[Zdarzyło to się...] 486 lat temu. Dzielny chorwacki kapitan, który ocalił Wiedeń

Jako Polacy przyzwyczailiśmy się do myśli, że to Jan III Sobieski w roku pod Wiedniem 1683 ocalił Europę przed tureckimi hordami. Nie umniejszając zasług wojsk polskich, austriackich i niemieckich pod wodzą polskiego króla Jana III Sobieskiego, należy również pamiętać, że nie była to pierwsza próba zdobycia Wiednia przez sułtanów Imperium Osmańskiego.

W 1532 roku armia turecka pod osobistym dowództwem sułtana Sulejmana Wspaniałego zmierzała na podbój Wiednia, którego nie udało im się zdobyć trzy lata wcześniej. Jednak już w trakcie kampanii zmienił plany ruszając ku węgierskiemu terytorium. W wyniku tego manewru w dniu 5-go sierpnia 1532 roku przystąpili do oblegania miasteczka i zamku w Kőszeg. Kőszeg nie był uważany za szczególnie strategiczne miejsce przez żadną ze stron, przez co jego załogę stanowiło około 800 żołnierzy węgierskich i chorwackich pod dowództwem chorwackiego oficera - kapitana Nikolę Jurišića.

Sułtan przewidywał szybkie zdobycie zamku i dalszy marsz na Wiedeń, jednakże opór jaki stawił ten niewielki oddział żołnierzy bardzo go zaskoczył. W dotychczasowej kampanii pokonywał dużo większe siły wojskowe, część z nich poddawała się ze względu na przytłaczającą wielkość tureckiej armii, której liczebność historycy określają rzędem wielkości 120-140 tysięcy ludzi. To takiej sile oparł się kapitan Jurišić z około 800 żołnierzami, bez artylerii i z bardzo niewielką ilością broni. Wbrew wszelki racjonalnym kalkulacjom oblężenie zamku trwało 25 dni, a kapitan Jurišić ze swoimi ludźmi zatrzymał na jakiś czas osmańską ofensywę w kierunku Wiednia.

Sułtan Sulejman Wspaniały, już raz bezskutecznie próbował zdobyć Wiedeń, w 1529 roku po zdobyciu Budy i osadzeniu na węgierskim tronie Jana Zápolyi wyruszył dalej na Wiedeń, po rozbiciu sił dowodzonych przez von Zedlitza przystąpił do oblężenia. Po części w wyniku pojawienia się wojsk Ferdynanda I, a po części ze względów logistycznych odpuścił oblężenie Wiednia po 19 dniach. W jego przekonaniu kampania z 1529 roku pomimo braku końcowego sukcesu w postaci zdobycia Wiednia, uczyniła dużo, żeby kolejna lepiej przygotowana kampania była łatwiejsza i skuteczniejsza w osiąganiu celów.

Zanim armia sułtana dotarła do zamku w Kőszeg, po drodze zdobył i złupił siedemnaście ufortyfikowanych miast i zamków, w związku z czym przystąpili do zdobywania miasta niemal z marszu. Po oblężeniu miasta Wielki Wezyr Pargali Ibrahim Pasza zaproponował obrońcom poddanie grodu, ale kapitan Jurišić zdecydowanie odmówił. W związku z tym armia turecka przystąpiła do realizacji standardowych procedur oblężniczych armii osmańskiej, sułtan dysponował artylerią, która ostrzeliwała mury miasta, dysponował również górnikami, którzy natychmiast przystąpili do podkopywania murów. Takie działanie zawsze wcześniej było skuteczne, szczególnie, że liczebność obrońców miasta nie stanowiła żadnej siły w ich mniemaniu.

Obrońcy wykryli, że Turcy robią podkopy pod murami, że swojej strony również je robili, żeby przejąć napastników. W niektórych miejscach mury się zawaliły, ale żadne z licznych ataków Turków (od 17-19 ataków) na te wyłomy nie przyniosły sukcesu. Początkowo sułtan miał nadzieję, że cesarz rzymski Karol V wyśle dużą armię na odsiecz dla dzielnego oddziału kapitana Jurišića, gdyby tak się stało mógłby pokonać armię cesarstwa rzymskiego w otwartej bitwie i osiągnąć decydującą przewagę, niestety czekał na próżno. Wielka armia cesarstwa była wciąż zgromadzona w Regensburgu i nie była gotowa na takie akcje.

Na odsiecz kapitanowi Jurišić przyszła pogoda, zaczął padać ulewny deszcz, który zamieniał pola w morza błota, a drogi w koryta rzek. Chłopi przedstawili to sułtanowi, że nadeszła pora deszczowa i że będzie tak padać długo. Na potwierdzenie tych słów deszcz nie ustawał. Sułtan wystraszył się, że takie warunki spowolnią jego ciężkie siły w drodze na Wiedeń, że po raz kolejny oblężenie Wiednia będzie nieskuteczne z uwagi na logistykę, a on będzie zmuszony do przezimowania zanim będzie znowu gotowy do walki ze swoimi pododdziałami. Tak więc w dniu 30-go sierpnia 1532 roku sułtan Sulejman Wspaniały wycofał się z oblężenia zamku Kőszeg w wyniku sierpniowych deszczów i pomaszerował ze swoim wojskiem do domu, zamiast kontynuować kampanię wiedeńską jak to wcześniej planował.

Czterotygodniowe opóźnienie tureckiego marszu na Wiedeń, które było udziałem dzielnego pododdziału kapitana Nikoli Jurišića, zmusiło sułtana do zmiany planów, gdyż miał świadomość i informacje wywiadowcze, że cesarz rzymski kompletuje armię do obrony Wiednia. W przypadku armii cesarskiej prawdą było, że Karol V gromadził wojska z całej Europy, ale nie były one w stanie dotrzeć do Wiednia przed 23 września 1532 roku, ale wtedy i tak nieświadoma armia sułtana była już w drodze powrotnej do Imperium Osmańskiego.

Co się stało z kapitanem Nikolą Jurišićem? Między innymi za odwagę i skuteczność podczas obrony zamku w Kőszeg został uhonorowany przez Ferdynanda I tytułem barona. W 1537 roku awansowano go do rangi generała i najwyższym dowódcą wojskowym Slawonii i Dolnej Saksonii. W późniejszym okresie był również tajnym doradcą na dworze cesarskim w Wiedniu. Zmarł w 1545 roku w Kőszeg, w mieście, którego obroną skutecznie dowodził przed laty.

W każdym razie, 486 lat temu, dzięki obronie przez dzielny pododdział kapitana Nikolia Jurišića zamku w Kőszeg, ocalony został również Wiedeń, który wtedy nie był gotowy na odparcie ataku armii sułtana Sulejmana Wspaniałego. Kolejną próbę podbicia Wiednia podjął Mehmed IV w 1683 roku, ale tę historię to już znamy bardzo dobrze, z uwagi na zwycięską odsiecz króla Jana III Sobieskiego.

Źródła:
Oblężenie Güns
Siege of Güns
Nikola Jurišić
Nikola Jurišić
Sulejman Wspaniały
Suleiman the Magnificent

---

Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CC0.