Żmurko przywrócony światu

W czwartek 6.VI w Desie Unicum został sprzedany obraz wyjątkowy. Chociaż może nawet bardziej wyjątkowa jest jego historia i szkoda, że została ujawniona tylko w ogólnych zarysach.

Obraz W oparach opium, namalowany w 1887, został wystawiony na Wystawie Kolumbijskiej w Chicago w 1893 roku. Nota bene na tej wystawie pojawiło się sporo polskich obrazów. Żmurko był ulubionym artystą cesarza Franciszka Józefa, który zachwycił się jego obrazami wizytując szkołę Matejki. Cesarz ufundował Żmurce stypendium, z którego on przed czasem wrócił do Krakowa. Ale zdecydował się tworzyć sztukę w pełni kosmopolityczną, jaka mogła zdobywać wówczas uznanie od Szanghaju po Los Angeles.

W notce towarzyszącej aukcji znalazła się informacja, że trafił do Konsulatu Polskiego w Chicago. Ale pomiędzy Wystawą Kolumbijską a otwarciem Konsulatu minęło ponad 20 lat. Co się z obrazem wówczas działo? Obraz najwyraźniej nie stał się własnością Rządu RP skoro został sprzedany „jednemu z dyrektorów kopalni ropy naftowej w Borysławiu”. Varsavianiści pewnie wiedzą o kogo chodzi, albo potrafią to łatwo sprawdzić. Pewnie niewielu mieszkańców Saskiej Kępy miało w rodzinie dyrektorów kopalni w Borysławiu. I tu zaczyna się najciekawsza część tej historii. Obraz w 1940 roku trafił do Warszawy (jak przewieźć taki obraz w czasie okupacji nie budząc podejrzeń?) na Saską Kępę i tu, jak pisze Anna Bernat, został po wojnie zamurowany. Jak to możliwe, że przetrwał najpierw sowiecką okupację, która zamieniła Pragę w jedno wielkie więzienie, potem czasy komuny. Historia, którą chętnie bym usłyszał w najdrobniejszych szczegółach.

Posted using Partiko Android