[Zdarzyło to się...] 77 lat temu. Święty Maurycy patronem włoskich "alpejczyków"
Zdarzyło to się… 77 lat temu, trwała II wojna światowa, gdy Il Duce – Benito Mussolini, zwiększył rozmiar elitarnego włoskiego korpusu piechoty górskiej tzw. alpejczyków z jednego pułku do sześciu dywizji „alpejskich”. W dniu 19-tego lipca 1941 roku papież Pius XII, który był zaciekłym anty-komunistą, pobłogosławił najnowszej formacji włoskiego dyktatora, przypisując świętego Maurycego na patrona „alpejczyków”. Do dnia dzisiejszego święto pododdziałów włoskich piechoty górskiej jest obchodzone 22-tego września w dniu ich patrona.
Kim był ten święty?
Maurycy był Egipcjaninem, urodzonym w Tebach w roku 250, który był wówczas częścią Imperium Rzymskiego, dlatego też Maurycy zaciągnął się jako żołnierz do rzymskich legionów. W trakcie swojej służby dał się poznać jako dobry żołnierz, co przekładało się na jego awanse, aż w końcu został wyznaczony na dowódcę Legii Tebańskiej. Głównym zadaniem legii było obrona miasta, według historyka z V wieku Euchariusza z Lyonu liczba żołnierzy liczyła 6666, czyli był to duży legion. Cechą charakterystyczną tego legionu było, że składał się głównie z chrześcijańskich legionistów z okolic Teby.
W Imperium Rzymskim chrześcijaństwo było piętnowane, jednakże terytorium, którym zarządzano z Rzymu było ogromne, a Teb był bardzo daleko od Rzymu, więc centurion Maurycy i jego chrześcijańscy legioniści nie stanowili problemu tak długo jak wykonywali rozkazy i walczyli dzielnie w chwale Imperium.
W 284 roku cesarzem rzymskim został Gaius Aurelius Valerius Diocletianus, powszechnie znany jako Dioklecjan. Nakazał on wszystkim rzymianom, niezależnie od religii, składanie publicznych ofiar rzymskim bogom, przez co wzmocnił status i władzę kapłanów. W podzięce kapłani wspierali cesarza Dioklecjana w walce politycznej. Każdy, kto odmawiał, przynajmniej udawania, że akceptuje rzymską religię musiał być dla przykładu ukarany, historycy to nazwali „prześladowaniami Dioklecjana”, które były ostatnimi i najcięższymi prześladowaniami chrześcijan w całej historii Imperium Rzymskiego.
Jeszcze zanim Dioklecjan przejął władzę Legia Tebańska z centurionem Maurycym została wysłana do Galii, by pokonać bunt Bagaudów. Misją legionu Maurycego było oczyszczenie przełęczy Świętego Bernarda nieopodal Mont Blanc, a więc przywrócenie rzymskiego logistycznego i komunikacyjnego szlaku, który został opanowany przez barbarzyńców. To w tym momencie władzę zdobył Dioklecjan.
Zgodnie z nowym porządkiem żołnierze Legii Tebańskiej otrzymali rozkaz, aby spełnić swój rytualny wymóg oddania ceremonialnych czci rzymskim bogom zanim pójdą w bój. Dla legionistów było naturalne postępować zgodnie z dyscypliną wojskową, czy składanie hołdów dla cesarza, czy pozdrawianie Imperialnej flagi, pomimo, że pochodzili z podbitych przez rzymian terenów. Jednakże czym innym była dyscyplina wojskowa, a czym innym oddawanie hołdu dla rzymskich bogów.
Dodatkowo legion Maurycego otrzymał rozkazy ataku na chrześcijańskie wioski w Galii, to było już za dużo dla chrześcijańskiego centuriona, który odmówił wykonania rozkazu. Żeby przywrócić właściwą dyscyplinę w Legii Tebańskiej, namiestnik cesarza Dioklecjana - Maksymian rozkazał zdziesiątkowanie legionu Maurycego. W tym celu żołnierze zostali ustawieni w szeregu, a co dziesiąty z nich został zabity dla przykładu dla innych. Po zdziesiątkowaniu legionu Maksymian ponownie wydał rozkaz ataku i zniszczenia chrześcijańskich wiosek w Alpach. Centurion Maurycy i jego żołnierze ponownie domówili wykonania rozkazu.
Maksymian uświadomił sobie, że w przypadku tego zadania nie może liczyć na Legie Tebańską, co gorsza, to nieposłuszeństwo stanowiło poważne zagrożenie dla dyscypliny wojskowej, a przecież w skład legionów rzymskich wchodziły różne narodowości i religie. W związku z tym dyscyplina musi być jednolita i równa dla wszystkich, nie mógł tolerować nieposłuszeństwa Teban. Nakazał więc egzekucję wszystkich legionistów, poczynając od centuriona Maurycego a na zwykłym piechurze kończąc. Całe zdarzenie miało miejsce w w Agaunum, które obecnie nazywa się Saint-Maurice (czyli w południowo-zachodniej Szwajcarii), do dnia dzisiejszego funkcjonuje tam Opactwo St. Maurice.
Centurion Maurycy został pośmiertnie ogłoszony świętym. Obecnie uznawany jest za męczennika chrześcijańskiego oraz świętego Kościoła katolickiego, prawosławnego i koptyjskiego, wspominany również przez ewangelików.
Dlaczego święty Maurycy został patronem żołnierzy włoskiej piechoty górskiej?
Było wielu świętych, dlaczego papież Pius XII zdecydował się przydzielić Maurycego na patrona „alpejczyków”? Powodów mogło być wiele, ale gdy weźmiemy pod uwagę sytuację polityczną tamtego okresu, można przypuszczać, że tym wyborem papież chciał coś przekazać. Włochy rządzone były przez Mussoliniego, III Rzesza przez Hitlera, a Związek Radziecki przez Stalina, łączyła ich totalitarna władza absolutna, gdzie losy milionów ludzi zależały od kaprysu bezlitosnych władców. Był to świat pełen nakazów, rozkazów i wymuszania posłuszeństwa przy użyciu siły militarnej. Święty Maurycy również był żołnierzem, ale gdy otrzymał rozkaz zabicia niewinnych ludzi tylko ze względu na ich wyznanie, odmówił wykonania rozkazu, za co on i towarzyszący mu żołnierze ponieśli śmierć. Jednakże jego czyny i odważna postawa przeszły do historii, natomiast przywódcy, którzy go zabili upadli w niesławie i zapomnieniu.
W związku z tym, może przez wybór świętego Maurycego na patrona „alpejczyków” papież Pius XII, chciał wyrazić swoje zdanie na temat toczącej się wojny i roli jednostki w historii. Miało to zapewne dać „alpejczykom” do myślenia, że rozkazy rozkazami, ale bycie prawym człowiekiem jest najważniejsze i ponad prawami świeckimi.
Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.