Kartka z kalendarza - 17 marca 1452 - Bitwa pod Los Alporchones (Lorca)

566 lat temu miała miejsce bitwa pod Los Alporchones w Murcji, na wybrzeżu Morza Śródziemnego w południowo-wschodniej części obecnej Hiszpanii. Bitwę stoczyły armia najeźdźca kalifatu w Granadzie i połączonymi siłami Królestwa Kastylii i Królestwo Murcji. Generał sułtana Malik ibn al-Abbas Malik ibn al-Abbas przegrał bitwę, w wyniku czego nastąpiła znaczna poprawa pozycji chrześcijan w długoletniej walce z muzułmanami, a kalifat w Grenadzie zgodził się na pięcioletnie zawieszenie broni.

^{Kapitulacja Grenady przed monarchami katolickimi - "La Rendición de Granada" - Francisco Pradilla (Wikimedia)}

Jak to się stało i dlaczego miało to znaczenie?

Przez 780 lat, po podbiciu chrześcijańskiej Hiszpanii przez Umayyad większość Półwyspu Iberyjskiego było we władaniu muzułmańskich władców, dzięki stopniowemu odbijaniu kolejnych terytoriów przez chrześcijan Hiszpanie doprowadzili w 1492 roku do upadku Królestwa Nasrid w Grenadzie i odzyskania półwyspu z rąk Maurów. Okres ten nazywany jest rekonkwistą czyli ponownym podbojem.

Z muzułmańskiego punktu widzenia terytorium Hiszpanii stanowiło zachodni rejon operacyjny jihadu, którego celem było szerzenie nauki Mahometa na inne terytoria, podobne podboje w tym okresie miały miejsce na wschodzie Europy i Bałkanach. Długo zajęło Hiszpanom odzyskanie swojego terytorium z rąk Maurów. Niestety mało jest materiałów odnośnie początkowego okresu rekonkwisty, szczególnie, że był to długi okres czasu. Dopiero kroniki z XV wieku donoszą o odzyskaniu półwyspu przez chrześcijan.

^{Kolejne etapy rekonkwisty (Wikimedia)}

Kalifat w Granadzie był główną muzułmańską twierdzą na Półwyspie Iberyjskim. Przez dziesiątki lat trwała walka o odzyskanie miasta, z drugiej strony armia kalifatu cyklicznie najeżdżała rejon Murcji, udało im się nawet odbić z rąk chrześcijan wiele miast pogranicznych. Król Kastylii Juan II poprosił sułtana Muhammad IX o rozejm celem reorganizacji własnych sił. Sułtan od razu zrozumiał zamiary Króla, uznał to za oznakę słabości i odpowiedział kolejnymi atakami swojej armii, przede wszystkim celem zdobycia łupów, w 1451 roku w wyniku najazdów na terytorium Murcji sprowadził wiele łupów i niewolników, a także 40 tyś. sztuk bydła wraz z 40 pasterzami. Skala tych ataków zmusiła króla Juana II i jego szlachtę do natychmiastowego uporządkowania swoich spraw, oraz utworzyć zjednoczony front przeciwko kalifatowi w Granadzie.

Bitwa pod Los Alporchones

Alonso Fejardo, zarządca zamku Lorca, zebrał siły składające się z rekrutów z całej Murcji. Ta mała armia składała się z 300 rycerzy i 2 tysięcy piechoty. W oczekiwaniu na wojska sułtana Muhammad IX ustawili się poza miastem Lorca, no polu zwanym Los Alporchones. Wykorzystali ukształtowanie terenu i położenie geograficzne oczekując w zasadzce na armię sułtana, która musiała wracać tą drogą z rabunkowej wyprawy. Brak jest informacji o liczebności armii kalifatu, jednakże można stwierdzić, że była on niewiele liczniejsza niż siły hiszpańskie. Wojska sułtana nie spodziewały się ataku ze strony Kastylijczyków, więc rozpoznanie wojsk muzułmańskich oraz ich zabezpieczenie było na niskim poziomie, co spowodowało, że wpadli w zasadzkę wojsk hiszpańskich. Fortel wykorzystany przez wojska Kastylijskie pod Lorca zapewnił im przewagę w walce, pomimo trudnej sytuacji zaprawiony w boju generał sułtana Malik ibn al-Abbas był w stanie dwukrotnie przeformować swoje oddziały w celu kontynuacji bitwy. Alonso Fejardo, obawiając się, że grenadyjczycy mogą odzyskać przewagę za sprawą bohaterskiego przywództwa generała, osobiście zaangażował się w walkę z nim. Walka była zaciekła, ale w końcu Alcade Alonso Fajardo zdołał zrzucić z konia Malika ibn al-Abbasa, biorąc go do niewoli.

Pozbawieni przywództwa grenadyjczycy próbowali uciekać z pola walki, siły hiszpańskie ścigały ich aż do miejscowości Vera w prowincji Almeria. Według relacji średniowiecznych kronikarzy tylko około 300 muzułmanów z powodzeniem uciekło z pola walki i przedostało się do Granady. Straty jaki poniosła armia sułtana Muhammad IX były opisywane jako wysokie, bez podawania liczby ofiar śmiertelnych i rannych. W szeregach hiszpańskich śmierć poniosło 40 ludzi, a 200 zostało rannych. Było to decydujące zwycięstwo.

W wyniku tego zwycięstwa nastąpiła duża zmiana w relacjach władcy Grenady i króla Juana II. Muzułmanie zrezygnowali z dalszych ataków na terytorium Murcji, a co więcej sami poprosili króla Juana II o pięcioletni rozejm. Teatr wojenny przeniósł się od teraz na rejon Grenady, a nie jak było dotychczas Murcji. Do osiągnięcia pełnego zwycięstwa była jeszcze daleka droga, decydująca wojna trwała na terytorium Grenady w latach 1482-1492, co doprowadziło do całkowitej klęski władzy muzułmańskiej w Hiszpanii.

Jakie były dalsze losy dowódców tej bitwy?

Jak nadmieniłem generał Malik ibn al-Abbas został schwytany przez Alonso Fajardo, w wyniku czego nastąpił odwrót (ucieczka) wojsk muzułmańskich. Po zakończeniu bitwy generał został po prostu zabity przez zwycięzców. Natomiast Alonso Fajardo, kilka lat później w wyniku wewnętrznej walki szlacheckiej został zabity przez żołnierzy pod dowództwem własnego kuzyna, Adelantado Pedro Fajardo w służbie króla Kastylii - Henryka IV.

Święty Patryk

Ponieważ bitwa miała miejsce w Dniu Świętego Patryka, a jej wynik miał ogromne znaczenie dla mieszkańców Lorca, to na patrona kościoła w tym mieście wybrano Świętego Patryka, ponadto jest on patronem regionu Murcji.

^{Kościół św. Patryka w Lorca (Wikimedia)}

Na koniec należy zadać pytanie, czy 566 lat temu, gdyby generał Malik ibn al-Abbas poważnie traktował swoich adwersarzy, i jego powracające z grabieży wojsko, poprzedzało rozpoznanie, również poniósłby klęskę pod Los Alporchones? Zaskoczony przez niedużą armię hiszpańską doprowadził do zmiany równowagi w walce chrześcijan o odzyskanie Półwyspu Iberyjskiego spod władania muzułmanów.