Upadek: z wysokiego konia do obrony wybrzeża - Pierre Gustave Toutant-Beauregard (cz. III) - Generałowie Wojny Secesyjnej vol. 73

Wynikiem konfliktu z Jeffersonem Davisem było przeniesienie "Małego Napoleona" na uważany za drugorzędny (historia jednak pokazała co innego) front wojny - Zachód. Gra toczyła się o zasobne stany Tennessee oraz Kentucky, których obronę powierzono weteranowi wojny z Meksykiem, byłemu Sekretarzowi Wojny Republiki Teksasu i modelowemu przykładowi żołnierza - Albertowi Sidneyowi Johnstonowi. Barczysty wiarus od 14 marca 1862 otrzymał w postaci swojego zastępcy niewysokiego człowieka noszącego się na francuską modłę.

Panowie konferowali nad nie najlepszą sytuacją Południa na tym teatrze działań - ogromny teren od Memphis, Tennessee po Lexington, Kentucky wymagał znacznie większych sił, niż 40,000 jakie mieli pod ręką. W dodatku zimą całe skrzydło armii dowodzonej przez osobliwy triumwirat generałów Simona Bucknera, Johna Floyda oraz Gideona Pillowa w sile 20,000 ludzi poddało się w Forcie Donelson mimo faktu, że odparli krwawo szturm Unii i pomyślnie przełamali linie niebieskich w próbie ujścia z pułapki zastawionej przez Ulyssesa Granta oraz komandora Andrew Foote'a. To spowodowało konieczność opuszczenia stolicy Tennessee - Nashville oraz zagroziło "skrzyżowaniu Konfederacji" w Corinth, Mississippi. Teraz, gdy wczesna wiosna zaczynała nieśmiało zielenić liście roślin i tworzyć na drzewach brzoskwiniowych zalążki kwiecia, dwie Unijne armie - Ohio gen. Don Carlosa Buella oraz Tennessee Granta manewrowały w celu połączenia się we wspólnych uderzeniu na węzeł kolejowy w Corinth. Istniała duża szansa, że rozłożona obozem w Savannah, Tennessee armia Granta licząca ok. 43,0000 zostałaby zaatakowana przez porównywalne siły Konfederacji i pokonana, nim zostanie wzmocniona przez 20,000 Buella. Zgadzali się co do tego Beauregard i Johnston, na przełomie marca i kwietnia ruszając z armią uzbrojoną głównie w przestarzałe muszkiety i myśliwskie flinty (a pewien znikomy procent Szarych stawał do walki z pikami) w celu pokonania Granta. Zawiodła pogoda, która spowolniła wydatnie marsz, a Beauregard był wstrząśnięty, gdy stanąwszy kilka mil od obozów Unii rozrzuconych w leśnych prześwitach, czekając na komendę gen. Leonidasa Polka, Południowcy zaczęli z nudów demonstrować swoje umiejętności strzeleckie na pobliskich drzewach i ptactwie. "Mały Kreol" był pewien, że element zaskoczenia trafił szlag, jednak dzień 6 kwietnia chciał inaczej - zaskoczeni przy śniadaniu federalni podali tyły lub zostali wzięci do niewoli.

↑ Znaczek pocztowy upamiętniający bitwę pod Shiloh (źródło: wikipedia)

Johnston postanowił dowodzić z pola, zaś Beauregard otrzymał polecenie kierowania posiłków na witalne odcinki - była to inna rola, niż w bitwie pod Bull Run, gdzie podział między "Borym" a Jospehem Johnstonem był odwrotny. W miarę jak linia frontu zbliżała się do swojego celu - Pittsburgh Landing - ostatniego miejsca, gdzie przyparci do rzeki Unioniści byliby w stanie się efektywnie bronić, zaczęły się też piętrzyć trudności. Konfederaci nacierali po nachodzących na siebie liniach, a także znaczna część oddała się przyjemności łupienia zdobytych obozów. Co gorsza Johnston został ranny - tętnica udowa została przeszyta pociskiem, ale generał uważał to za pomniejszą kontuzję (prawdopodobnie mógł nie mieć czucia w rannej nodze z powodu zadawnionej rany z Meksyku) do czasu aż blady z upływu krwi zatoczył się w siodle - zmarł po kilku minutach. Beauregard zaniechał wieczornego ataku na ostatnią linię federalnych, którzy, o czym nie wiedział, byli już wzmacniani oddziałami Buella. Kontrowersje związane z tą decyzją są debatować do dziś, jednak najeżone działami i świeżymi oddziałami usilnie machającymi łopatami w próbie wzmocnienia pozycji stanowiłyby z pewnością twardy orzech do zgryzienia przez wykrwawione i zmęczone siły Konfederacji. Ale Beauregard nie był pesymistą; postanowił dokończyć dzieła zniszczenia rano.

Nocą 20,000 ludzi Buella w pełni wyładowało się z kanonierek i transportowców rzecznych, a 7 kwietnia role się odwróciły - to Niebiescy spędzali z pola Konfederatów, którzy wycofali się w dobrym szyku, co więcej przekonani o swoim wielkim zwycięstwie. Jeśli popatrzeć na poniesione straty 13,000 Niebieskich i 10,000 Szarych - można mówić o pyrrusowej wiktorii, ale pole pozostało w rękach Unii, co gorsza połączonych w monolit. Monolit dowodzony teraz przez gen. Henry'ego Hallecka, znakomitego organizatora, lecz bardzo słabego dowódcy liniowego. Celem Unii było Corinth, gdzie w ślimaczym tempie i wśród konfliktu z Buellem zmierzała niebieska fala - miasteczko było dobrze ufortyfikowane, o co zadbał Beauregard, jednak przewaga liczebna Niebieskich połączona z zanieczyszczeniem źródeł wody zmusiły "Bory'ego" do wycofania się - 29 maja pod osłoną dywersji polegającej na nieustannym przemieszczaniu pociągów i entuzjastycznych okrzykach sprawiających wrażenie znacznych sił szykujących się do ataku. Udało się, ale utrata witalnego skrzyżowania był żadną pociechą dla decydentów w Richmond.

↑ Karykatura przedstawiająca Konfederatów uciekających z pola bitwy krzyczących : "Hura, kolejne zwycięstwo!"

Bez informowania przełożonych, Beauregard pozwolił sobie na urlop zdrowotny - nadal cierpiał na powikłania po operacji gardła, jaką przeszedł w zeszłym roku. To przelało czarę goryczy - Armia Mississippi przeszła pod komendę gen. Braxtona Bragga, z którym Beauregard nie mógł dojść do ładu jeszcze w pierwszych miesiącach wojny w Nowym Orleanie, co wprawiło "Małego Napoleona" w furię oraz spowodowało szereg prób jego wysoko postawionych przyjaciół, by przywrócić "Bory'ego" do dowództwa polowej armii. Davis był jednak nieprzejednany, Beauregard miał objąć dowództwo obrony wybrzeża Florydy, Georgii i Południowej Karoliny - z wojskowego punktu widzenia była to tytaniczna praca wziąwszy pod uwagę szczupłość środków, ale na pewno nie dorównywała prestiżem poprzednio pełnionym funkcjom. Napoleon udał się na swoją Elbę z zamiarem odegrania znacznie większej roli, gdy wiatr historii powieje z korzystniejszego kierunku.