Wystawa malarstwa Andrzeja Nováka-Zemplińskiego

Post-modernizm sczezł i spsiał do tego stopnia, że już od dawna modernizm wydaje się bardziej atrakcyjny. W końcówce lat siedemdziesiątych, kiedy życie artystyczne w Warszawie kręciło się jeszcze ciągle siłą rozpędu wokół konceptualizmu, sztuki abstrakcyjnej, pękaliśmy ze śmiechu na performensach w teatrze Studio, gdzie artysta przystawiał sobie pijawki na plecach ku zdziwieniu zgromadzonej publiczności. Sztuczność i bezsensowność tego rodzaju działań, zwłaszcza po Radomiu i Ursusie, wydawała nam się wtedy tak oczywista, że cały czas nie mogę zrozumieć nabożnego szacunku, jakim cieszy się sztuka awangardowa tego czasu wśród dzisiejszej artystycznej młodzieży. Trochę bardziej interesowały mnie wówczas pierwsze polskie instalacje video inspirowane twórczością Nam June Paika, ale to pewnie bardziej z powodu moich ówczesnych zainteresowań technicznych niż artystycznych.

Nie wiedziałem, że w tym samym czasie malarz, którego obrazów nie pokazywano w publicznych galeriach, tworzy dzieła, które są całkowitym zaprzeczeniem tego, co wszyscy wielcy wtajemniczeni kazali nam czcić jako wielką sztukę nowoczesną. Ani tym bardziej, że jako jeden z pierwszych w Polsce poświęca się ocaleniu skazanego z premedytacją na zagładę szlacheckiego dworku w Tułowicach. Dworek ten nie popadł w ruinę z przyczyn naturalnych (bo w PRL-u naturalne było, że dworki popadały w ruinę, chyba że któryś spodobał się dyrektorowi PGR-u albo innemu prominentowi). W tym przypadku jego opłakany stan był efektem prywatnej vendetty jednego z najbardziej czerwonych z miejscowych oficjeli. W 2000 roku efekt pracy Nováka-Zemplińskiego został uhonorowany nagrodą Europa Nostra za utrzymanie i restaurację obiektów kulturowych. Dwa lata później pokazywałem Tułowice historykom architektury i zajmującym się ochroną zabytków członkom amerykańskiego Victorian Society. Mimo zmęczenia po całodziennym zwiedzaniu Łodzi nie mogli wyjść z podziwu. Stary dwór znowu pełnił swoją rolę miejsca spotkań, rozmów i spotkania ze sztuką (odbył się tu wtedy koncert zespołu Altri Stromenti pod kierunkiem Leszka Firka), na przekór wszystkim ideologiom, które chciały przeorać Polskę i umysły żyjących tu ludzi.

Wystawa, którą można oglądać od dziś w Muzeum w Sochaczewie powinna zostać później pokazana w Muzeach Narodowych we wszystkich większych miastach w Polsce jako wystawa jednego z pierwszych w Polsce twórców post-modernistycznych. Wybór drogi tradycyjnego malarstwa opartego na wzorach twórców tworzących, sto i więcej lat wcześniej, w latach siedemdziesiątych skazywał na kompletną marginalizację (paradoksalnie znowu dziś nie jest wiele lepiej) i obracanie się w wąskim kręgu kolekcjonerów i był gestem jednoznacznego protestu wobec sztuki, której istnienie miało nadawać ówczesnej władzy status oświeconej dyktatury. Dzisiejsza wystawa pokazuje, że była to ze wszech miar trafna decyzja. Jestem pewien, że nawet najbardziej zagorzały zwolennik sztuki nowoczesnej, który tu trafi, mocno się zdziwi i może zachwyci.