Moje starocie #6 - Braveheart - z góry przepraszam za grafikę

Słynny „Brave Heart”. Z góry przepraszam za 2 pierwsze obrazki, ale nie mogłem się powstrzymać.

Jako że w dzieciństwie byłem ganiany do kina na Ogniem i Mieczem, a w telewizji oglądałem Potop i Pana Wołodyjowskiego, ciężko znoszę kostiumowo-historyczno-batalistyczne produkcje w wykonaniu Hollywoodu. Nie rozumiem, co ludzie widzą w ujęciach, w których samotny bohater na dalekim planie, na otwartej przestrzeni (najlepiej w górach) przy wtórach orkiestry symfonicznych spogląda na świat. Pan Kmicic nie łaził po górach, tylko ganiał za Szwedami. Albo to rzucanie mieczem tak, że robi salto w powietrzu i w zwolnionym tempie wbija się w ziemie, a potem zaczyna się bitwa. Co to za pompatyczna symbolika?

Ale może po kolei. Najpierw kilka uwag historycznych.

Prawo pierwszej nocy – to prawdopodobnie fejk. Jeśli gdzieś w Europie istniało, to raczej nie było stosowane w praktyce (raczej służyło do wyciągania hajsu). Podobno zdarzało się wśród ludów Afryki czy Indii, ale nie w cywilizacji chrześcijańskiej. No ale niewykluczone, że jakiś psychiczny tyran próbował wprowadzić barbarzyńskie zwyczaje w swoim królestwie. Historycy toczą spory w tej kwestii.

Po drugie kilty – pojawiły się prawdopodobnie dopiero ok. XVI wieku, podczas gdy akcja filmu dzieje się na przełomie XIII i XIV wieku. No ale z drugiej strony polska husaria też nigdy nie miała piórek na plecach, jak jest to przedstawione w filmach Hofmana (tzn. miała piórka, ale nie zawsze, nie wszyscy i nie w takiej formie). Niestety, czasem trzeba pójść na kompromis z nieświadomym widzem. Gdyby nie piórka, nikt by nie wiedział, że widzi na ekranie husarię. I tak samo gdyby nie kilt, nikt by nie wiedział, że rzecz się dzieje w Szkocji.

Jeśli chodzi o sam film, to oczywiście bardzo piękna i romantyczna historia, ale początek wydaje mi się jednak trochę naiwny. Głównemu bohaterowi owszem zdarzyła się tragedia, ale np. Chmielnicki też miał motywy osobiste, a w politykę wszedł raczej nie dlatego, że mu Czapliński chutor zabrał, żonę uwiódł i syna zabił. Ale z drugiej strony nie wiadomo, co William Wallace robił przed powstaniem (zarówno ten filmowy, jak i historyczny), więc od biedy można sobie wyobrazić, że ta historia mogła się wydarzyć.

Niestety niektóre postacie też mało wiarygodne. Rozumiem, że pan Wallace to człowiek honoru, który nigdy nie popełnia błędów, a szkocka szlachta jest zakłamana i sprzedajna. Wszak pp. Skrzetuski, Wołodyjowski czy Podbipięta to też rycerze bez skazy. Z drugiej strony Rzeczpospolita pełna była różnych Radziwiłłów, Kuklinowskich czy Kisieli, ale oni, mimo popełnianych błędów, posiadają jakieś tam swoje motywacje i są to ludzie kulturalnie, mający swoją godność. A nawet taki łotrzyk Bohun potrafi nie tylko rezać szabelką, ale też ukłonić się przed ukochaną, napić się miodu z kolegą czy stanąć do uczciwego pojedynku. A to, co Gibson zrobił z Edwardem Długonogim to jakieś totalne nieporozumienie. Arogancki ku*as bez krzty godności. Nawet Machiavelli trzymałby się od niego z dala.

Pewnie tacy ludzie istnieją w świecie brutalnej polityki, ale oni przynajmniej potrafią świetnie udawać brak pogardy i wmawiać innym, że ich oportunizm to po prostu pragmatyzm. Wydaje mi się, że jak się rządzi, to są to ważne umiejętności. A ten król nawet nie wpisuje się w ramy skończonego psychopaty. Może znalazłby dla siebie miejsce w disnejowskiej bajce albo w wybuchowej produkcji sensacyjnej, ale po bohaterach najlepszego filmu 1995 roku oczekiwałbym czegoś więcej. Jakichś dylematów, wątpliwości, emocji. Chociaż z drugiej strony w tym samym roku nominowany do Oscara w tej samej kategorii był film o świni, która, nie chcąc zostać szynką, gania za owcami (no… też taka trochę historia walki o wolność i honor). Więc akademia musiała mieć bardzo trudny wybór. A syn Edwarda – pederastyczna pierdoła – bardziej nadaje się na nadwornego błazna niż na następcę tronu.
Jednoznaczność bohaterów bywa spoko, jak na przykład w przypadku Williama Wallace’a. Niestety tutaj główny antagonista jest nie do zniesienia. Zarówno król Edward jak i jego syn są groteską filmowych bohaterów.

Chociaż jest trochę tych naiwności fabularno-postaciowych, uważam, że Mel Gibson zrobił kawał dobrego filmu. Dzieło ma swój urok. Oscar za reżyserie, mimo tych patetycznych ujęć, mogę uznać za uzasadniony.

Gwiazdor zagrał w prawie 50 filmach. Wyreżyserował ledwie 5. Jednak ta druga profesja znacznie lepiej mu wychodzi. Widziałem większość jego filmów i wszystkie były świetne. Natomiast za jego grą aktorską nie przepadam. W samym „Brave Heart” aktorstwo też jakoś nie porywa. Gibson w bujnej czuprynie z warkoczykami wzbudził we mnie subtelny chichot. Ale ogólnie nie było źle. Zrobili swoje, zagrali, tak, jak mieli zagrać no i spoko.

Film zgarnął jeszcze kilka statuetek: za najlepsze zdjęcia, za najlepszą charakteryzację oraz za najlepszy montaż dźwięku. Pierwsza z wymienionych całkowicie słuszna – Johnn Toll się napracował i mu się należało. Druga też raczej nie podlega dyskusji. Trzecia padła w dosyć specyficznej kategorii i nie bardzo jestem w stanie coś więcej na ten temat napisać.

Oczywiście pojawiło się też kilka nominacji, co do których ciężko się nie zgodzić: najlepsze kostiumy, najlepszy montaż, najlepsza muzyka w dramacie, najlepszy scenariusz oryginalny i najlepszy dźwięk.

Mimo różnych słabostek, film trzyma w napięciu i wzbudza bardzo różne emocje, a widz szczerze kibicuje głównemu bohaterowi. Do samego końca.

Ocena: 6,5/10