"Korona Królów", czyli skąd Litwini wracali?

Gdy się człowiek spieszy, to się diabeł cieszy. Tak mawiają. W przypadku Korony Królów radość w piekle musi być ogromna. Zresztą nie mogło być inaczej. Szybko, tanio i dobrze - te elementy nigdy nie występują łącznie. W przyrodzie to niemożliwe.

Uznałem, że nie ma potrzeby pastwić się nad tym tasiemcem i porównywać go z produkcjami takimi jak Gra o Tron czy Wikingowie. Nie ma sensu pochylać się nad błędami, bo jest ich tak wiele, że straciłbym na to cały dzień. Zresztą Kurskiemu nie chodziło o to, by stworzyć dobry serial, lecz średniowieczny odpowiednik Klanu, mający z historią tyle wspólnego, co opery mydlane z życiem. To się udało.

To co mnie jednak mocno zaintrygowało, to kwestia bałtyjska. W tej produkcji Litwini mówią po litewsku. Czasami. Bo serial nie trzyma się tego konsekwentnie i zdarza się, że mówią ze sobą po polsku. Pomijam też to w jaki sposób mówią. Zwykle i tak zagłusza ich lektor. Problem tkwi w samym litewskim, którego Olgierd zapewne nie używał. Pewności nie mam, bo żadne nagranie się nie zachowało, ale faktem jest, że w Wielkim Księstwie dokumenty spisywano w języku ruskim. I to był język warstw wyższych.

Często spotykałem się z opinią, że język litewski wymarł w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów i potem używano go już tylko w kilku wioskach na Żmudzi. Nie jest to prawdą. Dowody znajdziemy w pracach Ludwika Jucewicza, który w I połowie XIX wieku badał litewski folklor i język. Zresztą końcem XVIII wieku wydawano nawet książki po litewsku lub w mieszance litewsko-ruskiej (np.Brama atwerta ing wiecznasti M. Olszewskiego). Zawsze protestuję, gdy ktoś próbuje mi wmówić, że bałtyjski język Litwinów został całkowicie zrekonstruowany w XX wieku. Uważam jednak, że trzeba trzymać sie faktów. Skąd więc współczesny litewski w XIV wieku? Na to pytanie nie potrafię znaleźć odpowiedzi. Być może twórcy serialu chcieli być mili dla naszych sąsiadów. Albo też z nocnej wracali wycieczki. Z miejsca ciemnego i bezkresnego, które zwie się ignoracja.