Filozofia wolnego oprogramowania

Ludzie tworzą wolne oprogramowanie, a każdy chciałby szybkie! ;)

Richard Stallman jest uznawany przez wielu informatyków jako świr, jednak po latach coraz więcej osób przekonuje się do jego idei. Co to za idea?

Wolne Oprogramowanie i GNU

Richard Stallman od samego początku stał się fanem informatyki. Często uważał, że dostęp do komputerów i oprogramowania przez użytkowników powinien być nieskrępowany. Z czasem na tym polu zaczął przegrywać z komercyjnymi firmami, które wymuszały zamknięte rozwiązania.

Mówi się, że czarę goryczy przelały drukarki Xerox 9700, które miały zamknięty kod źródłowy. Wcześniejsze drukarki (nieznane) nie były nowoczesne, ale dzięki wolnemu oprogramowaniu Stallman dopisał parę funkcji - informowanie użytkownika o wydrukowanym dokumencie, informacje o tym, że papier się skończył itd. To co dziś jest powszechnie dostępne, kiedyś nie było. Xeroxy takich funkcji nie miały.

Ta bezsilność przyczyniła się do powstania ruchu wolnego oprogramowania czyli GNU. Założeniem było stworzenie systemu operacyjnego, który w żaden sposób nie ogranicza użytkownika. Przez lata utworzone zostało mnóstwo narzędzi, jednak największy problem był z jądrem systemowym, które umożliwiałoby używanie tych programów. Różne próby, modyfikacje spełzły na niczym.

W 1992 roku Linus Torvalds zrobił proste jądro, które zmieniło świat. Ludzie zaczęli łączyć rozwiązania GNU z Linuksem, z takiej hybrydy powstał GNU/Linux.

Jakie wolności reprezentuje GNU?

Oprogramowanie GNU ma dawać użytkownikom 4 wolności:

• Wolność do uruchamiania programu jak chcecie, w dowolnym celu (wolność 0).
• Wolność analizowania, jak program działa i dostosowywania go do swoich potrzeb (wolność 1). Warunkiem koniecznym jest tu dostęp do kodu źródłowego.
• Wolność do rozpowszechniania kopii, byście mogli pomóc innym ludziom (wolność 2).
• Wolność udoskonalania programu i publicznego rozpowszechniania własnych ulepszeń, dzięki czemu może z nich skorzystać cała społeczność (wolność 3). Warunkiem koniecznym jest tu dostęp do kodu źródłowego.

Oznaczają one, że masz prawo do wszystkiego z tym programem, ale musisz udostępnić kod źródłowy. Kod źródłowy to po prostu przepis na zbudowanie programu. Dla wielu osób jest to kontrowersyjne wymaganie, natomiast umożliwia to analizę działania programu w zrozumiały sposób.

Przykładem wolnego oprogramowania oprócz Linuksa jest Steemit zresztą. Każdy może mieć własnego Steemita.

Jak GNU zmieniło świat

Oczywiście podanie przykładu Linuksa może być "dziwne". Przecież nie są to bardzo popularne projekty wśród użytkowników komputerów, natomiast są one praktycznie stosowane w jakimś stopniu przez wszystkich. Od Androida, po routery po mikrokomputery, urządzenia sterujące (...). Mówi się, że Linux jest wszędzie poza komputerami ;)

Albo taki Firefox. Wiele osób używa tej przeglądarki, często kojarzy się jako alternatywa dla Internet Explorer czy szpiegującego Chrome, ale jest też przykładem wolnego oprogramowania.

Wolne "rzeczy" nie są domeną tylko programistyczną. Mamy wolną Wikipedię, na której jest mnóstwo artykułów. Ba, na Wikipedii są też filmy! Jak już o filmach mówimy można pokusić się o filmy Blendera (na przykład) jak Big Buck Bunny. Zapomnieć nie można również o wspaniałych mapach OpenStreetMap!

Dlaczego to takie ważne

Oprócz oczywiście aspektu wolnościowego jest jeden. Czasy się zmieniły. Kiedyś drukarka była wnerwiająca, dziś może nas szpiegować. Służby i firmy specjalizują się w tym, by sprzedać każdy nasz sekret.

Wolne oprogramowanie w pewien sposób z tym walczy. Otwarta struktura umożliwia audyt projektu. Każdy może przeanalizować sobie taki program.

Twórcy tzw. "Spyware" nie są skorzy do pisania zresztą takich programów, gdyż mogłoby to pokazać jak ich systemy szpiegowskie działają. Można wspomnieć też o kontrowersyjnych zapisach licencyjnych Windowsa 10, który będzie skanował nasz dysk twardy i usuwał pirackie pliki. Oczywiście wydaje się to na pierwszy rzut oka dobre, ale kto daje Microsoftowi prawo ingerencji w nasz komputer? On sam. A po pirackich plikach co może przyjść? Usuwanie wycieków danych kompromitujących rządy? Już taki projekt był i jest realizowany po części w ramach Secure Boot (konkretny plik może być uruchomiony przez konkretny komputer).

Jak wspomóc Wolne oprogramowanie

Nie każdy jest programistą i zdaję sobie z tego sprawę. Natomiast na wiele różnych sposobów można wesprzeć projekty. Albo finansowo (często projekty mają możliwość otrzymania datku w Bitcoinach, a ten można dać wymieniając Steem Dollars [sam robiłem tak]), jeśli projekt skupia się na sieci zdecentralizowanej to można otworzyć węzeł (Yacy - zdecentralizowana wyszukiwarka, Bitcoin - zdecentralizowana waluta, Meshnet - zdecentralizowany internet itd.).

Można też na przykład zgłosić błąd jeśli natrafimy na taki. Może on wynikać z konkretnych konfliktów systemowych, które zdarzają się rzadko.

Można nawet powoli testować takie oprogramowanie i instalować. Wiem, że nie każdemu podpasuje wszystko, ale nawet wgranie Adblocka w jakimś stopniu ograniczy wpływy np. Google.

Inne:

Wolności GNU zostały skopiowane ze strony głównej GNU: https://www.gnu.org/home.pl.html

Polecam przeczytać stronę, zawiera dużo artykułów (np. czym jest Secure Boot, gdzie kupić wolne laptopy) i różnych akcji (np. Stop DRM, Porzucenie MP3 na rzecz (lepszego zresztą) OGG (Czy Opus) itd.).