klęską puczystów, rozwiązaniem NSDAP i skazaniem Adolfa Hitlera na pięć lat więzienia, ale w późniejszym czasie pomógł Hitlerowi zostać absolutnym władcą Niemiec.
Po zakończeniu I wojny światowej Adolf Hitler był człowiekiem głęboko nieszczęśliwym, niezadowolonym ze sposobu w jaki świat się rozwija, a także jak potraktowano Niemcy po przegranej wojnie. W jego dotychczasowym życiu najważniejszą rzeczą jaka się wydarzyła, to była służba wojskowa podczas pierwszej wojny światowej, warto poświęcić temu trochę czasu.
W czasie I wojny światowej Adolf Hitler służył we Francji i Belgii w XVI pułku bawarskim, był piechurem w 1-szej kompani piechoty podczas pierwszej bitwy pod Ypres w październiku 1914, w której poległo wielu z niedoświadczonych żołnierzy niemieckich, łącznie liczba ofiar śmiertelnych i rannych przekroczyła liczbę 40 tysięcy w ciągu około trzech tygodni. Jak duże straty odnosiły siły niemieckie niech zaświadczą dane z pułku, w którym służył Hitler, z 3600 żołnierzy, którzy przystąpili do walki po trzech tygodniach zostało tylko 611. Dowódca pułku płk Julius List również został zabity w bitwie. Pierwsza kompania piechoty skurczyła się z 250 do 42 żołnierzy. Po walce pułk musiał zostać odbudowany przy pomocy nowych rekrutów, na cześć poległego dowódcy został nazwany jego imieniem, a Adolf Hitler został awansowany z Schütze (szergowy) do stopnia Gefreiter (kapral). Można przypuszczać, że większość żołnierzy, którzy przeżyli została awansowana, a ich miejsce zajęli nowo przybyli rekruci. Gefreiter Hitler został wyznaczony jako pułkowy kurier, przenoszący wiadomości. Biorąc pod uwagę tylko pierwszą wojnę światową to Gefreiter Hitler był dobrym i dzielnym żołnierzem.
Pułk „Listy” walczył w wielu bitwach podczas całego okresu wojny, oprócz wspomnianej już pierwszej bitwy pod Ypres, walczyli nad Sommą (w 1916 roku), pod Arras i pod Passchendaele (w 1917 roku). Podczas bitwy o Fromelles w dniach 19-20 lipca 1916 roku Australijczycy, w swojej pierwszej ofensywie we Francji zaatakowali pozycje Bawarczyków, ci drudzy skutecznie odparli atak napastnika, ale ponieśli drugie największe straty w ludziach jakie odnieśli w czasie wojny, około 7 tysięcy żołnierzy zostało zabitych lub rannych.
Za swoją służbę Gefreiter Hitler został odznaczony w 1914 roku Krzyżem Żelaznym drugiej klasy a następnie w 1918 roku Krzyżem Żelaznym pierwszej klasy. Ciekawostką może być, że Hitlera do odznaczenia Krzyżem Żelaznym pierwszej klasy polecił ppłk Gutman, który był Żydem. Kolejnym interesującym szczegółem na temat Hitlera, odnoszącym się do jego służby w czasie pierwszej wojny światowej to zeznania dwóch jego byłych przełożonych, w czasie procesów norymberskich, że Hitler odmówił, aby jakkolwiek był promowany podczas wojny, gdyż uważał, że to co robi jest ważne, był w tym dobry i chciał to robić nadal.
W czasie bitwy nad Sommą w październiku 1916 roku Hitler został ranny w lewe udo, pomimo próśb, żeby pozostał z pododdziałem, został odesłany na dwa miesiące do szpitala w Beelitz w Brandenburgii. Kiedy wyzdrowiał skierowano go do magazynu logistycznego w Monachium, zwrócił się do swojego dowódcy kpt. Fritza Wiedemanna z prośbą o odesłanie go na front, gdyż nie mógł znieść myśli, że przebywa w Monachium, gdy jego koledzy walczą na froncie, w marcu 1917 roku powrócił na front zachodni.
W dniu 15 października 1918 roku wraz z kilkoma innymi żołnierzami niemieckimi został ranny w wyniku brytyjskiego ataku gazowego. Zostali oni oślepieni, a kilku z nich włączając Hitlera stracili głos na pewien czas. Po wstępnym hospitalizowaniu Hitler został hospitalizowany w Pasewalk na pomorzu. To właśnie w czasie pobytu w szpitalu dowiedział się od kapitulacji Niemiec w dniu 10 listopada 1918 roku. Podobnie jak wielu jego towarzyszy był oburzony postanowieniami traktatu wersalskiego z 1919 roku, który zmusił Niemcy do wzięcia odpowiedzialności za rozpoczęcie pierwszej wojny światowej, pozbawił Niemcy część terytorium, doprowadził do zdemilitaryzowania Nadrenii i nałożenia dotkliwych sankcji gospodarczych.
Po wojnie Hitler chciał pozostać w wojsku jako żołnierz, ale było to niemożliwe, ze względu na ograniczenie niemieckich sił zbrojnych. Wrócił więc do Monachium, gdzie w lipcu 1919 roku wyznaczono go na „Verbindungsmann” (kogoś w rodzaju agenta wywiadu) „Aufklärungskommando” (komórka rozpoznania) Reichswehry, z misją infiltrowania Niemieckiej Partii Robotniczej (DAP). Jednak w trakcie monitorowania działań DAP Hitler dał się przekonać do antysemickiego, nacjonalistycznego, antykapitalistycznego i anty-marskistowego ruchu prowadzonego przez Antona Drexlera. Hitler okazał się wybitnym mówcą publicznym, w związku z czym Drexler zaprosił go we wrześniu 1919 roku do przyłączenia się do partii, na co Hitler przystał. W niedługim czasie sam stanął na czele partii przemianowanej w Narodowo Socjalistyczną Partię Robotniczą Niemiec (NSDAP). Partia zyskiwała wielu zwolenników, szczególnie wśród weteranów wojennych, nikt nie był zadowolony z sytuacji w jakie znalazły się Niemcy po wojnie.
Odpowiadając na okres politycznego zamieszania i przemocy, bawarski premier Eugen von Knilling ogłosił w dniu 26 września 1923 roku stan wyjątkowy w całej Bawarii. W tym samym czasie Hitler ogłosił publicznie, że jego NSDAP zorganizują serię czternastu masowych wieców, które się rozpoczną w dniu 27 września. Władze Bawarii uznały to za duże zagrożenie dla porządku publicznego i zakazały zgromadzeń. Postawiło to Hitlera i innych członków partii przed trudnym wyborem, albo poddadzą się, albo naszedł czas na rozpoczęcie marszu na Berlin po władzę.
Sytuacja w Niemczech była bardzo napięta, również wyznaczeniu na bawarski triumwirat komisarz stanu Gustav von Kahr, szef bawarskiej policji płk Hans Ritter von Seisser i generał armii Otto von Lossow, którzy mieli odpowiadać za wprowadzenie spokoju i bezpieczeństwa mieli plan rewolucji i przejęcia władzy.
Hitler chciał jak Benito Mussolini poprowadzić marsz na Berlin, ale do tego celu potrzebował w pierwszej kolejności przejąć Monachium. W tym celu wraz z dużym oddziałem Sturmabteilung (SA) maszerował na Bürgerbräukeller w Monachium, bardzo dużą salę piwną w której komisarz von Kahr wygłaszał przemówienie przed około 3000 zgromadzonych. Z dokumentacji zachowanej przez nazistów wiadomo, że w ataku wzięło udział 603 członków SA, którzy otoczyli salę a wewnątrz zainstalowali gniazdo karabinu maszynowego. Po takim przygotowaniu na salę wszedł Adolf Hitler w towarzystwie między innymi Hermanna Göringa, Alfreda Rosenberga, Rudolfa Hessa, Ernsta Hanfstaengla, Ulricha Grafa, Johanna Aignera, Adolfa Lenka, Maxa Amanna, Maxa Erwina von Scheubner-Richter, Wilhelma Adam i wielu innych. Hitler wystrzelił z pistoletu w sufit, żeby zwrócić na siebie uwagę, wskoczył na krzesło i krzyknął Rozpoczęła się rewolucja narodowa! Sala jest otoczona przez sześciuset ludzi i nikt nie może jej opuścić!” A następnie poinformował, że rząd bawarski został obalony i ogłosił utworzenie nowego rządu z generałem Erichem Ludendorffem na czele.
W towarzystwie Hessa, Lenka i Grafa w sąsiednim pokoju zażądał od komisarza stanu Gustava von Kahra, płk Hansa Ritter von Seissera i generała Otto von Lossow poparcia dla puczu, za co on oferuje im stanowiska w rządzie. Von Kahr stanowczo odmówił, gdyż uważał, że nie będzie współpracował nazistami po tym jak wyprowadzono go z sali pełnej ludzi pod karabinami.
Generał Ludendorff nie był nawet obecny na sali, wysłano w związku z tym posłańców, żeby co przyprowadzili do sami, gdyż w ocenie Hitlera jego prestiż mógł być kluczem do sukcesu. W tym samym czasie przekazano telefonicznie instrukcje dla Ernsta Röhma, który czekał ze swoimi ludźmi w Löwenbräukeller (kolejnej sali piwnej), przejęcia kluczowych budynków w całym mieście. Zdemobilizowano również kadetów z pobliskiej szkoły piechoty.
Hitler był doskonałym mówca publicznym i według relacji świadków przekonał tłum na sali piwiarni swoją przemową, którą zakończył słowami: „Na zewnątrz są Kahr, Lossow i Saisser, którzy ciężko walczą o podjęcie słusznej decyzji. Czy mogę im powiedzieć, że staniecie za nimi?” Za te słowa otrzymał owację na stojąco i usłyszeli to trzej więźniowie w pokoju obok. Po przybyciu generała Ludendorff triumwirat niechętnie ustąpił. Później wszyscy razem wystąpili przed zgromadzonymi na sami, przemawiali i ściskali sobie ręce. W poczuciu zgody tłum został wypuszczony z sali Bürgerbräukeller.
Noc z 8 na 9 listopada 1923 roku w Monachium była pełna zamieszania, bawarscy urzędnicy, policjanci i żołnierze nie wiedzieli co się dzieje. Każdy z osobna musiał we własnym sumieniu decydować po której stronie się deklaruje. Wojsko wezwało posiłki. Rankiem Hitler uświadomił sobie, że rewolucja wyhamowała. Z jednej strony osiągnięto bardzo wiele, nazistowskie bojówki opanowały wiele ze strategicznych celów, ale z drugiej strony Hitler nie była chyba jeszcze gotowy na taki sukces, bynajmniej zaskoczyło to go i jego towarzyszy. Pomimo głoszonych haseł o marszu na Berlin wydaje się, że nie było przekonania w szeregach NSDAP, iż mogą w tak krótkim czasie opanować Monachium.
Brak zdecydowania, a przede wszystkim brak koordynacji doprowadziły do obalenia puczu, oddziały Röhma i generała Ludendorff starły się w walce z oddziałami bawarskiej policji i wojska. W wyniku walk generał został aresztowany. Dwa dni później aresztowano również Hitlera i Hessa oraz innych uczestników zamachu, część z zamachowców w tym Hermann Göring i Ernst Hanfstaengl ucieki do Austrii.
W wyniku procesu Adolf Hitler i Rudolf Hess zostali skazani na pięć lat więzienia za zdradę, jednak Hitler spędził tylko osiem miesięcy w więzieniu, gdyż został zwolniony za dobre sprawowanie. Nie marnował on bynajmniej czasu w więzieniu, to właśnie w murach Landsberg powstał jego manifest „Mein Kampf”, zyskał rozgłos i zwolenników poza Bawarią. Po wyjściu z więzienia kontynuował swoją strategię polityczną uzyskania władzy absolutnej, ale robił to małymi kroczkami w sposób legalny, no prawie legalny.
Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.