Przyczyny strajku

Przyczyn strajku należy szukać w fatalnej kondycji gospodarczej zrujnowanego wojną i okupacją państwa. Galopująca inflacja przy jednoczesnym braku podwyżek sprawiała, że czasem robotnikom brakowało nawet na jedzenie. Sytuacji nie był w stanie poprawić kwitnący czarny rynek, oparty na amerykańskich darach z UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration). Iskrą zapalną strajku było aresztowanie trójki z nich pod zarzutem kradzieży pszenicy.

Nowy Port 1946

Przebieg wydarzeń

10 sierpnia 1946 roku o godzinie 7 rano około dwóch tysięcy osób zebrało się pod Urzędem Zatrudnienia w Nowym Porcie. Oprócz robotników znaleźli się tam również mieszkańcy dzielnicy. Przez kilka godzin trwały pertraktacje z przedstawicielami władz miasta i związków zawodowych, jednak nie przyniosły one żadnego rezultatu. W pewnym momencie strajkujący rozpoznali wśród siebie trzech funkcjonariuszy UB i usiłowali ich przegonić. W panice jeden z nich oddaje strzał w kierunku tłumu, raniąc robotnika. To wystarcza aby rozwścieczyć dokerów, którzy ruszają za uciekającymi ubekami i dotkliwie biją dwóch z nich. Trzeci, porucznik Karol Gronkiewicz ucieka w stronę Letniewa. Po chwili robotnicy doganiają go i dokonują linczu. W aktach sprawy jest później mowa o ukamienowaniu funkcjonariusza.

Trzy godziny później w Nowym Porcie pojawia się wojsko, które otacza całą dzielnicę. Rozpoczynają się przeszukania wszystkich domów. Ich zwieńczeniem są aresztowania kilkuset osób. Wprowadzona zostaje godzina milicyjna, po kilku dniach zaczynają się masowe wysiedlenia. Z dnia na dzień ludzie tracą sklepy, restauracje, zakłady usługowe.

8 marca 1947 roku zapadają ostateczne wyroki w tej sprawie, w tym wyrok śmierci zamieniony na 15 lat więzienia dla Władysława M.

Ciekawostką jest, że jedna z ulic, którą uciekał porucznik Gronkiewicz została w 1952 roku nazwana jego imieniem. W 1990 roku, po pierwszych wyborach samorządowych tę samą ulicę przemianowano na Strajku Dokerów.