Zdarzyło to się... 431 lat temu. Zniszczenie floty hiszpańskiej w Kadyksie
W dniu 19-tego kwietnia 1587 roku mały, lekki i szybki okręt wypłynął z Portsmouth w Anglii na specjalny rozkaz królowej Elżbiety I. Był to najszybszy z dostępnych okrętów, gdyż jego zadaniem było dostarczenie rozkazów od królowej do admirała floty, która wypłynęła z tego samego portu siedem dni wcześniej. Kapitan miał świadomość jak ważne zadanie mu powierzono i jak pilna to sprawa, miał on przekazać nowe rozkazy od królowej Elżbiety I do wiceadmirała Sir Francisa Drake'a, który na pokładzie okrętu flagowego "Elizabeth Bonadventure" płynął z flotyllą szesnastu angielskich okrętów wojennych w kierunku hiszpańskiego portu Kadyks. W tych rozkazach królowa nakazała wiceadmirałowi Drake'owi powstrzymanie się od jakichkolwiek działań wojennych przeciwko hiszpańskiej flocie ani żadnemu hiszpańskiemu portowi. Niestety rozkazy te nigdy nie dotarły do admirała, gdyż okręt, który je przewoził był zmuszony do powrotu ze względu na pogorszenie pogody. W związku z tym, że wiceadmirał Sir Francis Drake nie otrzymał nowych rozkazów wykonał wcześniejsze, które mówiły o przeciwstawieniu się hiszpańskiej flocie. Anglicy zmusili Hiszpanów do poddania statków, które splądrowali, a następnie spalili i zatopili blisko trzydzieści hiszpańskich okrętów w porcie w Kadyksie, a także wiele innych w drodze do i z Kadyksu.
Jak to się stało, jakie było tło historyczne?
Samo stwierdzenie, że Hiszpania i Anglia miały strategiczny problem w drugiej połowie XVI wieku, byłoby bardzo powierzchowne i ostrożne. Ten strategiczny problem składał się z kilku płaszczyzn, podstawową płaszczyzną konfliktu była religia, Hiszpania, a zwłaszcza król Filip II z dynastii Habsburgów, była katolicka. Po drugiej stronie konfliktu była angielska królowa Elżbieta I, którą papież Pius V ekskomunikował w 1570 roku. W 1584 roku król Filip II podpisał traktat z Joinville z francuską Ligą Katolicką, którego celem było całkowitego zlikwidowania dalszego rozwoju ruchu protestantyzm.
Różnice religijne to nie jedyna płaszczyzna konfliktów, Hiszpania w XVI wieku była światową potęgą morską, która powiększała swoje kolonie zamorskie, podobnie było w przypadku Anglii. Ich interesy często się krzyżowały, jak to często bywało w historii, w przypadku konfliktu dwóch potęg światowych, rzadko się zdarzało, żeby jedno lub drugie państwo atakowało się nawzajem bezpośrednio, często konflikt toczony jest z dala od zwaśnionych stolic. Podobnie było w przypadku konfliktu hiszpańsko-angielskiego, Anglicy zawarli w 1585 roku traktat z Nonsuch, który był poparciem dla holenderskiej Republiki Zjednoczonych Prowincji w dążeniu do odzyskania niepodległości, ponadto Anglicy wyrazili wsparcie dla pretendenta do portugalskiego tronu Antoni de Crato, co stanowiło kolejne podgrzanie konfliktu.
Imperium hiszpańskie było częścią całej historii dynastii Habsburgów, a hiszpańska ekspansja na półkulę zachodnią miała poparcie Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a także włoskich książąt. To była kolejna kością niezgody z Anglikami, którzy byli zdenerwowani, gdy ktokolwiek oprócz nich dysponował zbyt dużą siłą morską.
Obraz przedstawiający hiszpańską armadę
Król Filip II zdecydował się na bezpośrednią potyczkę z Anglikami, która miała rozsądzić, kto jest rzeczywistym mocarstwem, w tym celu postanowił rozbudować flotyllę okrętów - Niezwyciężoną Armadę, żeby zaatakować Anglię. Zebrał tę armadę w porcie w Kadyksie. Oczywiście XVI wiek nie różnił się znacznie od XXI w tym, że nie można zbudować i przygotować ogromne siły morskie w zupełnej tajemnicy. Do budowy potrzeba wielu ludzi, ponadto okręty są na tyle duże, że łatwo je można wypatrzyć. Angielscy szpiedzy również zauważyli przygotowania Hiszpanów. Królowa Elżbieta I uznała, że będzie dużym błędem czekanie we własnych portach na hiszpańską inwazję. Ciekawostką może być, że reakcja na zagrożenie ze strony Hiszpanów nie była tylko działaniem militarnym, była również przedsięwzięciem ekonomicznym. Królowa mianowała Sir Francisa Drake'a na wiceadmirała, i wyznaczyła go dowódca angielskiej floty wojennej, której misją było pozyskanie informacji o stanie przygotowań Hiszpanów, przechwycenia ich dostaw, ale również atakowanie ich floty na otwartym morzu i jak będzie to możliwe atakowanie hiszpańskich portów. Flotylla Drake'a składała się z czterech galeonów królewskiej marynarki wojennej oraz dwudziestu innych jednostek pływających. Te pozostałe okręty były opłacone przez londyńskich finansistów, a zyski jakie miała przynieść wyprawa Sir Drake'a miały być podzielone w tych samych proporcjach jak ich inwestycje w flotę. Natomiast królowa Elżbieta I jako właścicielka czterech galeonów miała otrzymać 50 % zysków. Można to określić jako oficjalne piractwo.
Bazując na informacjach wywiadowczych o hiszpańskiej flocie przygotowującej się w Kadyksie, flota angielska tam właśnie się udała. Kadyks był bardzo dużym hiszpańskim portem, w którym znajdowało się wiele okrętów, z racji tego, że Hiszpania była największym potęgą morską pod władzą króla Filipa II. Gdy flota Sir Drake'a zbliżyła się do portu opuściła bandery, żeby ukryć przynależność do korony angielskiej. Pojawili się o zmierzchu 29-tego kwietnia 1587 roku, hiszpańskie baterie otworzyły ogień z nabrzeża, ale nie były w stanie zapobiec. W wymuszonej bitwie morskiej siły hiszpańskie nie były w stanie odeprzeć ataku anglików. Siły pod wodzą Sir Drake'a opuszczały port w Kadyksie zabierając ze sobą cztery statki towarowe wyładowane zapasami na planowaną inwazję na Anglię, pozostawili po sobie 27 zniszczonych okrętów hiszpańskich.
W drodze powrotnej stoczyli jeszcze szereg potyczek morskich z hiszpańskimi okrętami, dzięki czemu ich zdobycze jeszcze bardziej się powiększyły. W dniu 8-go czerwca flotylla znalazła się na kursie portugalskiego statku handlowego São Filipe, powracającego z Indii obładowanego dalekowschodnimi skarbami. Anglicy nie mogli przepuści okazji na powiększenie łupów, po wygranej walce, statek z ładunkiem złota, przypraw i jedwabiu o wartości 106 tysięcy funtów został przejęty i doprowadzony do Anglii, gdzie cała wyprawa dotarła 6-tego lipca 1587 roku.
Obraz przedstawiający hiszpańską armadę
Misja zakończyła się sukcesem, w trakcie wyprawy ponad sto różnych hiszpańskich statków zostało zniszczonych lub pojmanych wraz z ładunkiem. Straty jakie spowodowała wyprawa Sir Drake’a spowodowała ponad roczne opóźnienia w przygotowaniu inwazji na Anglię, dopiero w sierpniu następnego roku słynna hiszpańska armada mogła najechać Anglię.
Patrząc z perspektywy czasu na zakończoną sukcesem, zarówno militarnym i finansowym wyprawę wiceadmirała Sir Francisa Drake’a można zadawać sobie pytanie, dlaczego królowa Elżbieta I wysłała za nim szybki okręt z nowymi rozkazami 19-tego kwietnia 1587 roku? Czy rzeczywiście jego misją było dotarcie do angielskiej flotylli, czy tylko miało sprawiać pozory?
Niektórzy historycy są skłonni twierdzić, że była to tylko gra pozorów, żeby w przypadku nie powodzenia misji królowa Elżbieta I mogła się tłumaczyć, że próbowała odwołać Sir Drake’a. Może jest w tym ziarno prawdy, przecież XVI wieczni władcy byli nie mniej cyniczni od współczesnych. Wojna angielsko-hiszpańska trwała w sumie blisko dwadzieścia lat, w latach 1585-1604.
Ta wyprawa była jedną z wielu wypraw Sir Francis Drake'a, którego określa się słusznie angielskim korsarzem, zasłynął on również z opłynięcia dookoła świata w latach 1577-1580.
Mapa wyprawy Drake'a dookoła świata
Subiektywne opracowanie, które ma na celu przybliżyć czytelnikowi w sposób przystępny wydarzenia historyczne, wspomagałem się materiałami z Wikipedii i innymi. Obrazy pochodzą z Wikimedia na licencji CO0.